TÜRKİYE’DE MUZ ÜRETİMİ VE İTHALATINA YÖNELİK BİR TAHMİN MODELLEMESİ
Bu çalışmada muz ithalatçıları ve üreticileri için önemli bir etmen olduğu düşünülen döviz kuru oynaklığıyla muz ithalatı ve üretici muz fiyatı, üretici muz fiyatıyla muz ithalatı arasındaki ilişkiler 1994-2015 dönemi verileri kullanılarak korelasyon ve regresyon testiyle incelenmiştir. Korelasyon analizi sonucuna göre döviz kuru, üretici muz fiyatları ve logaritması alınmış muz ithalatı arasında doğrusal bir ilişkinin mevcut olduğu görülmüştür. Döviz kuru ile üretici muz fiyatları arasında aynı yönlü ve güçlü bir ilişki, döviz kuru ile logaritması alınmış muz ithalatı arasında doğrusal yönlü fakat zayıf bir ilişki, üretici muz fiyatı ile logaritması alınmış muz ithalatı arasında ise doğrusal ve zayıf bir ilişkinin bulunduğu tespit edilmiştir. Döviz kurundaki değişimin, üretici muz fiyatlarını nasıl etkilediğine dair yapılan regresyon analizi sonucunda üretici muz fiyatında meydana gelen değişmenin %42.4’ünün döviz kuru tarafından açıklandığı, yani döviz kurundaki değişimin üretici muz fiyatını etkilediği sonucuna varılmıştır. Muz ithalatında meydana gelen değişmenin %23.9’unun döviz kuru tarafından açıklandığı, döviz kurundaki değişimin muz ithalatı üzerindeki etkisinin üretici muz fiyatına nispetle daha az olduğu ve döviz kurundaki değişimin muz ithalatını etkilemediği sonucuna ulaşılmıştır. Muz ithalatında meydana gelen değişmenin %19.30’luk kısmının üretici muz fiyatı tarafından açıklandığı, üretici muz fiyatındaki değişimin muz ithalatı üzerindeki etkisinin az olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Muz, Döviz Kuru, Fiyat ve İthalat İlişkisi
A Forecast Modelıng In Turkey On Banana Productıon and Banana Import
In Turkey it is believed that exchange rate is an important factor for banana importers and producer. In this study effect of exchange rate on producer banana prices and banana import and effect of producer banana prices on banana production has been examined. The relationship between the exchange rate with banana imports and producer banana price, as well as the relationship between producer banana price and banana imports were examined by correlation and regression test using the data of 1994-2015 period. According to the results of the correlation analysis, there was a linear relationship between exchange rate, producer banana prices and logarithms taken imported bananas. In addition, there was a strong relationship between exchange rate and producer banana prices, a linear but weak relationship between exchange rate and logarithm taken banana imports, and a linear and weak relationship between producer banana price and logarithm taken banana imports. According to the regression analysis showing the effect of change in exchange rate on producer banana prices, change in exchange rate affects producer banana price and 42.4% of the change is explained by exchange rate. 23.9% of the change in banana imports is explained by the exchange rate. Thus, it was observed that the change in exchange rate did not affect banana imports and its effect was less than the producer banana price. Besides, 19.30% of the change in banana import is explained by producer banana price. So the change in producer banana price has little effect on banana import.
Keywords:
Banana, Exchange Rate, Price and Import Relation,
___
- Akova, S. B. (1997). Türkiye’de muz ziraatinin coğrafi dağılışı ve özellikleri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi, 5: 140-177.
- Emil, T. (2005). Muz sektör profili, İstanbul Ticaret Odası. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Şubesi, İstanbul.
- FAO (2016). http://www.fao.org/faostat/en/#compare. (Erişim Tarihi: 10 Ocak 2016).
- Gübbük, H., Pekmezci, M. ve Erkan, M. (2003). Meristem kültürü ile çoğaltılan değişik muz klonlarının açıkta ve örtü altında yetiştirme olanakları üzerinde araştırmalar, Journal of AARI, (2): 73-87.
- Hatırlı, S. A., Jones, E. ve Aktaş, A. R. (2003). Measuring the market power of the banana import market in Turkey, Turk J Agric For, 27: 367-373.
- Kozak, B. (2003). Muz Yetiştiriciliği. 2. Baskı, Türkiye Ziraat Odaları Birliği, Anamur Ziraat Odası Yayını.
- Krugman, P.R., Obstfeld, M. ve Melitz, M. (2012). International Economics: Theory and Policy. Boston: The Pearson Series in Economics.
- Subaşı, S., Seçer, A., Yaşar, B., Emeksiz, F., ve Uysal, O. (2016). Türkiye’de muz üretim maliyetinin karlılık durumu, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 29: 73-78.
- Tarım Bakanlığı (2016). http://www.tarim.gov.tr/TAGEM/Belgeler/yayin/EKONOM%C4%B0%20DA%C4%B0RES%C4%B0%20K%C4%B0TAP_WEB.pdf. (Erişim Tarihi: 29 Haziran 2017).
- TCBM (2016). http://www.tcmb.gov.tr/kurlar/kurlar_tr.html. (Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016).
- http://www.turkcebilgi.com/muz#bilgi. (Erişim Tarihi: 09 Ocak 2016).
- Türkay, C., Öztürk, H., Pınar, H. ve Hocagil, M. (2006). Anamur yöresi muz seralarının yapısal ve işlevsel özellikleri. Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Dergisi, 5: 17-22.
- http://www.rainforest-alliance.org/kids/species-profiles/banana. (Erişim Tarihi: 29 Şubat 2016).
- http://www.eng.ege.edu.tr/otles/GıdaTarihi/Muz.htm. (Erişim Tarihi: 07 Ekim 2015).
- Başlangıç: 2019
- Yayıncı: Akdeniz Üniversitesi