Rus Basınına Göre Birinci Dünya Savaşı’nda Erzincan’ın İşgali

Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu’da birçok şehir, 1916 yılının ortalarına kadar Rus Kafkas Ordusu tarafından işgal edildi. 1916 yılının şubat ayında Erzurum’u; nisan ayında ise Trabzon’u ele geçiren Rus ordusu, yönünü Erzincan’a çevirdi. Mamahatun ve Bayburt’ta gerçekleşen muharebelerin ardından 25 Temmuz 1916 tarihinde Erzincan işgal edildi. Rus basını, Erzincan bölgesinde yaşanan askerî gelişmeleri günü gününe gazete sayfalarına taşırken siyasi yorumlara da yer veriyordu. Rus basınının ilgisi, sadece askerî ve siyasi gelişmelerle sınırlı kalmadı. Erzincan’ın nüfusu, mimarisi, sosyal yapısı ve tarihi gibi birçok konu gazetelerde yer aldı. Bu çalışma, yukarda kısaca değinilen Erzincan’ın işgal sürecini basın üzerinden incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada temel kaynak olarak Petrograd ve Kafkasya’da yayımlanan gazeteler kullanılmış, Kafkas Cephesi’nde görev yapmış Rus subay ve askerlerinin hatıratlarından da yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Birinci Dünya Savaşı, Kafkas Cephesi, Rus İşgali, Erzincan, Mamahatun

According to the Russian Press, the Occupation of Erzincan During the First World War

Many cities in the Eastern Black Sea and Eastern Anatolia were occupied by the Russian Caucasian Army until the middle of 1916. The Russian army had occupied Erzurum in February 1916, and then Trabzon in April 1916. Afterwards, they turned their direction to Erzincan. After the battles in Mamahatun and Bayburt, Erzincan was captured and occupied on July 25, 1916. The Russian press, which reported on the military developments around Erzincan on daily basis, also included political comments. The interest of the Russian press was, however, not limited to military and political developments. Topics published in the Russian newspapers were about population, architecture, social structure, and history of Erzincan. This study aims to analyze the occupation process of Erzincan using findings from the press. The Russian newspapers published in Petrograd and Caucasia were used as the main sources and the memoirs of Russian officers and soldiers who served on the Caucasian front were also evaluated.

Keywords:

First World War, Caucasian Front, Russian Occupation, Erzincan, Mamahatun,

PDF

___

Batumskiya Vesti
Birjevıya Vedomosti
Den
Kavkaz
Kavkazskaya Kopeyka
Kavkazskoe Slovo
Kubanskiy Kazaçiy Vestnik
Listok Voynı
Pravitelstvennıy Vestnik
Russkiy İnvalid
Tiflisskiy Listok
Vestnik X Armii
Voennaya Letopis
Batumskiya Vesti, Birjevıya Vedomosti, Den, Kavkaz, Kavkazskaya Kopeyka, Kavkazskoe Slovo
Kubanskiy Kazaçiy Vestnik, Listok Voynı, Pravitelstvenniy Vestnik, Russkiy İnvalid
Allen, W. E. D. ve Muratoff, Paul: Kafkas Harekâtı 1828 – 1921 Türk – Kafkas Sınırındaki Harplerin Tarihi, Ankara, Genel Kurmay Basımevi, 1966.
Alşan, Songül: Türk Kayıtlarında Doğu Karadeniz’de Rus İşgali (1916-1918), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum, 2015.
Ayrapetov, O. P.: Uçastie Rossiyskoy İmperii v Pervoy Mirovoy Voyne 1914, Moskva, Kuçkovo Pole, 2014.
Baki, Büyükharpte Kafkas Cephesi Harp Başından Sarıkamışa (Hariç) Kadar 2. Cilt, İstanbul, Askeri Matbaa, 1933.
Belen, Fahri: Birinci Cihan Harbinde Türk Harbi, 1914 Yılı Hareketleri, Ankara, Genel Kurmay Basımevi, 1964.
Belen, Fahri: Birinci Cihan Harbinde Türk Harbi, 1915 Yılı Hareketleri II. Cilt, Ankara, Genel Kurmay Basımevi, 1964.
Belen, Fahri: Birinci Cihan Harbinde Türk Harbi, 1916 Yılı Hareketleri III. Cilt, Ankara, Genel Kurmay Basımevi, 1965.
Belov, A. İ.: “Reyd Otdelnoy Sibirskoy Kazaçey Brigadı Na Kommunikatsionnıy Put Turok iz g. Erzincana Na g. Sivas 8-11 İyulya 1916 g.” Sibirskiy Kazak Vpusk Vtoroy, Vremya Velikoy Voynı (1914 – 1917 Godı), Harbin, İzdanie Voyskovogo Predstavitelstva Sibirskago Kazaçyago Voyska, 1941.
Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi Kafkas Cephesi 3 ncü Ordu Harekâtı C. I, Birinci Kitap, Ankara, Genel Kurmay Basımevi, 1993.
Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi Kafkas Cephesi 3 ncü Ordu Harekâtı C. II, İkinci Kitap, Ankara, Genel Kurmay Basımevi, 1993.
Çakmak, Fevzi: Büyük Harp’te Şark Cephesi Harekâtı, İstanbul, İş Bankası Kültür Yayınları, 2011.
Karabekir, Kazım: Erzincan ve Erzurum’un Kurtuluşu, İstanbul, Koşkun Basımevi, 1939.
Konukçu Enver: Büyük Güçler ve Ermeni Kıskacındaki Erzincan’ın Albayrağımıza Kavuşması, Ankara, Erzincan İli Kültür ve Eğitim Derneği-Erzincan’lılar Kültür ve Sağlık Vakfı Yayınları-I, 2001.
Korganov, G.: Uçastie Armyan v Mirovoy Voyne Na Kavkazskom Fronte (1914-1918), Moskva, Maks Press, 2011. Korsun, N. G.: Pervaya Mirovaya Voyna Na Kavkazskom Fronte, Moskva, Voennoe İzdatelstvo Ministerstva Voorujennıh Sil Soyuza SSR, 1946
Kösem, Ahmet: Osmanlı Devleti 3’üncü Ordu Faaliyet ve Komutanlığı Tarihçesi (1843-2000), Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzincan, 2019.
Kurat, Akdes Nimet: Türkiye ve Rusya, Ankara, TTK, 2011.
Larcher, M.: Büyük Harpte Türk Harbi, 2. Cilt, (1928 Baskısını Yayına Hazırlayan Erol Kılınç), İstanbul, Ötüken Neşriyat, 2018.
Levitskiy, V. A.: Na Kavkazskom Fronte Pervoy Mirovoy, Moskva, Kuçkovo Pole, 2014.
Ludşuveyt, E. F.: Turtsiya v Godı Pervoy Mirovoy Voynı 1914 -1918 g., Moskva, İzdatelstvo Moskovskogo Universiteta, 1966.
Maslovskiy, E. V.: Mirovaya Voyna Na Kavkazskom Fronte 1914 – 1917 g. Strategiçeskiy Oçerk, Paris, Knigoizdatelstvo Vozrojdenie – La Renaissance”, 1933.
Nizamoğlu, Yüksel: Vehip Paşa, Kahramanlıktan Sürgüne, İzmir, Yitik Hazine Yayınları, 2013.
Öğün, Tuncay: Kafkas Cephesi’nin I. Dünya Savaşı’ndaki Lojistik Desteği, İstanbul, Dergâh Yayınları, 2015.
Özkan, İbrahim: Deli Halid Paşa Unutulan Yıllar, Unutturulan Kahraman, İstanbul, Ötüken Neşriyat, 2016.
Sağlam, Tevfik: Büyük Harpte 3. Orduda Sıhhi Hizmet, İstanbul, Askeri Matbaa, 1941.
Tekir, Süleyman: Beyaz Harp Kafkas Cephesi-Sarıkamış Harekâtı-Teşkilat-ı Mahsusa Operasyonları, İstanbul, Kronik Kitap, 2021.
Tekir, Süleyman: “Sarıkamış Harekâtı Sonrası Türk Ordusunda Görülen Salgın Hastalıklar ve Yaşanan Kayıplar”, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Ek Sayı: 1, Sonbahar 2016, s. 267-287.
Yavuz, Nurcan, “Erzincan Mütarekesi’nin Türk Tarihindeki Yeri ve Önemi”, Tarih Araştırmaları Dergisi, cilt 17, sayı 28, 1995, s. 207-232.
Yavuz, Nurcan: İşgal ve Mezalimde Erzincan, Ankara, Erzincan Belediyesi Yayınları, 1995.
Yeliseev, F. İ.: Kazaki Na Kavkazskom Fronte 1914 – 1917, Moskva, Voennoe İzdatelstvo, 2001.
Yüksel, Mevlüt: I. Dünya Savaşı’nda Erzurum’un Rus İşgaline Düşüşü, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum, 2006.
Zayonçkovskiy, A. M.: Pervaya Mirovaya Voyna, St. Petersburg, Poligon, 2002.