UYGUR “YAR-YAR” VE “ÖLEÑ” KOŞAKLARI ÜZERİNE

Uygur halk edebiyatında "yar-yar" veya "öleñ" olarak adlandırılan koşaklar Uygur düğün türküleri içerisinde bir türü teşkil etmektedir. Kendine özgü şekil ve muhteva özellikleriyle diğer koşaklardan ayrılır. Bu koşaklar şekil bakımından mani  beyit  mani şeklinde birbirine dönüşebilmektedir. Bu dönüşüm icrada söz konusu değilse de, yazılı metinlerde çok net olarak görülmektedir. "Yar-yar" koşakları muhteva yönünden dini-mitolojik ve mizahı ögelere sahiptir. Aşk, evlilik ve aile dini-mitik ögelerle kutsallaştırılmıştır. Uygur "yar-yar" koşaklarının bu özellikleri diğer Türk boylarındaki "yar-yar" koşakları ile büyük ölçüde benzerlik göstermektedir. Dolayısıyla "yar-yar" koşakları Türk boyları arasındaki ortak kültürel bağlar ve değerler için çok önemli bir örnektir. Bu bildiride Uygur "yar-yar" koşaklarının nazım şekilleri ve muhteva ayrıntılı olarak incelenecektir.

A STUDY ON UYGHUR ‘YAR-YAR’ AND ‘ÖLENG’ POETRIES

Poetries called “yar-yar” and “ölen” in Uyghur folk literature are special forms in Uyghur wedding songs. These differ from other poetries with their unique form and content features. These poetries can convert each other in the form of ‘stanza – couplet – stanza’. Even if it is not a matter of practice, this conversion can be seen clearly in written texts. ‘Yar-yar’ peotries carry religious-mythological and humorous features. Love, marriage and family are sacralized by religious-mythical norms. These features of Uyghur ‘yar-yar’ poetries resemble to other ‘yar yar’ poetries of other Turkish clans on a large scale. Therefore, ‘yar-yar’ poetries are very significant samples for common cultural connections and values among Turkish clans. In this essay, verses and content of Uyghur ‘yar-yar’ poetries are going to be analyzed in detail.