Kızıl Veba Romanında Uygarlıktan İlkelliğe Dönüş
Tarih boyunca salgın hastalıklar ve edebiyat arasında bir ilgi var olagelmektedir. İnsanoğlu acılarını, mutluluklarını, aşklarını ve hüzünlerini anlattığı gibi binlerce hemcinsini kurban verdiği salgınları da edebi türlere konu etmiştir. Çok sayıda roman, tiyatro ve halk türkülerinde salgınların yansımasını görmek mümkündür. Jack London’un Kızıl Veba romanı, 2073 yılında James Howard Smith adlı yaşlı bir Profesörün ağzından 60 yıl önce yaşanan veba salgını sonucu milyarca insanın canının kaybetmesini anlattığı anı türünde bir eserdir. Romandaki kurgu, Edvin adlı torunuyla yürüyüş yaparak keçileri otlatan diğer torunları Hou Hou ve Yarık Dudak’ın yanına gelen Howard Smith’in anlatıcı misyonunu yüklenmesiyle oluşur. Profesör, o yıllarda yaşanan veba salgınını tüm ayrıntılarıyla anlatırken bu dönemde vahşi yanı ortaya çıkan insanın acımasızlığını da anlatır. Olayların yaşandığı bu dönem uygarlığın yok olduğu, insanlığın ilkel dönemlere döndüğü, en büyük amacın hayatta kalmak, tarım ve hayvancılık olduğu bir dönemdir. Bütün şehirler yok olmuş ve ayı, aslan, kurt gibi vahşi hayvanlar her tarafa yayılmıştır. Doktor ve bakteri uzmanlarının hastaları tedavi etmek ve aşı bulmak için yaptıkları mücadeleleri anlatan yazar, bazı bölümlerde kapitalizmi de eleştirmeyi ihmal etmez. Yöneticilerin basın yoluyla salgın olayını sansürlemesi de yan tema olarak işlenir. Bu çalışmada Jack London’un Kızıl Veba romanından yola çıkarak gelecekten bugüne bakışın distopik bir görünümü analiz edilecektir.
Anahtar Kelimeler:
Jack London, Kızıl Veba, COVID-19, Ütopik Edebiyat, Salgın
Return from Civilization to Primitivity in The Scarlet Plague
Throughout history, there has been an interest in epidemics and literature. Human beings discuss their pain, happiness, love and sorrow, as well as the epidemics that cause the loss of their fellows in literary works. The repercussions of epidemics can be seen in many novels, theater plays and folk songs. Jack London's novel The Scarlet Plague is a memoir of the loss of billions of lives as a result of the plague epidemic that took place 60 years ago through the words of an old professor named James Howard Smith in 2073. In the novel, Howard Smith, who walks with his grandson named Edvin to graze the goats and comes next to his other grandchildren Hou Hou and Cleft Lip undertakes the role of narrator. While the professor describes the plague epidemic that took place in those years in all details, he also describes the brutality of the human being, whose wild side emerged during this period. Accordingly, these events took part in a period when civilization disappeared, humanity returned to its primitive times, and the greatest goal became survival, agriculture and animal husbandry. All cities were destroyed and wild animals such as bears, lions and wolves spread everywhere. Describing the struggles of doctors and bacterial specialists to treat patients and find vaccines, the author does not neglect to criticize capitalism in some parts of the novel. The censorship of the epidemic by the media by the executives is also discussed as the secondary theme. This study aims to analyze the dystopian view of the future to the present based on Jack London's novel The Scarlet Plague.
Keywords:
Jack London, The Scarlet Plague, COVID-19, Utopic Literature, Epidemic,
___
- Ağkaya, O. (2016). "Ütopya ve Distopya: Siyasetin Edebiyat Üzerindeki Etkisi", MCBÜ (Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 4. Akın, H. (2018). “Felaket Geliyorum Demişti: Ortaçağ’da Yaşanan Büyük Veba Salgını ve Toplumsal Yaşamdaki Sonuçları Üzerine Bir Değerlendirme”, Kebikeç, Sayı: 48. Arda, B. (1997). Batı Orta Çağı’nda Hastalık Kavramı. Ankara: Güneş Kitapevi.
- Atabek, E. (1977). Orta Çağ Tababeti, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayınları.
- Bauman, Z. (2013). Modernite, Kapitalizm, Sosyalizm (Küresel Çağda Sosyal Eşitsizlik), İstanbul: Say Yayınları.
- Canetti, E. (2012). Kitle ve İktidar. (Çeviren: Gülşen Aygen). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Çeti, B. ve Ünlüönen, K. (2019). “Salgın Hastalıklar Sebebiyle Oluşan Krizlerin Turizm Sektörü Üzerindeki Etkisinin Değerlendirilmesi”. AHBVÜ Turizm Fakültesi Dergisi, 22 (2), 109-128. Eren, N. (1996). Çağlar Boyunca Toplum, Sağlık ve İnsan, Ankara: Somgür Eğitim Hizmetleri Yayıncılık.
- Foucault, M. (2005). Özne ve İktidar. (Çev. İ. Ergüden & O. Akınhay). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Gramsci, A. (1986). Hapishane Defterleri. (Çev. Kenan Somer), İstanbul: Onur Yayınları.
- Karaimamoğlu, T. (2016). “Kara Ölüm Veba Salgını ve Orta Çağ İngiltere’sine Etkileri”, ASOS JOURNAL The Journal of Academic Social Science, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 37, Aralık 2016, s. 598-599.
- Karasu, M. ve Çoker, Ç. (2018). Askeri Psikoloji Ekseninde Eleştirel Bir İnceleme: Psikoloji Bilimi Savaşların Neresinde?. Savaş ve Psikoloji. İstanbul: Hiperlink Yayınları.
- Karasu, M. A. (2014), “Hukuk Kültürü Suç ve Kentsel Yağma”, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, S. 16 (Özel Sayı – I), s. 144-151.
- Keskin, Y. (2008). Tiyatronun İlkeleri. İstanbul: Doruk Yayınları.
- Lewis, P. (1998). Tıp Tarihi. İstanbul: Khalkedon Yayınları.
- London, Jack (2012). Kızıl Veba. (Çev. Eray Canberk). Ankara: Yalçın Yayınları.
- Lyons, A. S. ve Petrucelli, R. J. (1978). Medicine An Illustrated History, New York: Harry N. Abrams. Matthew, D. (1988). Ortaçağ Avrupası, (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay), İstanbul: İletişim Yayınları.
- Müftüler M. B. (2020). “Küresel Salgın Tehdidi Altında Küresel Sistem”, COVID-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar, Yeni Trendler. Ankara: SAM Yayınları.
- Nikiforuk, A. (2013). Mahşerin Dördüncü Atlısı (Salgın ve Bulaşıcı Hastalıklar Tarihi), (Çeviren Selahattin Erkanlı). 5. Bs. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Özdemir, H. (2005). Salgın Hastalıklardan Ölümler (1914-1918). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Özden, K. ve Özmat, M. (2014). “Salgın ve Kent: 1347 Veba Salgınının Avrupa’da Sosyal, Politik ve Ekonomik Sonuçları”. İdealkent. Sayı: 12.
- Özlü, Zeynel ve Tiryaki, Kerim. (1919). “Osmanlı’da Sağlık Güvenliğine Dair Bir Çalışma: Salgın ve Zührevi Hastalıklardan Korunma Yöntemleri (Doktor Nuri Osman’a Göre)”, Türkistan’dan Anadolu’ya Tarihin İzinde – C. II, (Editörler: Zeynep İskefiyeli, Muhammed Bilal Çelik), İstanbul: Nobel Yayınları, s. 1100 – 1114.
- Panzac, D. (1992). “International and Domestic Maritime Trade in the Ottoman Empire During the 18th Century”, International Journal of Middle East Studies, Vol: 24, No: 2, s. 150. DOI: https://doi.org/10.1017/S0020743800021528
- Panzac, D. (1997). Osmanlı İmparatorluğu’nda Veba (1700-1850). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Ponting, C. (2008). Dünyanın Yeşil Tarihi, Çevre ve Büyük Uygarlıkların Çöküşü. İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları.
- Sean, M. (2007). Kara Ölüm (Orta Çağ’da Veba), İstanbul: Kalkedon Yayınları.
- Sontag, S. (2005). Metafor Olarak Hastalık (Aids ve Metaforları). (Çeviren Osman Akınhay). İstanbul: Agora Kitaplığı.
- Turna, N. (2011). “İstanbul’un Veba ile İmtihanı: 1811 – 1812 Veba Salgını Bağlamında Toplum ve Ekonomi”, Studies of the Ottoman Domain, Cilt: 1, Sayı: 1, ISSN: 2147-5210.
- Ünver, A. S. (1978). “Taun Nedir? Veba Nedir?” Dirim. Yıl 53, Sayı 11-12.
- Başlangıç: 2016
- Yayıncı: Yıldız Teknik Üniversitesi