“Kırk Hadis/Erbaûn” Edebiyatının Rivayetlerdeki Dayanakları ve İbn Asâkir’in el-Erbaûne’l Büldâniyye İsimli Eseri

Hadis tarihi boyunca çeşitli tasnif türleri gelişmiştir. Bu tasnif türlerinden birini, kırk hadis içeren eserler oluşturmuştur. Bu tarz derlenen eserler çoğunlukla ilhamını “Kim ümmetim için kırk hadis muhafaza ederse/korursa…” şeklinde başlayan rivayetlerden almıştır. Hadis ilminde temâyüz etmiş simalardan biri olan İbn Asâkir de (ö.571/1175) birçok eser telif eden hadis âlimlerindendir. Onun, hadis literatüründe önemli bir yer tutan Erbaûniyyât türüne dair el-Erbaûne'l-Büldâniyye isimli eseri hem muhteva hem de metodoloji açısından câlib-i dikkattir. İbn Asâkir bu eserinde kırk farklı beldeyi dolaşmış, kırk sahabe ve kırk hadis hocasından nakledilen kırk hadis derlemiştir. Eser, hadislerin farklı coğrafyalarda nasıl yaygınlık kazandığına örnek teşkil etmesi bakımından da ayrıca ehemmiyet arz etmektedir.The Bases of the Literature of “Forty Hadiths/Arbaûn” in Narrations and Ibn Asâkir’s Book “al-Arbaûne’l-Buldâniyya” Abstract: Throughout the history of hadith various classifications have developed. One of them is books including forty hadiths. Mainly, this compilation of forty hadiths books were inspired by the hadith beginning “who conserve forty hadiths in my ummah…”. One of the scholars of hadith is İbn Asâkir (d. 571/1175) who wrote many works. His book called “al-Arbaûne’l-Buldaniyya” received an important place in hadith literature. This book is a remarkable work for its content and methodology. İbn Asâkir, circulated forty different cities and he received/collected and narrated forty hadiths from forty companions (Sahabah) of Prophet and forty different hadith scholars. İn terms of presentation, İbn Asâkir’s work is a good example of how hadiths gained prevalance in different places.

Anahtar Kelimeler:

Kırk Hadis (Erbaûn), İbn Asâkir, Rivayet, Sahabe

PDF

___

el-Aclûnî, İsmail b. Muhammed, Keşfu’l-Hafâ ve Müzîlu'l-İlbâs, thk. Muhammed Abdulaziz el-Halidî, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2001.
Ahatlı, Erdinç, “Cumhuriyet Dönemi Hadis Şerhçiliği Bibliyografyası”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2013, cilt: 11, sayı:21, s. 201-270.
Aydın, Nevzat, “Hadislerin İlk Dönem Tasnîf Süreci Üzerine Bir Değerlendirme”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2011, sayı:31, s. 199-230.
Aydınlı, Abdullah, Hadis Istılahları Sözlüğü, İfav Yay., İstanbul, 2013.
Aydınlı, Abdullah, “Büldâniyye”, DİA, VI, 487-488.
el-Beyhakî, Ebû Bekir, Şu’abu’l-Îmân, thk. Abdulali Abdülhamid, Mektebetü’r-Rüşd, Riyad, 2003.
Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâîl, Sahîhu’l-Buhârî, Çağrı Yay., İstanbul,1992. (Matbaay-ı Amire, İstanbul, 1315 baskısından tıpkıbasım).
Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekir Ahmed b. Ali b. Sâbit, er-Rıhle Fî Talebi’l-Hadîs, thk. Nûruddin Itr, Silsiletü Revai’i Turasine’l-İslâmi, Dımaşk, 1975.
el-Heysemî, Nûruddîn Ali b. Ebubekir, Mecmeu’z-Zevâid ve Menbeu’l-Fevâid, thk. Abdullah Muhammed ed-Derviş, Daru’l-Fikr, Beyrut, 1994.
el-Hindî, Alauddîn Ali el-Müttaki b. Hisamuddin, Kenzu’l-Ummâl Fî Süneni’l-Akvâli ve’l-Ef’âl, thk. Bekri Hayyânî- Safve es-Sakâ, Müessesetu’r-Risale, Beyrut, 1985.
İbn Asâkir, Ebu'l-Kasım Ali b. el-Hasan, el-Erbaûne’l-Büldâniyye, thk. Muhammed el-Harîrî, el-Mektebu’l-İslâmî, Beyrut, 1993.
İbn Asâkir, Ebu'l-Kasım Ali b. el-Hasan, el-Erbaûne’l-Büldâniyye, thk. Mustafa Âşûr, Mektebetu’l-Kur’an, Kahire, tsz.
İbn Asâkir, Ebu'l-Kasım Ali b. el-Hasan, el-Erbaûne’l-Büldâniyye, thk. Muhammed Mutî’ el-Hâfiz, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1992.
İbn Asâkir, Ebu'l-Kasım Ali b. el-Hasan, Mu’cemu’ş-Şuyûh, thk. Vefa Takiyuddîn, Daru’l-Beşair, Dımaşk, 2000.
İbn Asâkir, Ebu'l-Kasım Ali b. el-Hasan, Tebyînu Kezibi’l-Müfterî, thk. Muhammed Zâhid el-Kevserî, Daru’l-Fikr, Dımaşk, 1399.
İbn Dakîku’l-Îd, Takiyuddin Muhammed b. Ali, Şerhu’l-Erbaîne Hadîsen en-Nevevîyye Fi’l-Ehâdîsi’s-Sahîhati’n-Nebeviyye, Mektebetu’t-Turasi’l-İslâmî, Mısır, tsz.
İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahman b. Ali, el-Mevdûat, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2003/154.
İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahman b. Ali, el-‘İlelü’l-Mütenâhiye fi’l-Ehâdisi’l-Vâhiye, Daru’l-Kütübi’l-İlmiye, Beyrut, 1983.
İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd, Sünen, Çağrı Yay, İstanbul 1992. (M. Fuad Abdulbaki’nin 1954 tahkikli baskısından tıpkıbasım).
İbnu’s-Salâh, Osman b. Abdirrahman, Ulûmu’l-Hadîs, thk. Nûruddin Itr, Daru’l-Fikr, Beyrut, 1998.
Kâtip Çelebî, (Hâcî Halîfe), Keşfu’z-Zunûn ‘an Esâmi’l-Kutübi, ve’l-Funûn, Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabi, Beyrut, 1941.
Koçyiğit, Talat, Hadis Usûlü, TDV Yay., Ankara, 1998.
Küçükaşçı, Musatafa S. ve Cengiz Tomar, “İbn Asâkir”, DİA, XIX, 321-324.
en-Nîsâbûrî, Ebû Abdillah el-Hâkim, el-Müstedrek Ala’s-Sahîhayn, Daru’l-Marife, Beyrut, tsz.
es-Sehâvî, Muhammed b. Abdurrahman, el-Makâsidu’l-Hasene, thk. Muhammed Osman, Daru’l-Kitabi’l-Arabi, Beyrut, 2008.
es-Sehâvî, Muhammed b. Abdurrahman, el-Büldâniyyât, thk. Hüsam b. Muhammed el-Kattan, Daru’l-Ata, Riyad, 2001.
Tirmizî, Ebu İsa Muhammed b. İsa, Sünen, Çağrı Yay., İstanbul, 1992. (A. Muhammaed Şakir, M. Fuad Abdulbaki ve İbrahim Atve Avd’ın tahkik ettikleri Mısır, 1937 baskısından tıpkıbasım).
Uludağ, Süleyman, “Abdâl”, DİA, I, s. 59-61.
Ünal, İsmail Hakkı, “İslam Kültüründe Kırk Hadis Geleneği ve Şeyh Hâmid-i Velî’nin Hadîs-i Erbaîn Şerhi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cild: XXXIX, 2009, s. 137-146.
Yavuz, Yusuf Şevki, “Erbaîn”, DİA, XI, 271-272.
Yıldırım, Enbiya, “Hâmid-i Velî’nin Kırk Hadis Şerhi”, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: VIII, sayı: 2, 2006, s. 137-166.
ez-Zehebî, Şemsüddin Muhammed b. Ahmed, Siyeru A’lâmi’n-Nubelâ, thk. Şuayb el-Arnavûd-Ebu Naim el-Arkasûsî, Müessesetu’r-Risale, Beyrut, 1985.