DEAN’İN YABANCILAŞMA ÖLÇEĞİNİN TÜRKÇE UYARLAMASI: GEÇERLİLİK VE GÜVENİLİRLİK ANALİZİ

Bu araştırmada, Dean 1961 tarafından geliştirilen yabancılaşma ölçeğinin Türkçe formunun, geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olup olmadığının ortaya konulması amaçlanmaktadır. Yabancılaşma konusu, özellikle son yarım yüzyıldır yönetim ve organizasyon alanında tartışılmaktadır. Ancak bu alandaki ulusal yazında, yabancılaşmanın görgül açıdan son on yıldır ele alındığı görülmektedir. Bu çalışma yurt dışında sıklıkla kullanılan Dean 1961 ’in yabancılaşma ölçeğinin boyutlarını, geçerliliğini ve güvenilirliğini Adana’da çalışan 218 beyaz yakalı üzerinde anket uygulayarak değerlendirmektedir. Verilerin analizinde Açıklayıcı Faktör Analizi AFA ve Doğrulayıcı Faktör Analizi DFA kullanılmıştır. Analizler sonucunda, Dean’in Yabancılaşma Ölçeği’nin Türkiye’de uygulanacak araştırmalarda geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olarak kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.

TURKISH ADAPTATION OF DEAN’S ALIENATION SCALE: A VALIDITY AND RELIABILITY STUDY

This study aims to determine whether Turkish form of Dean’s Alienation Scale 1961 is a reliable and valid questionnare. The concept of alienation has been discussed for about half century in the management and organization field. Nevertheless in the national literature, alienation is being considered empirically just for a decade. This study analyzes the dimensions, reliability and validity of Dean’s Alienation Scale, using the data gathered from a survey of 218 white-collar employees working in Adana. Explatory Factor Analyses EFA and Confirmatory Factor Analyses CFA are used. Results show that Dean’s Alienation Scale is a reliable and valid measurement tool in Turkey

___

  • Acuna, E., & Rodriguez, C. (2004). The treatment of missing values and its effect on classifier accuracy. In D. Banks, L. House, F. R. McMorris, P. Arabie, W. Gaul (Eds.), Classification, clustering, and data mining applications (pp. 639-647). New York: Springer Berlin Heidelberg.
  • Aiken, M., & Hage, J. (1966). Organizational alienation: A comparative analysis. American Sociological Review, 31(4), 497-507.
  • Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: SPSS uygulamalı. Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
  • Anderson, J. C., & Gerbing, D. W. (1988). Structural equation modeling in practice: A review and recommended two-step approach. Psychological Bulletin, 103(3), 411-423.
  • Argyris, C. (1964). Integrating the individual and the organization. New York and London: John Wiley.
  • Atlı, A., Keldal, G., & Sonar, O. (2015). Üniversite öğrencilerinin yabancılaşma ile yalnızlık düzeyleri arasındaki ilişki. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(29), 149-160.
  • Bacharach, S. B., & Aiken, M. (1979). The impact of alienation, meaninglessness, and meritocracy on supervisor and subordinate satisfaction. Social Forces, 57(3), 853-870.
  • Baxter, B. (1982). Alienation and authenticity: Some consequences for organized work. London: Tavistock Publications.
  • Bell, D. (1959). The “rediscovery” of alienation: some notes along the quest for the historical Marx. The Journal of Philosophy, 56(24), 933-52.
  • Bluedorn, A. C. (1982). A unified model of turnover from organizations. Human Relations, 35(2), 135–153.
  • Bowling, N. A., & Hammond, G. D. (2008). A meta-analytic examination of the construct validity of the Michigan organizational assessment questionnaire job satisfaction subscale. Journal of Vocational Behavior, 73(1), 63-77.
  • Braverman, H. (1974). Labor and monopoly capital. New York: Monthly Review Press.
  • Brown, M., Higgins, K., & Paulsen, K. (2003). Adolescent alienation: What is it and when can educators do about it?. Intervention in School and Clinic, 39(1), 1-9.
  • Burgoon, J. K. (1976). The unwillingness to communicate scale: Development and validation. Communications Monographs, 43(1), 60-69.
  • Calabrese, R. L. (1989). The effects of mobility on adolescent alienation. The High School Journal, 73(1), 41-46.
  • Calabrese, R. L., & Adams, J. (1990). Alienation: A cause of juvenile delinquency. Adolescence, 25(98), 435-440.
  • Cammann, C., Fichman, M., Jenkins, D., & Klesh, J. (1979). The Michigan organizational assessment questionnaire. University of Michigan: Ann Arbor Press.
  • Clark, J. P. (1959). Measuring alienation within a social system. American Sociological Review, 24(6), 849-852.
  • Dean, D. G. (1961). Alienation: Its meaning and measurement. American Sociological Review, (26)5, 753-758.
  • Develioğlu, K., & Tekin, Ö. A. (2012). Otel çalışanlarının yabancılaşma düzeyinin demografik özellikler kapsamında incelenmesi. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4(3), 121-128.
  • Dodder, R. A. (1969). A factor analysis of Dean’s alienation scale. Social Forces, 48(2), 252- 255.
  • Drucker, P. F. (1969). The age of discontinuity: Guidelines to our changing society. New York: Harper and Row.
  • Elma, C. (2003). İlköğretim okul öğretmenlerinin işe yabancılaşması (Ankara ili örneği). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Ergin, C. (1992) Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach tükenmişlik ölçeğinin uyarlanması. İçinde R. Bayraktar, İ. Dağ (ed.), VII. Ulusal psikoloji kongresi bilimsel çalışmaları. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayını.
  • Erkal, M. (1984). Sosyal meselelerimiz ve sosyal değişme. Ankara: Mayaş Yayınları.
  • Eryılmaz, A., & Burgaz, B. (2011). Özel ve resmi lise öğretmenlerinin örgütsel yabancılaşma düzeyleri. Eğitim ve Bilim, 36(161), 271-286.
  • Fromm, E. (1955). The Sane society. New York: Rinehart.
  • Gerbing, D. W., & Anderson, J. C. (1988). An updated paradigm for scale development incorporating unidimensionality and its assessment. Journal of Marketing Research, 25 (May), 186-192.
  • Gerth, H. H., & Mills, C. W. (1946). From Weber: Essays in sociology. New York: Oxford Press.
  • Ghadi, I., Alwi, N. H., Bakar, K. A., & Talib, O. (2012). Construct validity examination of critical thinking dispositions for undergraduate students in university Putra Malaysia. Higher Education Studies, 2(2), 138-145.
  • Gillespie, D. F., & Mileti, D. S. (1977). Technology and the study of organizations: An overview and appraisal. Academy of Management Review, 2(1), 7-16.
  • Gliem, J. A., & Gliem, R. R. (2003). Calculating, interpreting, and reporting Cronbach’s alpha reliability coefficient for Likert-type scales. In Paper Presented at the Midwest Research-to-Practice Conference in Adult, Continuing, and Community Education, 82- 88, Columbus Press: Ohio State University.
  • Graham, J. W. (2009). Missing data analysis: Making it work in the real world. Annual Review of Psychology, 60, 549-576.
  • Güres, C. G., & Sökmen, A. (2015). Yönetici liderlik yaklaşımının çalışanın örgütsel bağlılığı, iş tatmini ve işten ayrılma niyeti üzerine etkisi: Türkiye’deki ceza infaz kurumlarında bir uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(3), 59-74.
  • Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2005). Multivariate data analysis. 6th edition, NJ: Pearson Prentice Hall.
  • Hegel, G. W. F. (1995) Tarihte Akıl. (Çev. Ö. Sözer). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
  • Hirschfeld, R. R., & Feild, H. S. (2000). Work centrality and work alienation: Distinct aspects of a general commitment to work. Journal of Organizational Behavior, 21(7), 789-800.
  • Horowitz, I. L. (1966). On alienation and the social order. Philosophy and Phenomenological Research, 27(2), 230-237.
  • Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55.
  • Johnson, F. (1973). Alienation: Concept, term, and meanings. New York: Seminar Press Inc.
  • Kalaycı, Ş. (2009). SPSS Uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. İstanbul: Asil Yayın Dağıtım.
  • Kanungo, R. N. (1982). Work alienation: An integrative approach. New York: Praeger Publishers.
  • Kılıç, S. (1984). Yabancılaşma: İnsana karşı toplumsal süreç, İstanbul: Fatih Yayınevi Matbaası.
  • Kınık, F. Ş. F. (2010). Öğretmenlerin yabancılaşma algıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Kon, I. S. (1967). The concept of alienation in modern sociology. Social Research, 34(3), 507- 528.
  • Kris, E. & Leites, N. (1950). Trends in twentieth century propaganda. In B. Berelson, M.J. Glencoe (Eds.), Reader in public opinion and communication. Glencoe, Illinois: The Free Press.
  • Ladner, G. B. (1967). Homo viator: Mediaeval ideas on alienation and order. Speculum, 42(2), 233-59.
  • Lamb, R. (1973). Adam Smith’s concept of alienation. Oxford Economic Papers, 25(2), 275- 285.
  • Lefkowitz, J., & Brigando, L. (1980). The redundancy of work alienation and job satisfaction: Some evidence of convergent and discriminant validity. Journal of Vocational Behavior, 16(1), 115-131.
  • Mann, S. (2001). Alternative perspectives on student learning: Alienation and engagement. Studies in Higher Education, 26(1), 7-19.
  • Marsella, A. J., Dubanoski, J., Hamada, W. C., & Morse, H. (2000). The measurement of personality across cultures: Historical, conceptual, and methodological issues and considerations. American Behavioral Scientist, (44)1, 41–62.
  • Marx, K. (1976). 1844 El yazmaları: Ekonomi politik ve felsefe. (Çev. K. Somer). 1. Baskı, Ankara: Sol Yayınları.
  • Marx, K. (1844). Economic and philosophic manuscripts of 1844. (Çev. M. Milligan Amherst). New York: Prometheus Books.
  • Michaels, R. E., Cron, W. L., Dubinsky, A. J., & Joachimsthaler, E. A. (1988). Influence of formalization on the organizational commitment and work alienation of salespeople and industrial buyers. Journal of Marketing Research, 25(4), 376-383.
  • Mottaz, C. J. (1981). Some determinants of work alienation. The Sociological Quarterly, 22(4), 515-529.
  • Nair, N., & Vohra, N. (2012). The concept of alienation: Towards conceptual clarity. International Journal of Organizational Analysis, 20(1), 25-50.
  • Nettler, G. (1957). A measure of alienation. American Sociological Review, 22(6), 670-677.
  • Oldenquist, A., & Rosner, M. (1991). Alienation, community and work. London: Greenwood Press.
  • Ollman, B. (1976). Alienation: Marx’s conception of man in a capitalist society. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Otrar, M., & Halaçoğlu, B. (2011). Akademisyenlerde mesleğe yabancılaşma ölçeği (AYÖ) geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiri Özetleri (içinde), Türk-Kırgız Manas Üniversitesi, Bişkek-Kırgızistan.
  • Özler, N. D. E., & Dirican, M. Ö. (2014). Örgütlerde yabancılaşma ile tükenmişlik sendromu arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (39), 291-310.
  • Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Lee, J. Y., & Podsakoff, N. P. (2003). Common method biases in behavioral research: A critical review of the literature and recommended remedies. Journal of Applied Psychology, 88(5), 879-903.
  • Podsakoff, P. M., Williams, L. J., & Todor, W. D. (1986). Effects of organizational formalization on alienation among professionals and nonprofessionals. Academy of Management Journal, 29(4), 820-831.
  • Renault, E. (2007). From fordism to post-fordism: Beyond or back to alienation?. Critical Horizons, 8(2), 205-220.
  • Salihoğlu, G. H. (2014). Örgütsel yabancılaşma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(2), 1-11.
  • Sanberk, İ. (2003). Öğrenci yabancılaşma ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
  • Schacht, R. (2013). Alienation: The International encyclopedia of ethics. (Ed. H. LaFollette).
  • Seeman, M. (1959). On the meaning of alienation. American Sociological Review, 24(6), 783- 791.
  • Seeman, M. (1967). On the personal consequences of alienation in work. American Sociological Review, 32(2), 273-285.
  • Seeman, M. (1975). Alienation studies. Annual Review of Sociology, 1, 91-123.
  • Seeman, M. (1983). Alienation motifs in contemporary theorizing: The hidden continuity of the classic themes. Social Psychology Quarterly, 46(3), 171–184.
  • Shoho, A. R., Katims, D. S., & Wilks, D. (1997). Perceptions of alienation among students with learning disabilities in inclusive and resource settings. The High School Journal, 81(1), 28-36.
  • Stack, G. J. & Rotenstreich, N. (1991). Alienation: The Concept and its reception. Leiden: New York
  • Şimşek, M. Ş., Çelik, A., Akgemci, T., & Fettahlıoğlu, T. (2006). Örgütlerde yabancılaşmanın yönetimi araştırması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 569- 587.
  • Tavşancıl, E., & Keser, H. (2002). İnternet kullanımına yönelik Likert tipi bir tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 79-100.
  • Tekin, Ö. A. (2012). Yabancılaşma ve beş faktör kişilik özellikleri arasındaki ilişkiler: Antalya Kemer’deki beş yıldızlı otel işletmeleri çalışanları üzerinde bir uygulama. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
  • Tolan, B. (1980). Çağdaş toplumun bunalımı anomi ve yabancılaşma, Ankara: Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları.
  • Tutar, H. (2010). İşgören yabancılaşması ve örgütsel sağlık ilişkisi: Bankacılık sektöründe bir uygulama. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(1), 175-204.
  • Ünal, S., Karlıdağ, R., & Yoloğlu, S. (2001). Hekimlerde tükenmişlik ve iş doyumu düzeylerinin yaşam doyumu düzeyleri ile ilişkisi. Klinik Psikiyatri, 4(2), 113-118.
  • Yalçın, Ö. (2009). Ekolojik ikilemlere ilişkin tutum, toplumsal sorumluluk ve yabancılaşmanın toplumsal değer yönelimi açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Yapıcı, M. (2004). Eğitim ve yabancılaşma. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1(1).
  • Yetiş, Z. (2013). Kamu hastanelerinde çalışan hemşirelerde işe yabancılaşma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
  • Yong, A. G., & Pearce, S. (2013). A beginner’s guide to factor analysis: Focusing on exploratory factor analysis. Tutorials in Quantitative Methods for Psychology, 9(2), 79-94.