KENTLİLİK BİLİNCİNİN OLUŞUMU VE KENTE ENTEGRASYON SÜRECİNDE HEMŞEHRİ DERNEKLERİNİN ETKİSİ

Sosyal, siyasal ve kültürel birçok alanı etkisi altına alan küreselleşme, tarih boyunca insan ilişkilerini merkezine alan kentleri de kaçınılmaz olarak etkilemiştir. Kentleşme sürecinde yoğun bir göç dalgasıyla karşılaşan kentler, artan nüfus baskısı sonucunda birçok sorunla baş etmek durumunda kalmıştır. Hem kentsel mekânların fiziksel yapısını hem de bu mekânlardaki toplumsal yaşamı etkileyen sorunlardan biri de kente göç eden bireylerin kentle bütünleşme durumudur. Kırdan kente gelen bireyler, bir yandan sosyal ve ekonomik yapıya uyum sağlamakta zorluk çekerken diğer yandan kentte yaşayanlar tarafından kabul görme endişesi taşımaktadırlar. Buna karşın bireyin kenti sahiplenme, kendisini kentin bir parçası olarak hissetme, kent yaşamına uyum sağlama ve sahip olduğu kentlilik bilinci seviyesi kentlerin mevcut sorunlarının çözümünde önemli bir unsuru oluşturmaktadır. Buradan hareketle kente göç eden bireylerin uyum sorunlarını hafifletmek için dayanışma olgusunu temel alan ve tampon mekanizmalar olarak nitelendirilen “hemşehri dernekleri” kurulmaktadır. Temel olarak hemşehriler arasında yardımlaşmayı sağlamak, onları bir araya getirmek ve maddi-manevi destekte bulunmak gibi amaçlarla kurulan derneklerde, hemşehri kavramı aynı memleketten göç edenleri tanımlamaktadır. Kente göç edenlerin kırsal alanda edindikleri cemaat ilişkilerini kentte sürdürmelerine ve geldikleri yöreye ait kültürel değerleri korumalarına hizmet eden hemşehri derneklerinin, tam da bu noktada kente uyum konusunda ne derece işlevsel oldukları tartışma konusudur. Zira dernekler söz konusu özellikleri ile bireylerin kırsaldan getirdikleri yaşam örüntüleri içerisinde kalmalarına sebep olabilmekte, dolayısıyla kentlilik bilincinin edinilmesini geciktirebilmektedir. Bunun yanı sıra derneklerin “hemşehri” tanımını mevzuatımızla uyumlu olarak “o yörede ikamet edenleri” kapsayacak şekilde ele almak yerine, “aynı yerde doğmuş olma” anlayışına dayandırmaları göç edenlerin kaynaşma sürecini uzatan bir unsur olarak görülebilir. Bu kapsamda çalışmanın amacı, hemşehri derneklerinin göçün ilk dönemlerinde kente uyumu destekleyici bir mekanizma olma özelliği taşımasına karşın sonraki dönemlerde kentlilik bilincinin oluşturulmasını yavaşlatıcı bir etkiye sahip olduğu tezi ile hemşehri derneklerinin kentlilik bilinci üzerindeki etkisini açıklamaktır. Bu doğrultuda yöntem olarak metin analizi kullanılmış, literatür taraması ile çalışmanın temelini oluşturan kavramlar açıklanmış, yapılan alan araştırmaları değerlendirilmiş ve konuyla ilgili mevcut durum tespit edilerek gerçekleştirilmiş çalışmalara ilaveten yapılması önerilen hususlar ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Kent, Kentlilik Bilinci, Hemşehri, Hemşehri Dernekleri

FORMATION OF URBAN CONSCIOUSNESS AND THE EFFECT OF HOMETOWN ASSOCIATIONS IN THE PROCESS OF INTEGRATION TO CITY

Globalization, which affects many social, political and cultural areas, has inevitably influenced cities that have centered on human relations throughout history. As a result of increasing population pressure, the cities, that encounter an intense migration wave in the process of urbanization, had to deal with many problems. One of the problems affecting both the physical structure of urban places and social life in these places is integration of the individuals who migrated to the city. Individuals who come from rural to urban, have difficulty in adapting to social and economic structure one the other hand they are worried about being accepted by the people living in the city. Therefore, an individual's feeling of ownership of the city, feeling as part of the city, adaptation to urban life and urban consciousness constitute an important element in the solution of the current problems of cities. Thus, hometown associations have been established that based on solidarity phenomenon and described as buffer mechanisms, for alleviate the adaption problems of migrants to the city.The concept of citizenship is defined by those who migrate from the same country in the associations established primarily for the purpose of providing cooperation among the citizens and bringing them together and providing material and moral support. At this point, hometown associations that serve for immigrants to city to maintain their community relations which they obtain in rural areas and to save cultural values belonging to the region that they have come is a questionable topic about in which extent they are functionable in adaptation to city. Because of these characteristics, associations can cause individuals to stay within the life patterns they bring from the countryside and thus delay the acquisition of urban consciousness. Besides, associations don’t approve that definition of countryman in a way that includes those who reside in the same region in line with legislations. Instead, the associations base their definition on the concept of being born in the same place. This approach can be seen as a factor that prolongs the integration process of migrants.In this study, it is defend that although hometown associations are mechanisms supporting the adaptation to the city in the early periods of migration, they have a slowing effect on the formation of urban consciousness in the later periods. Correspondingly, the aim of study, to explain that effect of hometown associations on the urban consciousness. As the method of the study; text analysis has used and thanks to literature research the main concepts have been explained, the field researches have been evaluated and lastly, after the determination of the current situation, new proposals in addition to completed projects have been asserted.

Keywords:

City Urban Consciousness, Countryman, Hometown Associations, Integration,

PDF

___

Acungil, Y. (2012). Kentleşme Sürecinde Tokat’ta Kentlilik Bilinci, Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
Akdiş, Ö. ve Karakaş, E. (2018). “Bir Sosyal Ağ Olan Hemşehri Derneklerinin Yoksullukla Mücadeledeki Rolü Üzerine Uygulamalı Bir Araştırma: Bilecik Sinoplular Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği”, Ege Coğrafya Dergisi, 27(1): 21-34.
Akpınar, R. (2013). “İzmir’de Faaliyet Gösteren Hemşehri Derneklerinin Şehir Kimliğine Etkileri”, Balıkesir Üniversitesi SBE Dergisi, 16(29): 261-275.
Altınışık, O. (2015). “Kentlilik Bilinci ve Medya”, https://www.sabah.com.tr/yazarlar/bolgeler/altinisik/2015/01/26/kentlilik-bilinci-ve-medya (26.03.2019).
Altıparmak, B. (2015). “Kent Pazarlamasında İletişim Yönetimiyle Kentlilik Bilincinin Geliştirilmesi”. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Arapkirlioğlu, K. (2007). “Kentli Kimliği ve Kentsel Siyasal Hareketler”, A. Mengi, (Ed.) Yerellik ve Politika içinde (ss, 193-210), İstanbul: İmge Yayınları.
Atik, A. ve Taşcıoğlu, R. (2009). “Radyo ve Televizyonun Yerel Yönetimlerin Halkla İlişkiler Uygulamalarında İletişim Yöntem Ve Aracı Olarak Kullanımı: Erzurum Belediyeleri Örneği”, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 5(10): 159-170.
Birol, G. (2008). “Kentlilik Bilinci ve Balıkesir’den Yarım Asırlık Bir Örnek: Yeni Çarşı Deneyimi”, Ege Mimarlık Dergisi, 2(65): 28-31.
Bumin, K. (1998). “Demokrasi Arayışında Kent”, İstanbul: İz Yayıncılık.
Es, M. ve Ateş, H. (2004), “Kent Yönetimi, Kentlileşme ve Göç: Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (48): 206-246.
Geyik, S. (2010), Kırdan Kente Göç Sonrası Kentlilik Bilinci (Mevlana Mahallesi Örneği), Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
Görün, M. ve Kara, G. (2017). “Üniversite Öğrencilerinin Kentlilik Bilinci Algısı: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Örneği”, Yönetim Bilimleri Dergisi, 15(30): 393-409.
Kaya, E., Şentürk, H., Danış, O. ve Şimşek, S. (2007). “Modern Kent Yönetimi-1”, http://erolkaya.com/wp-content/uploads/kitaplar/modern-kent-yonetimi.pdf
Kaya, E. (2004). “Kentleşme ve Kentlileşme”, İstanbul: İlke Yayıncılık.
Keleş, R. (1980). “Kent Bilimleri Terimler Sözlüğü”, Ankara: TDK Yayınları.
Kurtoğlu, A. (2012). “Siyasal Örgütler ve Sivil Toplum Örgütleri Bağlamında Hemşehrilik ve Kollamacılık”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 67(1): 141-169.
Mutlu, A. (2011), “Metropol Kent Samsun’da Kentlilik Bilinci”, Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı Proje Raporu, Samsun.
Öksüz, M. (2018). “’Buralarda Yabancı Yok’: Hemşehri Derneklerinin Kentlileşme Üzerine Etkisi, Ankara'daki Oflular Örneği”, Türk Coğrafya Dergisi, (70): 87-98.
Özaydın, Ö. (2011). “Metropol Kent Samsun’da Kentlilik Bilinci”, http://www.oka.org.tr/Documents/Metropol%20Kent%20Samsun%27da%20Kentlilik%20Bilinci.pdf (23.03.2019).
Özbay, F. (2014). “Şehirleşme Süreçlerinde Sosyal Bir İlişki Ağı Olarak Hemşehri Derneklerinin İşlevleri: Kütahya Örneği”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Kütahya Özel Sayısı, 97-110.
Özdemir, G. (2013). “Tampon Mekanizmadan Siyasal Aktörlüğe Hemşehri Dernekleri”, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(6): 943-959.
Özkiraz, A. ve Acungil, Y. (2012). “Hemşehri Derneklerinin Kentlileşme Sürecindeki Rolü (Tokat Örneği)”, Edebiyat Fakültesi Dergisi, 29(1): 247-272.
Sarıbay, A.Y. (2002). “Kent, Modernleşme ile Post Modernleşme Arasındaki Köprü”, İstanbul: Demokrasi Kitaplığı Yayınevi.
Sencer, Y. (1979). “Türkiye’de Kentleşme Bir Toplumsal ve Kültürel Değişme Süreci”, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları Ankara.
Sezal, İ. (1992). “Kentleşme”, Alternatif Üniversite Serisi, İstanbul: Ağaç Yayınları.
Şahin, K. ve Anık, M. (2016). “Göç, Kentleşme ve Kentlilik Bilinci: Kırıkkale Örneği”, ZfWT, 8(3): 151-172.
Şahin, S. Z., Usul, C. & Bingöl, U. (2019). “Kırsal Karakterli Büyükşehir İlçelerinde Kültürel Farklılaşmanın Stratejik Yönetiminde Symbiocity Yaklaşımı: Mustafakemalpaşa Örneği”, Uluslararası Kamu Yönetim Forumu (KAYFOR-17) Bildiriler Kitabı, s.868-880.
T.C. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı (2009), “Kentlilik Bilinci, Kültür ve Eğitim Komisyonu Raporu”, Kentleşme Şurası, Ankara.
Tekeli, İ. (1996). “Türkiye’de Çoğunculuk Arayışları ve Kent Yönetimi Üzerine”. F. Bayramoğlu Yıldırım (Ed.), Kentte Birlikte Yaşamak Üstüne içinde (s.15-27). İstanbul: Yerel Yönetim ve Demokrasi Akademisi-WALD Yayınları.
Tekşen, A. (2003). “Kentleşme Sürecinde Bir Tampon Mekanizma Olarak Hemşehrilik”, Ankara: DPT Yayınları.
Terzi, E. ve Koçak, Y. (2014). “Hemşehri Dernekleri, Hemşehrilik Bilinci ve Kentlileşme İlişkisi Üzerine Bir Araştırma: İstanbul/Sultangazi’deki Karslı Hemşehri Dernekleri Örneği”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (32): 137-150.
Yeşiltuna, D. Ç. (l997). “Hemşehri Derneklerinin İçerdiği İletişimin Yapısı”, II. Ulusal Sosyoloji Kongresi Toplum ve Göç içinde (441-449), Ankara: DIE ve Sosyoloji Der. Yayınları.
“1580 sayılı Belediye Kanunu”, http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/1471.pdf (01.04.2019).
“5393 sayılı Belediye Kanunu”, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5393.pdf (01.04.2019).