Türkiye Ekonomisinde Sağlığa Dayalı Büyüme Hipotezinin Geçerliliğine İlişkin Ampirik Bir Analiz

Sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerindeki pozitif etkisi literatürde sağlığa dayalı büyüme hipotezi ile açıklanmaktadır. Bu hipoteze göre, artan sağlık harcamaları toplam faktör verimliliğini artırarak ekonomik büyümeyi teşvik etmektedir. Türkiye ekonomisinde sağlıkta dönüşüm programının uygulanmaya başladığı 2003 yılından itibaren hem toplam sağlık harcamalarında hem de ekonomik büyüme hızında önemli artışlar yaşanmıştır. Bu birlikte artış eğilimi, Türkiye ekonomisinde sağlığa dayalı büyüme hipotezinin geçerliliğinin araştırılması için önem arz etmektedir. Bu çalışmada Türkiye ekonomisinde sağlığa dayalı büyüme hipotezinin geçerliliği 1990-2019 dönemi için ampirik olarak incelenmiştir. Ampirik analiz yöntemi olarak ARDL sınır testi yaklaşımı kullanılmıştır. Çalışmada kişi başına düşen gelir üzerinde etkisi araştırılan değişkenler, kişi başına düşen sağlık harcamaları, yükseköğretim brüt okullaşma oranı, doğrudan yabancı yatırımlar ve hanehalkı nihai tüketim harcamalarıdır. Çalışmanın sonuçları, kişi başına düşen sağlık harcamaları, doğrudan yabancı yatırımlar ve hanehalkı nihai tüketim harcamalarının kişi başına düşen gelir üzerinde uzun dönemde pozitif etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Ancak yükseköğretim brüt okullaşma oranın kişi başına düşen gelir üzerindeki etkisi negatif olarak bulunmuştur. Kısa dönemde ise, kişi başına düşen sağlık harcamaları, yükseköğretim brüt okullaşma oranı ve hanehalkı nihai tüketim harcamaları kişi başına düşen gelir üzerinde pozitif bir etkiye sahiptir. Aynı zamanda, doğrudan yabancı yatırımların kişi başına düşen gelir üzerinde negatif bir etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye Ekonomisi, ARDL, Sağlığa Dayalı Büyüme Hipotezi

An Empirical Analysis of the Validity of Health-Led Growth Hypothesis in the Turkish Economy

The positive effect of health expenditures on economic growth is explained by the health-led growth hypothesis in the literature. According to this hypothesis, increasing health expenditures increases economic growth by increasing total factor productivity. Since 2003, when the health transformation program was implemented in the Turkish economy, there have been significant increases in both the total health expenditures and the economic growth rate. This increase is important to investigate the health-led growth hypothesis in the Turkish economy. In this study, the health-led growth hypothesis in the Turkish economy was examined empirically for the period 1990-2019. ARDL bound test analysis is preferred as the method of empirical analysis. In the study, the variables that investigated the effects on per capita income are the per capita health expenditures, higher education gross enrollment rate, foreign direct investments, and household final consumption expenditures. The results of the analysis indicate that per capita health expenditures foreign direct investments and household final consumption expenditures have a positive effect on per capita income in the long run. However, the effect of higher education enrollment rate on per capita income is negative. In the short run, per capita, health expenditures, higher education gross enrollment rate, and household final consumption expenditures have a positive effect on per capita income. In addition, foreign direct investments have a negative effect on per capita income.

Keywords:

Turkish Economy, ARDL, Health-Led Growth Hypothesis,

PDF

___

Akar, S. 2014. ‘‘Türkiye’de Sağlık Harcamaları, Sağlık Harcamalarının Nisbi Fiyatı ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin İncelenmesi.’’ Yönetim ve Ekonomi 21(1): 312-322.
Akram, N., Padda, I.H., & Khan, M. 2008. ‘‘The Long Term Impact of Health on Economic Growth in Pakistan.’’ Development Review 47(4): 487-500.
Atılgan, E. 2015. ‘‘The Health-Led Growth Hypothesis: An empirical evidence from Turkey’’, Proceedings of The IRES 21st, 25 Aralık, 2015/ Amsterdam-Hollanda.
Avrupa Komisyonu. 2005. The Contribution of Health to The Economy of The European Union. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities.
Badri, A.K., & Badri, S.K. 2016. ‘‘Health Spending and Economic Growth in Selected OECD Countries.’’ American Journal of Clinical Neurology and Neurosurgery 2(1): 5-9.
Beraldo, S., & Montolio, D.,Turati, G. 2009. ‘‘Healthy, Educated and Wealthy: A Primer on The Impact of Public and Private Welfare Expenditures on Economic Growth.’’ The Journal of Socio-Economic 38: 946-956.
Bloom, D.E., & Canning, D. 2000. ‘‘The Health and Wealth of Nations.’’ Science 287(5456): 1207-1209.
Bloom, D.E., & Sachs, J.D. 1998. ‘‘Geography, Demography, and Economic Growth in Africa.’’ Brookings Papers on Economic Activity 2: 207-215.
Boussalem, F., Bossalem, Z., & Taiba, A. 2014. ‘‘The Relationship Between Public Spending on Health and Economic Growth in Algeria: Teting For Co-Integration and Causality.’’ International Journal of Business and Management 2(3): 25-39.
Brempong, K.G., & Wilson, M. 2004. ‘‘Health Human Capital and Economic Growth in Sub-Saharan African and Oecd Countries.’’ The Quarterly Review of Economics and Finance 44: 296-320.
Büyükakın, F., Bozkurt, H., & Cengiz, V. 2009. ‘‘Türkiye'de Parasal Aktarımın Faiz Kanalının Granger Nedensellik Ve Toda Ve Yamamoto Yöntemleri İle Analizi.’’ Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakülte Dergisi 33: 101-118.
Cole, M.A., & Neumayer E. 2006. ‘‘The İmpact of Poor Health on Total Factor Productivity.’’ Journal of Development Studies 42: 918-938.
Cömertler Şimşir, N., Çondur, F., Bölükbaş, M., & Alataş, S. 2015. ‘‘Türkiye’de Sağlık ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı.’’ Finans Politik & Ekonomik Yorumlar 52(604): 43-54.
Çetin, M., & Ecevit, E. 2010. ‘‘Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: OECD Ülkeleri Üzerine Bir Panel Regresyon Analizi.’’ Doğuş Üniversitesi Dergisi 11(5):166-182.
Dünya Sağlık Örgütü. 2001. Macroeconomics and Health: Investing in Health for Economic Development. Geneva: Commission on Macroeconomics and Health, World Health Organization.
Eggoh, J., Houeninvo, H., & Sossou, G.A. 2015. ‘‘Education, Health And Economic Growth İn African Countries.’’ Journal of Economic Development 40(1): 93-111.
Elmi, Z. M., & Sadeghi, S. 2012. ‘‘Health Care Expenditures and Economic Growth in Developing Countries: Panel Co-Integration and Causality.’’Middle-East Journal of Scientific Research 12(1): 88-91.
Erçelik, G. 2018. ‘‘The Relationship Between Health Expenditure and Economic Growth in Turkey From 1980 to 2015.’’ Journal of Politics, Economy and Management 1(1): 1-8.
Esteve, V., & Martinez-Zahonero, J. L. 2007. ‘‘Testing the Long-Run Relationship Between Health Expenditures and GDP in The Presence of Structural Change: The Case of Spain.’’ Applied Economics Letters 14(4): 271–276.
Gerdtham, U.G., & Löthgren, M. 2000. ‘‘On Stationarity and Cointegration of İnternational Health Expenditure and GDP.’’ Journal of Health Economics 19(4): 461-475.
Ghorbel, A., & Kalai, M. 2016. ‘‘Health Expenditure, Human Capital and Economic Growth in Tunisia: An ARDL Bounds Testing Approach.’’ Journal of Business Management and Economics 4(8): 36–45.
Glewwe, P., & Mai, N. I. E. 2014. ‘‘The Contribution of Education to Economic Growth : A Review of The Evidence, with Special Attention and An Application to Sub-Saharan Africa.’’ World Development 59: 379–393.
Granger, C. W. 1969. ‘‘Investigating Causal Relations by Econometric Models and Crossspectral Methods’’ Econometrica 37(3): 424-438.
Gregorio, J. De. 1992. ‘‘Economic Growth in Latin America.’’ Journal of Development Economics 39(1): 59–84.
Gyimah-Brempong, K., & Wilson, M. 2004. ‘‘Health Human Capital and Economic Growth in Sub-Saharan African and OECD Countries.’’ The Quarterly Review of Economics and Finance 44(2): 296-320.
Hartwig, J. 2010. ‘‘Is Health Capital Formation Good for Long-term Economic Growth?-Panel Granger-causality Evidence for OECD Countries.’’ Journal of Macroeconomics 32: 314-325.
Kar, M., & Taban, S. 2003. ‘‘Kamu Harcama Çeşitlerinin Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri.’’ Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi 58(3): 145-169.
Kaya, V., Çelik, A., & Kutlu, M. 2020. ‘‘Personal İncome Distribution in Turkey: A Generalized Ordered Logit Analysis.’’ Economic Journal of Emerging Markets 12(2): 138-150.