Bauhaus Dokuma Atölyesi’nden Bir Kesit: Anni Albers, Otti Berger, Gunta Stölzl

18. yüzyılın ikinci yarısında Birleşik Krallık’ta ortaya çıkan Sanayi Devrimi, gelişen makineleşme süreci ile birlikte erken dönemlerinden itibaren tekstil üretimi üzerinde önemli derecede etkili olmuştur. Sanayi Devrimi’nden sonra tekstil tasarımcısı William Morris öncülüğünde ortaya konulan Arts and Crafts Hareketi, tekstil endüstrisi için önemli olan tekstil tasarımı süreçlerine farklı bir bakış açısı kazandırmıştır. Sanayi Devrimi ve Arts and Crafts Hareketi’nin yansımalarından beslenen ve 20. yüzyılın bir ihtiyacı olarak oluşan modern tasarım anlayışı doğrultusunda bir okul olarak 1919 yılında kurulan Bauhaus Sanat ve Tasarım Okulu bünyesinde yer alan Dokuma Atölyesi, endüstriyelleşme sürecinde tekstil tasarımına öncülük etmiş ve büyük katkılar sağlamıştır. Özellikle mevcut atölyede çalışan öğrenci ve akademisyenler, dokuma tasarımı alanında belirtilen dönem için çok önemli görülen ve endüstriyel anlamda değer taşıyan dokuma kumaş tasarımı örneklerini yansıtmışlardır. Bu çalışmada, tarihsel süreç içerisinde Sanayi Devrimi’nin tekstil tasarımına etkilerinin yansımaları ile birlikte Bauhaus Sanat ve Tasarım Okulu bünyesinde yer alan Dokuma Atölyesi’nin tanıtılması amaçlanmıştır. Mevcut amaç doğrultusunda ayrıca belirtilen atölyede hem öğrencilik hem de akademisyenlik yapmış olan Anni Albers, Otti Berger ve Gunta Stölzl adlı öncü kadın tekstil tasarımcıları hakkında bilgiler verilmiş, bu tasarımcıların endüstriyel bakış açısı doğrultusunda üretmiş oldukları dokuma kumaş tasarımları değerlendirilmiştir. Betimsel araştırma yöntemlerinden tarama yönteminin kullanılmış olduğu çalışmanın, Sanayi Devrimi’nin tekstil tasarımına etkilerini göstermesinin yanı sıra Bauhaus Sanat ve Tasarım Okulu bünyesinde yer alan Dokuma Atölyesi ve bu atölyeden çıkan üç farklı tasarımcının endüstriyel bağlamda üretmiş oldukları dokuma tasarımlarını yansıtması açısından önem taşıdığı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Bauhaus, Dokuma Tasarımı, Endüstriyelleşme, Tekstil Tasarımcıları

A Section from the Bauhaus Weaving Workshop: Anni Albers, Otti Berger, Gunta Stölzl

The Industrial Revolution that emerged in the United Kingdom in the second half of the 18th century, along with the developing mechanization process, had a significant impact on textile production. The Arts and Crafts Movement, which was associated with textile designer William Morris after the Industrial Revolution, brought a different perspective to the textile design processes that are important for the textile industry. The Bauhaus was founded in 1919 to reflect a modern design approach in the light of both the Industrial Revolution and the Arts and Crafts Movement. In the industrialization process, the Weaving Workshop of the Bauhaus pioneered textile design and made great contributions to this field. The students and academicians who formed part of the workshop produced examples of woven fabric design, which were considered very important and valuable for this period in the field of weaving design. This study aims to introduce the Weaving Workshop of the Bauhaus along with some reflections on the effects of the Industrial Revolution on textile design in the historical process. It explores and evaluates the work of the leading women textile designers Anni Albers, Otti Berger and Gunta Stölzl, who were both students and academicians. In the study, a scanning method was employed as one of the descriptive research methods. The study is important in terms of showing the effects of the Industrial Revolution on textile design as well as reflecting upon the weaving designs produced industrially by the Weaving Workshop of Bauhaus and three different designers who worked in this workshop.

Keywords:

Bauhaus, weaving design, industrialization, textile designers,

PDF

___

Acar, S. (2004). Dokuma yapıların görsel ve fiziksel özelliklerinin oluşumunu sağlayan faktörlerin tasarım açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İzmir.
Acar, S. (2013). Jack Lenor Larsen: İç mekân tekstili tasarımında bir öncü. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 3(7), 81-91.
Akbostancı, İ. (2014). 20. ve 21. yüzyıllarda tekstil baskı tasarımı ve üretiminin değişen tanımı, 5, s. 31-41. doi: 10.17490/Sanat.201559167
Albers, A. (After 1933). Woven fabric sample (linen) [Weaving Fabric]. The Museum of Modern Art, Manhattan, New York, The USA. Retrieved from: https://www.moma.org/collection/works/3691
Albers, A. (After 1933). Woven fabric sample (cotton and metallic thread) [Weaving Fabric]. The Museum of Modern Art, Manhattan, New York, The USA. Retrieved from: https://www.moma.org/collection/works/3787
Albers, A. (1949). Woven fabric sample (horse hair, jute, cellophane and cotton) [Weaving Fabric]. The Museum of Modern Art, Manhattan, New York, The USA. Retrieved from: https://www.moma.org/collection/works/3597
Albers, A. (1949). Anni Albers [Photograph]. The Museum of Modern Art, Manhattan, New York, The USA. Retrieved from: https://www.moma.org/artists/96?=undefined&page=&direction=fwd
Alyanak, Ş. (1998, Kasım). Bauhaus Dokuyor: Bauhaus’un Tekstil Atölyeleri. Arredamento Mimarlık, s.114-119.
Anscombe, I. (1991). Arts and crafts style. London: Phaidon Press.
Arslan, S. (2019). Bauhaus 100. yılında: Bauhaus dokuma atölyesi ve dokuma kültürünün çağdaş sanata dâhil edilme süreci, 65, s. 187-203. doi: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2019.3451
Aslan, R. (2015). Gerçeküstücü harekette ütopya kavramı. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 37-47.
Baines, E. (1835). History of the cotton manufacture in Great Britain. London: H. Fisher, R. Fisher, and P. Jackson.
Berger, O. (ca. 1930). Woven fabric catalogue [Weaving Fabric]. The Metropolitan Museum of Art, New York, The USA. Retrieved from: https://www.metmuseum.org/art/collection/search/488834
Berger, O. (ca. 1930). Woven fabric sample [Weaving Fabric]. The Metropolitan Museum of Art, New York, The USA. Retrieved from: https://www.metmuseum.org/art/collection/search/488834
Bilgin, İ. (2009). Bauhaus’un Zamanı ve Yeri. Artun, A. ve Aliçavuşoğlu, E. (Ed.), Bauhaus: Modernleşmenin tasarımı Türkiye’de mimarlık, sanat, tasarım eğitimi ve Bauhaus içinde (s. 95-109), İstanbul: İletişim Yayınları.
Brent, F. (2018, 19 Aralık). Anni Albers’s fabric of belief at the Tate: European and American modernism woven into the warp and weft of grief. Tablet Magazine. Erişim adresi: https://www.tabletmag.com/sections/arts-letters/articles/anni-albers-tate-modern
Bröhan, T. and Berg, T. (2001). Design Classics 1880-1930. New York: Taschen.
Campbell, G. (2006). The grove encyclopedia of decorative arts: Volume I. New York: Oxford University Press.
Droste, M., Marion, E. und Fiedler, J. (1987). Gunta Stölzl: Weberei am Bauhaus unda us eigener werkstatt. Berlin: Kupfergraben Verlag.
Droste, M. (2002). Bauhaus 1919-1933. Berlin: Taschen GmbH.
Erkmen, N. (2009). Bauhaus ve Marmara Ünivesitesi Güzel Sanatlar Fakültesi. Artun, A. ve Aliçavuşoğlu, E. (Ed.), Bauhaus: Modernleşmenin tasarımı Türkiye’de mimarlık, sanat, tasarım eğitimi ve Bauhaus içinde (s. 17-20), İstanbul: İletişim Yayınları.
Espinasse, F. (1874). Lancashire worthies. London: Simpkin, Marshall & Co.
Essinger, J. (2004). Jacquard’s web: How a hand-loom led to the birth of the information age. Oxford: Oxford University Press.
Fischer, L. (2013, 25 Ağustos). Otti (Otilija Ester) Berger: 1898–1944. Online Magazine für Frauen AVIVA. Erişim adresi: https://www.aviva-berlin.de/aviva/archiv_Women%20+%20Work.php?SID
Fitton, S. (1989). The Arkwrights: Spinners of fortune. Manchaster: Manchester University Press.
Forgács, É. (2017). Bauhaus 1919-1933 (A. Tümertekin, Çev.). İstanbul: Janus Yayınları.
Gonnard, C. (2019, 3 Mart). Anni Albers: Artiste textile, designer et théoricienne de l'art allemande. Aware. Erişim adresi: https://awarewomenartists.com/artiste/anni-albers/
Gropius, W. (2002). Modern mimarlığın öncüleri: Walter Gropius ve Bauhaus (N. Togay, Çev.). İstanbul: Boyut Kitapları.
Günay, D. (2002). Sanayi ve sanayi tarihi. Mimar ve Mühendis Dergisi, 31, 8-14.
Gür Üstüner, S. (2017). Tekstil tasarım tarihine genel bir bakış, 8, s. 49-58. doi: 10.17490/Sanat.2018.21
Gür Üstüner, S. (2018). Tekstilde sanat ve tasarımın endüstri ile buluşması: Bauhaus dokuma atölyesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 5(19), 235-252.
Gürcüm, B. (2019). Bauhaus dokuma atölyesi üzerine, 77, s. 187-203. doi: 10.9761/JASSS39899
Gürcüm, B. ve Öniş, A. (2017). Bauhaus’da bir dokuma ustası: Gunta Stölzl, 51, s. 400-418. doi: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2017.1776
Hounshell, D. A. (1985). From the American system to mass production 1800-1932: The development of manufacturing technology in the United States. Baltimore: The Johns Hopkins University Press.
İşpiroğlu, N. ve İşpiroğlu, M. (1979). Sanatta devrim: Yansıtmacılıktan oluşturmaya doğru. İstanbul: Ada Yayınları.
Jackson, L. (1998). The sixties: Decade of design revolution. London: Phaidon Press.
Jackson, L. (2002). Twentieth-century pattern design. New York: Princeton Architectural Press.
Landes, D. S. (1988). The unbound prometheus: Technological change and industrial development in Western Europe from 1750 to the present. New York: Cambridge University Press.
Marsden, E. (1895). Cotton weaving: Its development, principles, and practice. London: George Bell & Sons.
Mlikota, A. (2009). Otti Berger–Hrvatska umjetnica iz tekstilne radionice Bauhausa. Radovi Instituta za povijest umjetnosti, 33(2009), 271-282.
Müller, U. (2009). Bauhaus women: Art, handicraft, design. Paris: Flammarion.
Parry, L. (1983). William Morris textiles. Newyork: The Viking Press.
Read, H. (1973). Sanat ve endüstri (N. Bayazıt, Çev.). İstanbul: İ.T.Ü. Matbaası.
Reif, R. (1984, 10 Mayıs). Anni Albers, 94, textile artist and the widow of Josef Albers. The New York Times, s.8.
Rössler, P. und Otto, E. (2019). Frauen am Bauhaus: Wegweisende künstlerinnen der moderne. München: Knesebeck Verlag.
Siebenbrodt, M. and Schöbe, L. (2009). Bauhaus 1919-1933: Weimar-Dessau-Berlin. New York: Parkstone Press International. Smith, T. (2008). Anonymous textiles, patented domains: The invention (and death) of an author, 2(67), s. 54-73. doi: https://doi.org/10.1080/00043249.2008.10791304
Stölzl, G. (1915-1919). Gunta Stölzl [Photograph]. Bauhaus-Archiv Museum für Gestaltung Berlin, Berlin Germany. Retrieved from: https://www.guntastolzl.org/Works/Early-Period-1915-1919/Early-Photos/i-qXMnJMw
Stölzl, G. (1939). Upholstery woven fabric sample (cellophane, cotton, silk and silk floss) [Weaving Fabric]. The Museum of Modern Art, Manhattan, New York, The USA. Retrieved from: https://www.moma.org/collection/works/4001
Stölzl, G. (1932-1966). Woven fabric sample (wool and cotton) [Weaving Fabric]. The Museum of Modern Art, Manhattan, New York, The USA. Retrieved from: https://www.moma.org/collection/works/4013
Stölzl, G. (1932-1966). Upholstery woven fabric sample (cellophane, cotton and linen) [Weaving Fabric]. The Museum of Modern Art, Manhattan, New York, The USA. Retrieved from: https://www.moma.org/collection/works/3997
Stölzl, G. (2009). Gunta Stölzl: Bauhaus master. New York: The Museum of Modern Art.
Özay, S. (2001). Dünden bugüne dokuma resim sanatı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Timmins, G. (1993). The last shift: The decline of handloom weaving in nineteenth-century Lancashire. Manchaster: Manchester University Press.
Troy, V. G. (2002). Anni Albers and ancient American textiles: From Bauhaus to Black Mountain. Aldershot: Ashgate Publishing Company.
Weber, N. F., Jacob, M. J., and Field, R. S. (1985). The woven and graphic art of Anni Albers. Washington D.C.: Smithsonian Institution Press.
Weibel, P., Leitner, B., Bajkay, É. and David, C. (2005). Perception movement. In Peter W.. (Ed.), Beyond art, a third culture: A comparative study in cultures, art, and science in 20th century Austria and Hungary (p. 12-153), Wien: Springer Science & Business Media.
Weltge, S. W. (1993). Bauhaus textiles: Women artist and the weaving workshop. London: Thames and Hudson. Yaşar, N. (2019). Bauhaus’dan Black Mountain Koleji’ne Anni Albers dokumaları. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 44, 131-152.
Yaylalı, H. (2000, Nisan). Bauhaus Okulu. Art Decor, s.106-120.