GERİ DÖNÜŞÜM MALZEME TEMİNİNDE TEDARİKÇİ SEÇİMİ İÇİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KRİTERLERİ: LİTERATÜR ARAŞTIRMASI ve TARTIŞMA

Amaç: Bu çalışma, gelişen teknoloji ve ulaşım sistemleri ile firmalar için önemli bir kriter haline gelen tedarikçi seçim sürecinin, sürdürülebilirlik kriterleri ile olan ilişkisini ortaya koymayı amaçlamıştır. Yöntem: Literatür taraması, 2010-2020 yılları baz alınarak DergiPark ortamında TR-Dizin’de taranan dergilerde ve Web of Science ortamında SCI-Expanded indeksli dergilerde yayımlanan tedarikçi seçimi, geri dönüşüm ve sürdürülebilirlik anahtar kelimelerini konu alan makaleler ele alınarak yapılmıştır. Bulgular: İnceleme sonucunda, geri dönüşüm malzemeleri temin etmek üzerine yapılacak bir tedarikçi seçimi için sıklıkla tercih edilen kriterlerin, kalite, fiyat, maliyet, ve termin süresi olduğu görülmüştür. Bunun yanında çevresel kaygıları dikkate alan ve yeşil kriterler olarak adlandırabileceğimiz kriterlerin literatürde daha az yer bulduğu gözlenmiştir. Özgünlük: Bu çalışma, tedarikçi seçim sürecinde yeşil ve sürdürülebilir kriterlerin dikkate alındığı çalışma sayısının yeterli olmaması, şirketlerin çevreci ve sosyal politikalara ihtiyaç duymaları sebebiyle, çok kriterli karar verme literatürüne katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Tedarikçi Seçimi, Sürdürülebilirlik, Geri Dönüşüm, Yeşil Kriterler.

Purpose: In this study, the aim is to discuss the relationship between the supplier selection process and sustainability issues with developing technology and transportation systems. Methodology: In the literature review, based on the years 2010-2020, the studies published in the journals indexed in TR-Dizin and SCI-Expanded are examined using supplier selection, recycling and sustainability keywords by DergiPark and the Web of Science platforms. Findings: As a result, it is observed that the common supplier selection criteria of recycling companies are quality, price, cost, and deadline. The criteria accounting for the environmental concerns that are so-called green criteria have less attraction in the literature. Originality: This study contributes to the multi-criteria decision making literature due to the insufficient number of studies in which green and sustainable criteria are taken into account in the supplier selection process, and since companies need environmental and social policies.

Keywords:

Supplier Selection, Sustainability, Recycling, Green Criteria.,

PDF

___

• AKDENİZ, H. A. ve TURGUTLU, T. (2007), Türkiye’de Perakende Sektöründe Analitik Hiyerarşik Süreç Yaklaşımıyla Tedarikçi Performans Değerlendirilmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9, 1-17.
• AKYÜZ, G. (2012), Bulanık VIKOR Yöntemi İle Tedarikçi Seçimi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26 (1), 197-215.
• AR, İ. M., GÖKŞEN, H. ve TUNCER, M. (2015), Using Integrated DEMATEL-ANP-VIKOR Method for Supplier Selection in Cable Sector, Ege Academic Review, 15 (2), 285-300.
• BAYNAL, A. K. ve YÜZÜGÜLLÜ, E. (2013), Tedarik Zinciri Yönetiminde Analitik Ağ Süreci İle Tedarikçi Seçimi ve Bir Uygulama, Istanbul University Journal of the School of Business Administration, 42 (1), 77-92.
• BURRITT, R. L., SCHALTEGGER, S., BENNETT, M., POHJOLA, T. ve CSUTORA, M. (2011), Sustainable Supply Chain Management and Environmental Management Accounting, Environmental Management Accounting and Supply Chain Management, in Eco-efficiency in Industry and Science, 27 (1), 3-20.
• BEDÜK, M. (2009), Tedarik Zinciri Yönetiminin İşletme Performansı Üzerindeki Etkisi: Örnek Olay Çalışması, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yönetim ve Organizasyon Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• CEDİMOĞLU, H. İ. ve TUNACAN, T. (2004), Örüntü Tanıma Sistemleriyle Tedarikçi Seçimi, Yöneylem Araştırması / Endüstri Mühendisliği – XXIV Ulusal Kongresi, Gaziantep Adana, 13-17.
• DAĞDEVİREN, M. ve EREN, T. (2001), Tedarikçi Firma Seçiminde Analitik Hiyerarşi Prosesi ve 0-1 Hedef Programlama Yöntemlerinin Kullanılması, Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 16 (1), 41-52.
• DENİZHAN, B., YALÇINER, A. Y. ve BERBER, Ş. (2017), Analitik Hiyerarşi Proses ve Bulanık Analitik Hiyerarşi Proses Yöntemleri Kullanılarak Yeşil Tedarikçi Seçimi Uygulaması, Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi Cilt 6 (1) 63-78.
• DURSUN, B. (2018), TOPSIS ve Electre Yöntemi İle Tedarikçi Seçimi: Tedarikçi Seçiminde Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• EKEMEN, K. (2014), Savunma Sanayi Sektöründe Tedarik Zinciri Yönetimi Yazılımlarının Talep Yönetimine Etkileri, Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı İşletme Yönetimi Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• FELICE, F., DELDOOST, M., FAIZOLLAHI, M. ve PETRRILLO, A. (2015), Performance Measurement Model for the Supplier Selection Based on AHP, International Journal of Engineering Business Management, 10.5772/671702.
• GHADIMI, P. ve HEAVEY, C. (2014), Sustainable Supplier Selection in Medical Device Industry: Toward Sustainable Manufacturing, Procedia CIRP, 15, 165-170.
• GOVINDAN, K., KHODAVERDI, R. ve JAFARIAN, A. (2013), A Fuzzy Multi Criteria Approach for Measuring Sustainability Performance of a Supplier Based on Triple Bottom Line Approach, Journal of Cleaner Production, 47, May, 345-354.
• GÖKALP, B. ve SOYLU, B. (2010), Tedarikçinin Süreçlerini İyileştirme Amaçlı Tedarikçi Seçim Problemi, Erciyes Üniversitesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Endüstri Mühendisliği Dergisi YA/EM 2010 Özel Sayısı, 23 (1), 4-15.
• GÖKTÜRK, İ., ERYILMAZ, A., YÖRÜR, B. ve YULUĞKURAL, Y. (2011), Bir İşletmenin Tedarikçi Değerlendirme ve Seçim Probleminin Çözümünde AAS ve VIKOR Yöntemlerinin Kullanılması, Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 25, 61-74.
• GÜÇLÜ, C. (2010), Tedarik Zinciri Yönetiminin İşletme Performansı Üzerindeki Etkisi: Otel İşletmelerine Yönelik Bir Araştırma, Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Düzce.
• KANNAN, D., KHODAVERDI, R., OLFAT, L., JAFARIAN, A. ve DIABAT, A. (2013), Integrated Fuzzy Multi Criteria Decision Making Method and Multi-Objective Programming Approach for Supplier Selection and Order Allocation in a Green Supply Chain, Journal of Cleaner Production, 47, 355-367.
• KAPAR, K. (2013), Bir Üretim İşletmesinde Analitik Hiyerarşi Süreci İle Tedarikçi Seçimi, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28 (1), 197-231.
• KARA, İ. ve ECER, F. (2016), AHP-VIKOR Entegre Yöntemi İle Tedarikçi Seçimi: Tekstil Sektörü Uygulaması, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18 (2), 255-272.
• KARALAR, R. ve KIRACI, H. (2011), Çevresel Sorunlara Bir Çözüm Önerisi Olarak Sürdürülebilir Tüketim Düşüncesi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30, 64-76.
• KAZANÇOĞLU, Y. ve ADA, E. (2010), Perakende Sektöründe Tedarikçi Seçiminin Bulanık AHP İle Gerçekleştirilmesi, Savunma Bilimleri Dergisi, 9 (1), 29-52.
• KAZEMI, S., MAVI, R., NAJAFABADI, A. ve MOUSAABADI, H. (2012), Identification and Assessment of Logistical Factors to Evaluate a Green Supplier Using the Fuzzy Logic DEMATEL Method, Polution Journal Environmental Study, 22, 445-455.
• KUO, R. J., WANG, Y. C. ve TIEN, F. C. (2010), Integration of Artificial Neural Network and MADA Methods for Green Supplier Selection, Journal of Cleaner Production, 18, 1161-1170.
• LANCIONI, R. A., SMITH, M. F. ve SCHAU, J. H. (2003), Strategic Internet Application Trends in SCM, Industrial Marketing Management, 3 (3), 211- 217.
• LIN, C. T., CHEN, C. B. ve TING, Y. C. (2011), An ERP Model for Supplier Selection in Electronics Industry, Expert Systems with Applications, 38 (3), 1760-1765.
• LUMMUS, R. R. ve VOKURKA, R. J. (1999), Defining Supply Chain Management: A Historical Perspective and Practical Guidelines, Industrial Management Data Systems, 99 (1), 11-17.
• METZ, P. J. (1998), Demystifying Supply Chain Management, Supply Chain Management Review, 1 (4), 46-55.
• ORJI, I. ve WEI, S. (2014), A Decision Support Tool for Sustainable Supplier Selection in Manufacturing Firms, Journal of Industrial Engineering and Management, 7 (5), 1293-1315.
• ÖZÇELİK, G. ve ATMACA, H. E. (2014), Satın Alma Süreci İçin MOORA Metodu İle Tedarikçi Seçimi Problemi, III. Ulusal Lojistik ve Tedarik Zinciri Kongresi, 15-17 Mayıs, Trabzon.
• ÖZBEK, A. (2016), Tedarikçi Seçiminde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinin Kullanılması, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (1), 85-102.
• ÖZÇAKAR, N. ve DEMİR, H. (2018), Bulanık TOPSIS Yöntemiyle Tedarikçi Seçimi, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, 22 (69), 25-44.
• ÖZDEMİR, A. (2010), Ürün Grupları Temelinde Tedarikçi Seçim Probleminin Ele Alınması ve Analitik Hiyerarşi Süreci İle Çözümlenmesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12 (1), 55-84.
• ÖZDER, E. H. ve EREN, T. (2016), Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemi ve Hedef Programlama Teknikleri İle Tedarikçi Seçimi, Selçuk Üniversitesi Mühendislik, Bilim ve Teknoloji Dergisi, 4 (3), 196-207.
• ÖZHAN, E. (2005), PAP/RAC: Coastal Area Management in Turkey, Priority Actions Programme Regional Activity Center, Split, 1-15.
• ROSS, D. F. (2008), The Intimate Supply Chain: Leveraging The Supply Chain to Manage The Customer Experience, Auerbach Publications.
• SAAD, S., KUNHU, N. ve ABDALAH, M. (2016), A Fuzzy-AHP Multi-Criteria Decision-Making Model for Procurement Process, International Journal of Logistics Systems and Management, 23 (1), 1-24.
• SANAYEI, A. ve FARID MOUSAVI, S., YAZDANKHAH, A. (2010), Group Decision Making Process for Supplier Selection with VIKOR Under Fuzzy Environment, Expert Systems with Application, 37 (1), 24-30.
• SCOTT, J., HO, W., DEY, P. K. ve TALLURI, S. (2015), A Decision Support System for Supplier Selection and Order Allocation in Stochastic, Multi-Stakeholder and Multi-Criteria Environments, Internatioal Journal of Production Economics, 166, 226-237.
• SEURING, S. ve MULLER, M. (2008), From a Literature Review to a Conceptual Framework for Sustainable Supply Chain Management, Journal of Cleaner Production, 16 (15), 1699-1710.
• SILVESTRE, B. S. (2015), Sustainable Supply Chain Management in Emerging Economies: Environmental Turbulence, Institutional Voids and Sustainability Trajectories, International Journal of Production Economics, 167, 156-169.
• SULTANOV, F. (2010), Yalın Tedarik Zincirinde Optimizasyon, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, İstanbul.
• SUPÇİLLER, A. ve ÇAPRAZ, O, (2011), AHP-TOPSIS Yöntemine Dayalı Tedarikçi Seçimi Uygulaması, Istanbul University Econometrics and Statistics e-Journal, 13, 1-22.
• SUPÇİLLER, A. ve DELİGÖZ, K. (2018), Tedarikçi Seçimi Probleminin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Uzlaşık Çözümü, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 18. EYİ Özel Sayısı, 355-368.
• SHAIK, M. ve KADER, W. A. (2011), Green Supplier Selection Generic Framework: A Multi-Attribute Utility Theory Approach, International Journal of Sustainable Engineering, 4 (1), 37-56.
• ŞAHİN, Y. ve SUPÇİLLER, A. (2015), Tedarikçi Seçimi İçin Bir Karar Destek Sistemi, Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3 (2), 91-104.
• ŞEVKLİ, M. (2009), An Application of the Fuzzy ELECTRE Method for Supplier Selection, International Journal of Production Research, 48 (12), 3393-3405.
• ŞİMŞEK, A., ÇATIR, O. ve ÖMÜRBEK., N., (2015), TOPSIS ve MOORA Yöntemleri İle Tedarikçi Seçimi: Turizm Sektöründe Bir Uygulama, Balıkesir University the Journal of Social Sciences Institute, 18 (33), 133-161.
• T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI, (2017), Türkiye Cumhuriyeti Bakanlığı Sürdürülebilir Kalkınma Ulusal Raporu.
• TAYALI, H. A. (2017), Tedarikçi Seçiminde WASPAS Yöntemi, Asos Journal, The Journal of Academic Social Science, 5 (47), 368-380.
• TABRIZ, E. T. & ALAM, A., (2014), An Integrated Fuzzy DEMATEL-ANP-TOPSIS Methodology for Supplier Selection Problem, Global Journal of Management Studies and Researches, 1 (2), 85-99.
• UÇAL SARI, İ., ÇAYIR ERVURAL, B. ve BOZAT, S. (2017), Sürdürülebilir Tedarik Zinciri Yönetiminde DEMATEL Yöntemiyle Tedarikçi Değerlendirme Kriterlerinin İncelenmesi ve Sağlık Sektöründe Bir Uygulama, Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 23 (4), 477-485.
• VERDECHO, M., RODRIGUEZ R. ve ALFARO-SAIZ, J. (2013), Assessing Supplier Sustainability Using the Analytic Hierarchy Process, In: Camarinha-Matos L. M., Scherer R. J. (eds) Collaborative Systems for Reindustrialization, PRO-VE 2013, IFIP Advances in Information and Communication Technology, 408, 577-585.
• YILDIZÖZ, H. (2006), Tedarik Zinciri Yönetimi ve Bir Uygulama, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• ZHANG, Q., SHAH, N., WASSICK, J., HELLING, R. ve EGERSCHOT, P. (2014), Sustainable Supply Chain Optimisation: An Industrial Case Study, Computers Industrial Engineering, 74, 68-83.