Hanehalkı Tasarruf Oranının Ekonomik ve Demografik Belirleyicileri: GMM Yaklaşımı

Hanehalkları tüketim, yatırım ve özellikle tasarruf yaparak ülkelerin ekonomik yapısını belirlemektedir. Tasarruf bir ekonominin temel dengesini sağlayan temel değişkendir. Ekonomik açıdan bireyler servetlerinin yanı sıra yaşamları boyunca gelir düzeylerine göre tasarruf yapma eğilimindedirler. Bu nedenle tasarruf oranlarını açıklamada en etkili faktörün gelir olduğu ekonomi kuramda yer alan gelir hipotezlerden ve literartür kapsamından kanıtlanmıştır. Bu çalışmada Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayınlanan Hanehalkı Bütçe Anketi-2018 verileri kullanılarak tasarruf oranı ile kişi başına düşen gelir arasında eşanlı ilişki Genelleştirilmiş Momentler Yöntemi (GMM) ile incelenmiştir. Tasarruf oranı üzerinde kişi başına gelirin dolaylı etkisinin farklılık gösterdiği, kullanılan araç değişkenler kullanılarak ortaya konulmuştur. Yapılan analiz sonucuna göre en temel bulgu kişi başına düşen gelir artıkça tasarruf oranının artış göstermesidir. Hanehalkı tasarruf oranı %13.9’dur. Ayrıca hanede çalışan kadın oranındaki artış ile oturulan konuta sahip olunması, yaşlı bağımlılık oranı, hanehalkı reisinin yaş dağılımı tasarruf oranlarını pozitif etkilediği gözlenmektedir. Servet etkisi yapan ikinci konut, otomobil sahipliği gibi durumlar ise hanehalkı tasarruflarını negatif etkilemektedir

Anahtar Kelimeler:

Tasarruf Oranı, Kişi Başı Gelir, İçsellik, Genelleştirlmiş Momentler Yöntemi

Economic and Demographic Determinants of Household Savings Rate: GMM Approach

PDF

___

Abdelkhalek, Arestoff, T.F., Freitas N.M., Mage, S. A. (2009). Microeconometric Analysis of Household Saving Determinants in Morocco, http://gdri.dreem.free.fr/wp-content/d21-arestoffetal_final.pdf (Çevirim içi, 7.10.2020).
Aka, K. ve Arıcan, E. Türkiye’de Hanehalkı Tasarruf Davranışlarının Belirleyicileri. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 11(21), 163-184.
Bagley, W. C. & Perdew R.M., (1951). Understanding Economics, Macmillan.
Barış, S., Çiftçi, E. (2018). Gelir Dağılımının Tasarruflar Üzerindeki Etkisi: Hanehalkı Düzeyinde Bir Araştırma. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (ODÜSOBİAD), 8.1: 181-192
Baum, C. Mark, S. and Steven S. (2003). Instrumental Variables and GMM:Estimation and Testing, Stata Journal, 3: 1.
Barrett, N.S. (1975). The Theory of Macroeconomics Policy, Second Edition, Prentice Hall, INC., Englewood Cliffs, New Jersey, 1975.
Sipahi Beyaz F.B. (2020). Hanehalkı Geliri ve Beden Kitle İndeksi Arasındaki İlişki: Araç Değişken Yaklaşımı. ISPEC Journal of SocialSciences Humanities, 4(2), 77-97., Doi: 10.46291/ISPECIJSSHvol4iss2pp77-97 (Yayın No: 6234460).
Bozkuş, Ş, Üçdoğruk Ş. (2007). Hanehalkı Tasarruf Tercihleri Türkiye Örneği, 8. Türkiye Ekonometri ve İstatistik Kongresi, Malatya, 24-25 Mayıs 2007.
Browning, M. (1995). Saving and The Intra-Household Distribution Of Income: An Empirical Investigation, Ricerche Economiche, 49(3), 277-292.
Cameron, A.C. Trivedi, P.K. (2009). Microeconometrics Using Stata, Published by Stata Press, College Station, Texas, 171-204.
Chen X.,Li R.,Wu X.(2019). Multi-home Ownership and Household Portfolio Choice in Urban China. Journal of Housing and the Built Environment. https://doi.org/10.1007/s10901-019-09713-8
Collins, S. M. (1989). Saving Behavior in Ten Developing Countries. Paper presented at the NBER Conference on Savings, Maui (Cambridge, Massachusetts: National Bureau of Economic Research).
Çolak,Ö.F., Öztürkler (1997). Tasarrufun Belirleyicileri: Küresel Tasarruf Eğilimindeki Değişim ve Türkiye’de Hanehalkı Tasarruf Eğiliminin Analizi Bankacılar Dergisi, No.2012/82, 2012, pp.3-44.
Dayal-Gulati, A., Thimann, C. (1997). Saving in Southeast Asia and Latin America Compared: Searching for Policy Lessons. IMF Working Paper, Sayı:97.
Edwards, S. (1995). Why are Saving Rates So Different Across Countries? An International Comparative Analysis. NBER Working Paper, 5097 (Cambridge, Massachusetts: National Bureau of Economic Research).
Erdem P.B. (2017). Türkiye’de Hanehalkı Tasarruflarını Etkileyen Faktörler. Ekonomik Modeller ve Stratejik Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Ankara.
Gandelman,N. (2014). A Comparison of Saving Rates: Micro Evidence from Nine Latin American Countries. IDB Working Paper Series, 2014.
Gujarati D.N., Porter D.C. (2009). Basic Econometrics, Fifty Edition, Singapore,
Hamarat,B. Özen, E. (2015). Türkiye’de Tasarruf Tercihlerini Etkileyen Değişkenlerin Kanonik Korelasyon Analizi İle Belirlenmesi. Journal of Life Economics cilt:2, No:1.p:47-74.
Kostakis,I. (2013). The Determinants of Households’ Savings During Recession: Evidence from Greece Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2323559 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2323559.
Loayza,N., Schmidt-Hebbel, N.K., Serven, L. (2000). Saving in Developing Countries: An Overview”, The World Bank Economic Review, Vol.14, No.3, pp.393-414.
Mankiw,N.G. (1992). Macroeconomics, Worth Publishers, New York.
Mc-Connell, C., Campbell R., Brue S. (2008). Macroeconomics: Principles, Problems, and Policies. 17.Baskı, ABD: McGraw-Hill, 2008.
Metin-Özcan, K., Voyvoda, E. Ve Yeldan, A., E. (2001), “Dynamics of Macroeconomics Adjustment in a Globalized Developing Economy: Growth, Accumulation and Distribution, Turkey 19691999. CanadianJournalofDevelopmentStudies, 22, 219-53.
Modigliani, F. (1986). Life Cycle, Individual Thrift, and the Wealth of Nations. American Economic Review, 76, 297-313.
Narinç,N.Ö.,Küçükönder,H. (2020). Hanehalkı Tasarruf Tercihlerinin Ardışık Logit Modelle Belirlenmesi: Türkiye Örneği. İşletme Araştırma Dergisi. 12(2). 1554-1572. Oktayer,N. (2002). Gelir ve Tüketim Vergilerinin Tasarruf Üzerine Etkileri. İstanbul Üniversitesi İktisat Bölümü, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları 41.Seri.
Pan.Y.( 2016). Understanding the Rural and Urban Household Saving Rise in China. Regional Science and Urban Economics,56,p:46-59
Rehman, H., Bashir F., and Faridi, M., (2011). Saving Behavior among Different Income Groups in Pakistan: A Micro Study. International Journal of Humanities and Social Science, 1:10. 268-277.
Rijckeghem,C.V. (2010). Determinat of Private Saving in Turkey: An Uptade. Boğaziçi Üniversitesi İktisat Bölümü Çalışma Tebliği, No.4.
Sachs, J.D., Larrin, B. (1993). Macroeconomics in The Global Economy, Prentice Hall, INC., New Jersey. Şengür, Y, Taban, P. (2016). Gelir Dağılımı-Tasarruf İlişkisi: Türkiye’de Hanehalkı Gelir Türünün Tasarruflar Üzerindeki Etkisi . Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (1) 49-71.
Temel Nalın, H. (2013). Determinants of Household Saving and Portfolio Choice Behaviour in Turkey. Acta Oeconomica, 63(3), 309-331.
Tobin, J. (1967). Life Cycle Saving and Balanced Growth. in William Fellner, ed., Ten Economic Studies in the Tradition of Irving Fisher, John Wiley, pp. 231-56.
Tunalı, H., Tatoğlu, F. Y. (2010). The Analysis of Factors Affecting Investment Choices of Households inTurkey with Multinomial Logit Model. International Research Journal of Finance and Economics, 40.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Hanehalkı Bütçe Anketleri (2018), Ankara.
Ünsal, E.M.(2005).Makro İktisat, 6. Baskı, İmaj Yayıncılık, Ankara.