Gülay BULGAN, Selen IŞIK MADEN, Sinan YILDIRIM

Turizm Sektörünün Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Üzerine Ampirik bir Çalışma

Bu çalışmada 1980-2016 yılları itibariyle Türkiye’de turizm sektörünün ekonomi üzerindeki etkisini ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu bağlamda kurulan ARDL modelinde turizm gelirlerinin kişi başı GDP büyümesine etkisi ölçülmüştür. Analiz sonucunda bulunan hata düzeltme katsayısına göre sabit terimsiz modelde kısa dönemde meydana gelebilecek bir şokun etkisi 1/1.10 dönemde; sabit terimli modelde ise 1/1.95 dönemde giderilmektedir. Ayrıca kısa ve uzun dönemde değişkenler arasında anlamlı ve pozitif bir ilişkinin varlığı tespit edilmiştir. Türk turizminin ekonomi üzerindeki bu olumlu etkilerini arttırabilmek için sektöre daha fazla önem verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Turizm ekonomisi, ekonomik büyüme, ARDL model, Türkiye

The Effect of Tourism Sector on Economic Growth: An Empirical Study on Turkey

In this study, it was aimed to reveal the effect of tourism sector in Turkey on the economy between the years of 1980-2016. Within this context, the effect of tourism incomes on the growth rate of GDP per capita in the ARDL model established. According to error correction factor found as a result of the analysis, the effect of shock that is possible to occur in the short term within the model without constant term can be eliminated in 1/1.10 term whereas the effect of shock in the model with constant term can be eliminated in 1/1.95 term. Moreover, a significant and positive relation between the factors was identified in the short and long term. It is believed that the sector should be featured more in order to increase these positive effects of Turkish tourism on economy.

Keywords:

Tourism economics, economic growth, ARDL model, Turkey,

PDF

___

Aktaş, A. R., & Kocaman, F. K. S. (2013), Turizm ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki: akdeniz ülkeleri üzerine bir panel veri analizi. International Conference on Eurasian Economies 2013, Rusya, 17-18 September 2013.
Arslantürk, Y., & Atan, S. (2012), Dynamic relation between economic growth, foreign exchange and tourism ıncomes: an econometric perspective on Turkey. Journal of Business, Econo¬mics and Finance, 1(1), 30-37.
Aslan, A. (2008). Türkiye’de ekonomik büyüme ve turizm ilişkisi üzerine ekonometrik analiz. Munich Personal RePEc Archive MPRA Paper No:10611, September 2008.
Bahar, O. (2006). Turizm sektörünün Türkiye’nin ekonomik büyümesi üzerindeki etkisi: VAR analizi yaklaşımı. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 13(2), 137-150.
Bahar, O., & Kurtuluş, B. (2010). Gelişmekte olan ülkelerde turizm-ekonomik büyüme ilişkisi: dinamik panel veri analizi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 21(2), 255-265.
Balaguer, J., & Jorda, M. C. (2002). Tourism as a long-run economic growth factor: the Spanish case. Applied Economics, 34: 877-884.Bozkurt, E., & Topçuoğlu, Ö. (2013). Türkiye’de ekonomik büyüme ve turizm ilişkisi Gümüşhane Üniversitesi, Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 7, 91-105.
Brida, J. G., Risso, W. A., & Carrera, E. J. S. (2008). A long-run equilibrium demand function: The Mexican tourism. TOURISMOS: An International multidisciplinary Jo-urnal of Tourism, 3(1), 66-82.
Chen, C., & Chiou-Wei, S. Z. (2009). Tourism expansion, tou¬rism uncertainty and economic growth: new evidence from Taiwan and Korea, Tourism Management, 30, 812-818.
Çağlayan, E., Şak, N., & Karymshakov, K. (2013). Relationship between tourism and economic growth: a panel granger causality approach. Asian Economic and Financial Review, 2(5), 591-602.
Çetintaş, H., & Bektaş, Ç. (2008). Türkiye’de Turizm ve ekonomik büyüme arasındaki kısa ve uzun dönemli ilişkiler. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 19(1):37-44.
Çoban, O., & Özcan, C. C. (2013). Türkiye’de turizm gelirleri-ekonomik büyüme ilişkisi: nedensellik analizi (1963-2010). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(1), 243- 261.
Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica, 49(4), 1057-1071.
Dritsakis, N. (2004). Tourism as a long-run economic growth fac¬tor: an empirical investigation for Greece using causality analysis. Tourism Economics, 10:305-316.
Durbarry, R. (2002). Long run structural tourism demand model¬ling: An application to France, Retrieved from: http://nottingham.ac.uk/ttri/pdf/2002_1.pdf, Date of Access: 25.04.2014.
Fayissa, B., Christian, N., & Tadesse, B. (2009). Tourism and economic growth in Latin American Countries (LAC): further empirical evidence. Department of Economics and Finance Working Paper Series, 1-26.
Figini, P., & Vici, L. (2007). Tourism and growth in a cross-section of countries. The Rimini Centre for Economic Analysis, Working Paper Series, 16(4), 789-805.
Gündüz, L., & Hatemi, A. (2005). Is the tourism-led growth hypothesis valid for Turkey. Applied Economics, 12(8), 499-504.
Hepaktan, C. E., & Çınar, S. (2010). Turizm sektörünün Türki¬ye ekonomisi üzerindeki etkileri. Celal Bayar Üniversitesi S.B.E. Dergisi, 8(2),135-154.
Işık, C. (2010). Türkiye’de yabancı ziyaretçi harcaması ve turizm gelir¬leri ilişkisi: bir eş-bütünleşme analizi (1970-2008). Sosyoekonomi, 2, 115-128.
Kara, O., Çömlekçi, İ., & Kaya, V. (2012). Turizm gelirlerinin çeşitli makroekonomik göstergeler ile ilişkisi: Türkiye örneği (1992-2011). Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 75-100.
Katırcıoğlu, S. (2009). Tourism, trade and growth: the case of Cyprus. Applied Economics, Taylor and Francis Journals, 41(21), 2741-2750.
Khalil S., Kakar, M. K., & Waliullah, A. M. (2007). Role of tourism in economic growth: empirical evidence from Pakistan economy. The Pakistan Development Review, 46(4), 985-995.
Kırbaş-Kasman, S., & Kasman, A. (2004). Turizm gelirleri ve ekonomik büyüme arasındaki eşbütünleşme ve nedensellik ilişkisi. İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, 19(220), 122-131.
Kızılgöl, Ö., & Erbaykal, E. (2008). Türkiye’de turizm gelirleri ile ekonomik büyüme ilişkisi:bir nedensellik analizi. S.D.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, 13(2),351-360.
Kim, H. J., Chen, M. H., & Jang, S. C. S. (2006). Tourism expansion and economic development: the case of Taiwan. Tourism Management, 27 (5), 1-9.
Kutlar, A. & Sarıkaya, M. (2012). Türkiye’ye 1964-2007 Döneminde Gelen Turist Sayısı ile İlgili Ekonometrik Bir Çalışma. Sakarya İktisat Dergisi, 1(1):1-22.
Kwiatkowski, D., Phillips, P. B., Schmidt, P., & Shin , Y. (1992). Testing the Null Hypotesis of Stationary Against the Alternative of a Unit Root. Journal of Econometrics , 54, 159-178.
Lashkarızadeh, M., Keshmır, Z., Gashti, H. P. & Shahrivar, R. B. (2012). Evaluation of the Relationship between Tourism Industry and Economic Growth in Iran. Asian Journal of Business and Management Sciences, 1(9): 88-97.
Lee, C. C. & Chang, C. P. (2008). Tourism development and economic growth: A closer look at panels. Tourism Management, 29:180–192.
Mello-Sampayo, F. & Sousa-Vale, S. (2012). Tourism and Growth in European Countries: An Application of Likelihood-Based Panel Cointegration. School of Economics and Management, Technical University of Lisbon, Working Paper 17:1-22.
Mervar, A. & Payne, J. (2007). Analysis of Foreign Tourism Demand for Croatian Destinations: Long-Run Elasticity Estimates. Tourism Economics, 13: 407-420.
Nieh, C., & Yau, H. (2004). Time Series Analysis for the Interest Rates Relationships Among China, Hong Kong, and Taiwan Money Markets. Journal of Asian Economics, Volume 15, No l, 171-188.
Oh, C. O. (2005). The Contribution of Tourism Development to Economic Growth in the Korean Economy. Tourism Management, 26:39-44.
Ongan, S. & Demiröz, D. M. (2005), The Contribution of Tou¬rism to the Long-Run Turkish Economic Growth. Ekonomicky Casopis, 53(9):880-894.
Özdemir, A. R. & Öksüzler, O. (2006). Türkiye’de Turizm Bir Ekonomik Büyüme Politikası Aracı Olabilir mi? Bir Granger Nedensellik Testi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(16):107-126.
Peseran , M. H., Shin , Y. & Smith, R. J. (1996). Testing for the Existence of a Long-run Relationship. DAE Department of Applied Economics, University of Cambridge., Working Paper no:9622.
Peseran, M. H., Shin, Y. & Smith, R. J. (2001). Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships. Journal of Applied Econometrics, Volume 16, No 3, 289-326.
Phillips, P. C. & Perron, P. (1988). Testing For A Unit Root İn Time Series Regression. Biometrika, 75, 335-346.
Proença, S. & Soukiazis, E. (2008). Tourism as an Economic Growth Factor: A Case Study for Southern European Countries. Tourism Economics, 2008, 14(4):791-806.
Romero, M. D. P. P. & Molina, J. A. (2013). Tourism and economic growth: A review of empirical literature. Tourism Management Perspectives 8:28–41.Samimi, A. J., Sadeghi, S. & Sadeghi, S. (2011). Tourism and Economc Growth in Developing Countries: P-VAR Approach. Middle-East Journal of Scientific Research 10(1):28-¬32.
Srinivasan, P., Santhosh, P. K. & Ganesh, L. (2012). Tourism and Economic Growth in Sri Lanka: An ARDL Bo¬unds Testing Approach. The Romanian Economic Journal, 45: 211-226.
Toker, B. (2007). Türkiye’de Turizm Sektörü Teşviklerinin Değerlendirilmesi, Yönetim ve Ekonomi. Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Manisa, 14(2): 81-92. Tourism Report, 2015
https://www.researchgate.net/file.PostFileLoader.html?id=56f972f548954cef8f505e91&assetKey=AS%3A344675576762368%401459188469302 Date: 19.09.2018Tourism Report, 2017
https://medium.com/@kamileryazar/t%C3%BCrkiye-ve-d%C3%BCnyada-2017-turi%CC%87zm-raporu-27dee2ca09fa Date: 19.09.2018
Tuğcu, C. T. (2014). Tourism and Economic Growth Nexus Revisi¬ted: A Panel Causality Analysis for the Case of the Mediterranean Region. Tourism Management, 42:207-212.
UNUR, K., (2000) Turizmin Türkiye’nin Ödemeler Dengesine Etkisinin Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (3), 1-17.
Uysal, D., Erdoğan, S. & Mucuk, M. (2004). Türkiye’de Turizm Gelirleri İle Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki (1992-2003). SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 8:163-170.
Yamak, N., Tanrıöver, B. & Güneysu, F. (2012). Turizm-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Sektör Bazında Bir İnceleme. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 26(2): 162-171.
Yavuz, N. Ç. (2006). Türkiye’de Turizm Gelirlerinin Ekonomik Büyümeye Etkisinin Testi: Yapısal Kırılma ve Nedensellik Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7 (2):162-171.
Yıldırım, J. & Öcal, N. (2004). Tourism and Economic Growth in Turkey. Gazi Üniversitesi İktisat Bölümü, Ekonomik Yaklaşımlar Dergisi, Güz 2004.
TURSAB, Turizmin Ekonomideki Yeri, (2018),
https://www.tursab.org.tr/tr/turizm-verileri/istatistikler/turizmin-ekonomideki-yeri/dis-ticaret-aciklarini-kapatmada-payi_916.html (Date: 02/07/2018
TURSAB, (2018), https://www.tursab.org.tr/tr/turizm-verileri/istatistikler, (Date::02/07/2018)