Giritli Hasan İlmî ve Me'âlimü'l-garâm Adlı Divançesi

Girit Adası, Osmanlı Dönemi'nde yetiştirdiği yazar ve şairlerle adından çokça söz edilen, Türk kültür tarihi bakımından dikkate değer yerlerden biridir. Bu yazıya konu olan Hasan İlmî de "Giridî" olarak anılan müelliflerdendir. Hayatını imparatorluğun farklı yerlerinde çeşitli devlet görevlerinde bulunarak geçiren Giritli Hasan İlmî'nin elde üç eseri bulunmaktadır. Bunlardan ilki Osmanlı Dili adlı basılamamış bir sözlük çalışmasıdır. İkinci eser müellifin Yemen'de bulunduğu dönemde Hüseyin Hüsnü ile birlikte hazırladığı Yemen Salnâmesi'dir. Hasan İlmî'nin üçüncü eseri ise şiirlerini bir araya getirdiği Me'âlimü'l-garâm adlı divançesidir. Eserde 2 naat, 24 gazel, 1 manzume ve 3 şarkı bulunmaktadır. Bu yazıda önce Giritli Hasan İlmî ve eserleri hakkında bilgi verilecek, ardından Me'âlimü'l-garâm üzerinde durulacak ve eserin metni verilecektir.

Hasan İlmi of the Crete and His Divanche Titled Me'alimü'l-garam

Crete Island is one of the most significant place by virtue of Turkish cultural history and often remembered by the authors and poets who lived in this island during the Ottoman period. The subject of this paper Hasan İlmi is amongst such authors commemorated as of the Crete. Hasan İlmi of the Crete worked as a government officer in various places in the Ottoman Empire and wrote several works of which only three works are available today. The first of these works is an unpublished Ottoman dictionary titled Osmanlı Dili. The second work of the author is titled Yemen Salnamesi with co-writer Hüseyin Hüsnü written during the period when the author served in Yemen. The last work of Hasan İlmi is a divanche (collection of his poems) titled Me'alimü'l-garam. This work is composed of 2 praises dedicated to the Prophet Muhammad, 24 odes, 1 poem, and 3 ballads. In this paper, information about Hasan İlmi of the Crete and works will be provided and then his work Me'alimü'l-garam will be presented in more detail.

___

  • AYDIN, A. (2009). Hanyalı Nuri Divanı’ndan Hareketle Giritli Şairlere Ek. Türklük Bilimi Araştırmaları, 26, 45-58.
  • Giridî Hasan İlmî. (1318/1886). Me’âlümü’l-garâm. A(rtin) Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası.
  • İSEN, M. (1997). Tezkirelerin Işığında Divan Edebiyatına Bakışlar-Osmanlı Kültür Coğrafyasına Bakış. Ötelerden Bir Ses, Divan Edebiyatı ve Balkanlarda Türk Edebiyatı Üzerine Makaleler. Ankara: Akçağ Yay., 64-76.
  • İZGİ, C. (1987). Giritli Hasan İlmî Bey ve ‘Osmanlı Dili’ Adlı Sözlüğü. VIII. Millî Türkoloji Kongresi, 14-18 Eylül (21 sayfalık bu bildiri basılmamıştır. Fotokopisi İSAM Ktp. nu. 054’te bulunmaktadır.).
  • İZGİ, C. (1997). Hasan İlmî Bey. İslam Ansiklopedisi, 16, İstanbul: TDV Yay., 325-326.
  • KILIÇ, F. (2004). Giritli Divan Şairleri. Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 32, 275-294.
  • KURTOĞLU, O. (2006). Girit Şairleri (Tezkire-i Şu’arâ-yı Cezîre-i Girid). Ankara: Akçağ Yay.
  • ÖZSARI, M. (2007). Müstecabizâde İsmet Hayatı ve Eserleri. İstanbul: 3F Yay.
  • ÖZSARI, M. (2008). Müstecabizâde İsmet Bütün Şiirleri. İstanbul: 3F Yay.
  • SARİYANNİS, M. (2007). A Source of Cultural Life of Eighteenth-Century Ottoman Crete. Ariadni, 13, 79-99.
  • SARİYANNİS, M. (2009). Le Düstür de Hanyevi Nuri Osman comme source pour la vie culturelle de la Crète ottomane du XVIIIe siècle, in R. Zaimova ed., La culture ottomane dans les Balkans. Paris, Etudes Balkaniques, Cahiers Pierre Belon, 16, 45-60. SEVGİ, A. (1994). Giritli Şairler. Selçuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Edebiyat Dergisi, 7-8, 33-51.
  • TUKİN, C. (1996). Girit. İslam Ansiklopedisi, 14, İstanbul: TDV Yay., 85-93.