TÜRKİYE’DE ENFLASYON, DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİNİN VAR MODELİ İLE ANALİZİ

Bu çalışmada döviz kuru, enflasyon ve dış ticaret dengesi arasındaki ilişki incelenmiştir. Bu doğrultuda reel döviz kuru, TÜFE ve ihracatın ithalatı karşılama oranı değişkenlerine ait 2003M1-2019M1 dönemi aylık veriler kullanılarak VAR modeli oluşturulmuştur. Granger nedensellik testi, varyans ayrıştırma ve etki tepki fonksiyonlarından elde edilen bulgular yorumlanmıştır. Bulgulardan hareketle dış ticaret dengesinin ve enflasyonun, reel döviz kurundaki değişmelerden etkilendiği buna karşın reel döviz kurunun enflasyon ve dış ticaret dengesi değişiklikleri ile ilişkili olmadığı tespit edilmiştir. Enflasyon ve dış ticaret dengesi arasında anlamlı olarak ifade edilebilecek herhangi bir etkileşime rastlanmamıştır.

Anahtar Kelimeler:

VAR Modeli, Reel Döviz Kuru, Enflasyon, Dış Ticaret Dengesi

ANALYSIS OF THE RELATIONSHIP AMONG INFLATION, EXCHANGE RATE AND FOREIGN TRADE BALANCE IN TURKEY USING VAR MODEL

In this study, the relationship among exchange rate, inflation and foreign trade balance has been investigated. Accordingly, VAR model has been established by using monthly data of 2003M1-2019M1 period regarding real exchange rate, CPI and ratio of exports to imports. The empirical findings obtained from Granger causality test, variance decomposition and impulse-response function has been interpreted. According to empirical findings, foreign trade balance and inflation are affected by changes in the real exchange rate and real exchange rate is not related to changes to inflation and trade balance. There is no significant interaction between inflation and foreign trade balance.

Keywords:

VAR Model, Real Exchange Rate, Inflation, Foreign Trade Balance,

PDF

___

Agénor, P. ve Montiel P. J. (2008). Development Macroeconomics, 3rd Edition, New Jersey: Princeton University Press.
Aktaş, C. (2010). “Türkiye’de Reel Döviz Kuru ile İhracat ve İthalat Arasındaki İlişkinin VAR Tekniğiyle Analizi”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 6(11): 123-140.
Bahmani-Oskooee, M. ve Hegerty, S. (2010). “The J- and S-curves: A Survey of the Recent Literature” Journal of Economic Studies, 37(6): 580-596.
Chiu, Y. ve Ren, R. (2019). “Trade Balance, Savings Rate, and Real Exchange Rate: Evidence from China and Its Trading Partners”, Emerging Markets Finance and Trade, 55(2): 351-364.
Galal, S. ve Lan, D. (2017). “Relationship between Inflation and Foreign Trade”, International Journal of Business Marketing and Management, 2(5): 1-7.
Göçer, İ. ve Gerede, C. (2016). “Dış Ticaretin Enflasyon Üzerindeki Etkileri: Türkiye İçin Zaman İçinde Değişen Birim Kök ve Nedensellik Testi”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 11(2): 25-46.
Gujarati, D. N. (2011). Basic Econometrics, 8th Edition, Mc Graw Hill, İstanbul: Literatür Yayıncılık.
Gül, E. ve Ekinci, A. (2006). “Türkiye’de Reel Döviz Kuru ile İhracat ve İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1990 – 2006”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16: 165-190.
Houck, J. P. (1979). “Inflation and International Trade”, Journal of Increasing Understanding of Public Problems and Policies, 18: 57-63.
Işık, N., Acar, M. ve Işık, B. (2004). “Enflasyon ve Döviz Kuru İlişkisi: Bir Eşbütünleşme Analizi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 9(2): 325-340.
Kyophilavong, P., Shahbaz, M., Rehman, I. U., Souksavath, S., ve Chanthasene, S. (2018). “Investigating the Relationship between Trade Balance and the Exchange Rate: The Case of Laos’ Trade with Thailand”, Global Business Review, 19(3): 590–603.
MacKinnon, J. (1991). “Critical Values for Cointegration Testsé In: Engle, R. and Granger, C. (eds), Long Run Economic Relationships: Readings in Cointegration, Oxford: Oxford University Press.
Monfared, S. S. ve Akın, F. (2017). “The Relationship Between Exchage Rates and Inflation: The Case of Iran”, European Journal of Sustainable Development, 6(4): 329-340.
Öner, H. (2018). “Döviz Kuru ve Enflasyon Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Uygulaması”, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1): 343-358.
Petek, A. ve Çelik, A. (2017). “Türkiye’de Enflasyon, Döviz Kuru, İhracat ve İthalat Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi (1990-2015)”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 54(626): 69-87.
Pindyck, R. ve Rubinfeld, D. (1991). Econometric Models and Economic Forecasts, 3rd Edition, Mcgraw‐Hill Company.
Prasertnukul, W., Kim, D., ve Kakinaka, M. (2010). “Exchange Rates, Price Levels and Inflation Targeting: Evidence from Asian Countries”, Japan and the World Economy, 22(3): 173-182.
Schaling, E. ve Kabundi, A. (2014). “The Exchange Rate, the Trade Balance and the J-Curve Effect in South Africa”, The South African Journal of Economic and Management Sciences, 17(5): 601- 608.
Selim, S. ve Ayvaz Güven, E. T. (2014). “Türkiye’de Enflasyon, Döviz Kuru ve İşsizlik Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1): 127-145.
Sevüktekin, M. ve Çınar, M. (2017). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi, 5. Baskı, Bursa: Dora Yayıncılık.
Sims, C. (1980). “Macroeconomics and Reality”, Econometrica, No. 8: 1-49.
Tarı, R. (2018). Temel Ekonometri, 13. Baskı, Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
Tarı, R. ve Bozkurt, H. (2006). “Türkiye’de İstikrarsız Büyümenin VAR Modelleri ile Analizi”, Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 4: 12-28
Terzi, H. ve Zengin, A. (1999). “Kur Politikasının Dış Ticaret Dengesini Sağlamadaki Etkinliği”, Ekonomik Yaklaşım, 10(33): 21-35.
Türk, E. (2016). “Döviz Kuru Enflasyon İlişkisi: Türkiye Örneği”, Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9): 81-102.
Yılancı, V. (2009). “Yapısal Kırılmalar Altında Türkiye İçin İşsizlik Histerisinin Sınanması”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 10(2): 324-335.
Yılmaz, Ö. ve Kaya V. (2007). “İhracat, İthalat ve Reel Döviz Kuru İlişkisi: Türkiye İçin Bir VAR Modeli”, İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, 22(250): 69-84.
Yiheyis, Z. ve Musila, J. (2018). "The Dynamics of Inflation, Exchange Rates and the Trade Balance in a Small Economy: The Case of Uganda", International Journal of Development Issues, 17(2): 246-264.