Çocuk Edebiyatı Eserlerinin 7. Sınıf Öğrencilerinin Empati Becerisinin Gelişimine Etkisi

Bu araştırmanın amacı; anadili eğitimi-öğretiminde ve okuma sürecinde önemli bir yere sahip yazınsal nitelikli çocuk edebiyatı yapıtlarının 7. sınıf öğrencilerinin empati becerisinin gelişmesine etkisini incelemektir. Bu araştırmada nicel ve nitel veri toplama tekniklerinin bir arada yer aldığı, araştırma sonuçlarını bütünleştiren karma desen çeşitlerinden iç içe karma desen kullanılmıştır.Çalışmanın nicel bölümünde gerçek deneysel desenlerden “öntest-sontest kontrol gruplu seçkisiz desen” örneği, nitel bölümünde görüşme tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, 2017-2018 eğitim-öğretim yılında Van ili Tuşba ilçesindeki iki okulda öğrenim görmekte olan 7. sınıf öğrencilerinden seçilmiştir. Çalışma grubu, basit seçkisiz örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenen iki farklı ortaokulda öğrenim gören 60 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırma kapsamında veri toplama aracı olarak Kaya ile Siyez (2010) tarafından geliştirilen “KA-Si Empatik Eğilim Ölçeği Ergen Formu” ile araştırmacı tarafından geliştirilen“Empati Durumlarıyla İlgili Öğrenci Görüş Formu” kullanılmıştır. Araştırma verilerinin nicel analizinde verinin yapısı göz önünde bulundurularak parametrik testlerden bağımlı ve bağımsız gruplarda t-testleri kullanılmıştır. Araştırmanın nitel analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Bu araştırmanın sonucuna göre deney grubunun ön test ve son testinin empati eğilim puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğu tespit edilmiştir. Çocuk edebiyatı eserlerinin 7. sınıf öğrencilerinin empati becerisinin gelişmesine katkı sağladığı tespit edilmiştir. Ayrıca okutulan eserlerde tespit edilen empati durumlarıyla ilgili öğrencilerin yaklaşık %79’u tespit edilen empati durumlarını doğru bulduklarını, % 4’ ü kısmen doğru bulduklarını, %17’si de doğru bulmadıklarını gerekçeleriyle birlikte ifade etmişlerdir.

Anahtar Kelimeler:

Çocuk, çocuk edebiyatı

Texts included in textbooks of teacher and teacher candidates evaluation of relevant opinions

The purpose of this research; The aim of this course is to examine the contribution of literary works of children's literature which has an important place in mother tongue education and reading process to the development of empathy skills of 7th grade students. In this study, a combination of quantitative and qualitative data collection techniques, a combination of nested and mixed patterns, was used. In the quantitative part of the study, random design with pretest-posttest control group den, one of the real experimental designs, and interview method was used in the qualitative part. The study group of the study was selected from 7th grade students studying in two schools in Tusba district of Van province in 2017-2018 academic year. The study group consisted of 60 students studying at two different secondary schools which were determined using simple random sampling method. KA-Si Empathic Tendency Scale Adolescent Form en developed by Kaya and Siyez (2010) and Student Opinion Form on Empathy Situations developed by the researcher were used as data collection instruments. In the quantitative analysis of the research data, t-tests were used in the dependent and independent groups from the parametric tests considering the structure of the data. The analyzes were performed using SPSS 22.0 package program. Content analysis was used in the qualitative analysis. According to the results of this study, a statistically significant difference was found between the empathy tendency scores of the pre-tests and post-tests of the experimental group. It has been determined that children's literature works contribute to the development of empathy skills of 7th grade students. In addition, 79% of the students stated that they found the empathy situation correct, 4% said that they found it partially correct and 17% stated that they did not find it true.

Keywords:

Children, children's literature,

PDF

___

Kaynaklar Akyüz, E. (2014). Çocuk edebiyatı yapıtlarının çocukların eşduyumsal eğilimine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, Ankara. Aküzüm, C. ve Oral, B. (2015). Yönetici ve öğretmen görüşleri açısından okullarda görülen en yaygın şiddet olayları, nedenleri ve çözüm önerileri. Ekev Akademi Dergisi, 19(61), 1-30. Aslan, C. (2017). Örnek eğitim durumlarıyla Türkçe-Türk dili ve edebiyatı öğretimi. Ankara: Anı. Atik, G. (2006). The Role of Locus of Control, Self-Esteem, Parenting Style, Loneliness, and Academic Achievement in Predicting Bullying Among Middle School Students, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Bağcı, E. (2013). Çocuk edebiyatı ürünleriyle çocuklar için yazılmış eserlerin değerler eğitimi bağlamında karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa. Bjerk, C. (2005). Heroes and heroines: Finding role models in books. Principal, 85(1), 58-59. Chain, M. A. (2015). Children’s books for building character and empathy. The Journal of Invitational Theory and Practice, 21, 68-95. Cress, S. W., Holm, D. T. (1998). Developing empathy through children's literature. Education, 120, 593–597. Creswell, J. W. (2006). Understanding mixed methods research (Chapter 1). John W. Creswell & Vicki L. Plano Clark (Ed.), Designing and Conducting Mixed Methods Research içinde (s. 1-19). California-ABD: Sage. Creswell, J. W. (2017a). Araştırma deseni nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. (Çev. Ed. S. B. Demir). Ankara: Eğiten Kitap. Creswell, J. W. (2017b). Karma yöntem araştırmalarına giriş. (Çev. M. Sözbilir). Ankara: Pegem Akademi. Destebaşı, F. (2011). Çocuk edebiyatı eserlerinin 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin karakter gelişimine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu. Dökmen, Ü. (1988). Empatinin yeni bir modele dayanılarak ölçülmesi ve psikodrama ile geliştirilmesi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, XXI (1-2), 155-190. Elmacı, F. (2009). Çocukların korunması ve refahlarının arttırılmasında okulun rolü: İngiltere örneği, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 69-84. Ertan, D. (2012). Akran zorbalığında aileye ve okula ilişkin risk ve koruyucu faktörlerin incelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. Goodman, M. E. (2011). The role of perspectıve-takıng ın readıng and ıts relatıonshıp to empathy ın chıldren, Unpublished Master's Thesis, California State University in Psychology in the College of Science and Mathematics, California. Gökler, R. (2007). İlköğretim öğrencilerinde akran zorbalığının bazı değişkenler açısından incelenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Güçlü, M. (2015). Türkiye’de değerler eğitimi konusunda yapılan araştırmalar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(38), 720-732. Gürüz, D. ve Temel-Eğinli, A. (2016). İletişim becerileri. (5. Basım). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. Heck, V. Z. (2008). A influência da literatura infantil na resolução de conflitos interiores das crianças. Unpublished Master Thesis, Escola Superior de Teologica, Sáo Leopoldo /Brazil. Kapcı, E. G. (2004). İlköğretim öğrencilerinin zorbalığa maruz kalma türünün ve sıklığının depresyon, kaygı ve benlik sayısıyla ilişkisi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 1-13. Kandemir, M. ve Özbay, Y. (2009). Sınıf içinde algılanan empatik atmosfer ile benlik saygısı arasındaki etkileşimin zorbalıkla ilişkisi, İlköğretim Online, 8 (2), 322–333. Karaca, N. (2015). İrade eğitimi, değer aktarma ve rol model olmada edebiyatın yeri ve önemi, Turkish Studies, 10(16), 827-846. Karakuş, M. H. (2018). Çocuk edebiyatı eserleriyle insan hakları eğitimi programının geliştirilmesi, uygulanması ve değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, Gaziantep. Karasar, N. (2017). Bilimsel araştırma yöntemi .(7. Basım). Ankara: Nobel. Kartal, H. ve Bilgin, A. (2009). Öğrenci, veli ve öğretmen gözüyle ilköğretim okullarında yaşanan zorbalık, Eğitim Araştırmaları-Eurasian Journal of Educational Research, 36, 209-226. Karatay H. (2007a, 10-15 Eylül). Değer aktarımı açısından yerli ve yabancı çocuk edebiyatı ürünleri, 38.ICANAS, Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresinde sunuldu, Ankara. Karatay H. (2007b). Dil edinimi ve değer öğretimi sürecinde masalın önemi ve işlevi, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, (5), 3, s.463-477. Karatay, H. (2011). Karakter eğitiminde edebi eserlerin kullanımı, Turkish Studies, 6(1), 1439-1454. Kavcar, C. (1994). Edebiyat ve eğitim. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları. Kaya, A. ve Siyez, D.M. (2010). KA-Sİ çocuk ve ergenler için empatik eğilim ölçeği: geliştirilmesi geçerlik ve güvenirlik çalışması, Eğitim ve Bilim Dergisi, 156, 110-125. Keen,S. (2006). A theory of narrative empath.JTOSR, 14 (3), 207-236. Kenney (2013). Using Children’s Literature Effectively to Teach Social Skills to Young Children. University of Florida. Kılıç, M. ve Atlı, A. (2011). İlköğretim ve ortaöğretim okullarında yaşanmış şiddetin gazetelerdeki yansımaları, E- Journal of New Sciences Academy, 6(1), 1284-1294. Kızılyar, L. (2010). İlköğretim 7 ve 8. Sınıf öğrencilerinin empatik eğilim düzeylerine göre denetim odağı boyutları ve akılcı olmayan inançların incelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya. Kiser, K. R. (2017). Young Adult Literature and Empathy in Appalachian Adolescents. Unpublished Master’s Thesis, Faculty of the Department of Literature and Language East Tennessee State University, Tennessee. Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling. New York :The Guilford Press.

Kütük, Ö. (2008). Liselerde okul güvenliğine yönelik bir araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Leonard Lamme, L., McKinley, L. (1992). Creating a caring classroom with children’s literatüre, Young Children, 48 (1), 65-71. MEB. (2017). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1-8. sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı. Mohammadzadeh, B., Kayhan, H., Dimililer, Ç. (2017). Enhancing disability awareness and empathy through children’s literature about characters with disabilities: a cognitive stylistic analysis of Rodman Philbrick’s Freak The Mighty, Quality & Quantit International Journal of Methodolog, 52, 583-597. Neuendorf, K. A. (2002). The content analysis, guidebook. California: Sage Publications. Olweus, D. (1994). Annottion: bullying at school based ıntervention program, Journal Of Child Psychology And Psychiatry, 35(7), 111-119. Özden, M. Y. ve Durdu, L. (2016). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı. Pala, A. (2008). Öğretmen adaylarının empati kurma düzeyleri üzerine bir araştırma, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 13-23. Pişkin, M. (2010). Examination Of Peer Bullying Among Primary And Middle School Children In Ankara, Education and Science, 35(156), 175-189. Riqulme, E., Munita, F., Jara, E., Montero, I. (2013). Reconocimiento facial de emociones y desarrollo de la empatía mediante la Lectura Mediada de literatura infantil, (Online) Journal Homepage, 25 (3), 375- 388. Schoafsma, D. (1989). Gilbert's and Dave's stories: Narrative and knowing, English Journal, 78, 89-91. Şahin, M. ve Akbaba, S. (2017). Okulda ve sanal ortamda zorbalık ve empati. Ankara: Nobel Yayınları. Tabachnick, B. G. and Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Boston: allyn and Bacon. Thompson, R. A. and Hoffman, M. C. (1980). Empathy and development of guilt in children, Developmental Psycholog, 16 (2), 155-156. Topçu, Ç. (2008). Siber zorbalığın empati, toplumsal cinnet, geleneksel zorbalık, internet kullanımı ve yetişkin denetimiyle ilişkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Totan, T. (2008). Ergenlerde zorbalığın anne-baba ve akran ilişkileri açısından incelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu. Uluğ, M. (2014). Empati nedir? Tanımı ve benzer kavramlardan farkı. A. Turpoğlu-Çelik (Editör). Empati kuramdan uygulamaya içinde (s. 1-17). İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayın No: 202. Uygur, N. (1984). İnsan açısından edebiyat. (3. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi. Valerie, M. P. R. (2017). Hidden children: Using children's literature to develop understanding and empathy toward children of ıncarcerated parents, Unpublished Master's Thesis, Manitoba UniversityEducation Department of Educational Administration, Kanada. Yavuzer, H. (1990). Yaygın anne-baba tutumları, ana baba okulu. İstanbul: Remzi Kitabevi.