Erken Cumhuriyet Döneminde Güvenli Coğrafya Olarak “Anadolu” Tasavvuru: Anadolu Mecmuası Örneği

Millî Mücadele sonrasında milli kimlik ve milli tarih tartışmalarında orijinal coğrafya veya anavatanın konumu belirleyici bir faktör olmuştur. Cumhuriyetin ilan edilmesiyle somut bir zeminde ortaya çıkan paradigma değişimi, vatan kavramında sınırları belli bir toprağa bağlı olan kimlik tahayyülünün siyasi ve sosyolojik izdüşümünü oluşturmuştur. Bu bağlamda, yeni kimlik tahayyülünün, fail/ fiil ilişkisini güvenli bir temelde yerine getirecek kimlik-mekân-hafıza bileşimine bağlı olması amaçlanmaktadır. Bu atmosferde Nisan 1924 ile Mart 1925 arasında yayınlanan Anadolu Mecmuası, Anadolu düşüncesi üzerinden kimlik, tarih ve coğrafyaya ilişkin bir çerçeve sunmaya çalışmıştır. Bu çalışmanın amacı, Mecmuada yer alan Anadolu yaklaşımının güvenli coğrafya kavramı üzerinden nasıl şekillendiğini incelemektir. Doküman analizi yönteminin kullanıldığı çalışmada, öncelikle kuramsal zeminde güvenli coğrafya kavramı tartışılmıştır. Daha sonra Mecmuada yayınlanan makaleler ışığında Anadolu'da Türk kimliği, bilgi ve deneyiminin ne zaman ve nasıl şekillendiği, faillerin veya fillerin Anadolu'daki Türk varlığına tehdit olarak görüldüğü tespit edilmiştir. Türklerin bağımsız bir millet ve kalıcı bir devlet haline gelmesiyle büyük failin Anadolu topraklarında tecrübe ve bilgi birikimine sahip olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Güvenli Coğrafya, Anadolu, Anadolu Mecmuası

The Concept of "Anatolia" as a Safe Geography in the Early Republic Period: The Example of Anatolian Journal

The location of the original geography or homeland has been a determining factor in the discussions of national identity and national history after the National Struggle. The paradigm change, which emerged on a concrete ground with the proclamation of the Republic, constituted the political and sociological projection of the imagination of identity, whose borders are bound to certain land in the concept of homeland. In this context, the new identity imagination is intended to depend on the composition of identity-space-memory that will fulfil the agent/act relationship on a safe basis. In this atmosphere, the Anatolian Journal, published between April 1924 and March 1925, tried to present a framework regarding identity, history and geography through Anatolian thought. The purpose of this study is to examine how the approach to Anatolia in the magazine is shaped over the concept of safe geography. In the study in which the document analysis method was used, firstly the concept of safe geography was discussed on theoretical grounds. Later, in the light of the articles published in the Journal, when and how the Turkish identity, knowledge and experience were shaped in Anatolia, and what the perpetrators or acts were seen as a threat to the Turkish existence in Anatolia were determined. As the Turks became an independent nation and a permanent state, it was concluded that the great agent had experience and knowledge in Anatolian lands.

Keywords:

Safe Geography, Anatolia, Anatolian Journay,

PDF

___

Abdurrahim Şerif (Aralık- Şubat 1924-1925), “Anadolu Manzaraları: Muş Ovasında”, Anadolu Mecmuası, Sayı 9, 10, 11 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 432-433).
Ahmed Refik (Nisan 1924), “Mehmed-i Râbi Zamanında Anadolu” Anadolu Mecmuası, Sayı 1 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 36- 39).
Ahmed Refik (Mayıs 1924), “Kalenderoğlu ve Âl-i Osman”, Anadolu Mecmuası, Sayı 2 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 47-50).
Ahmed Refik (Temmuz 1924), “Karabıyıkoğlu, Nur Ali, Celâli”, Anadolu Mecmuası, Sayı 4 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 137-140).
Alver, Köksal (2001), “Anadoluculuk ve Hilmi Ziya Ülken”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (1), ss. 133-138.
Bailey, K. D. (1982), Methods of Social Research, Free Press, New York.
Baykal, Ömer (2019), “Resmi Bir İdeoloji Olarak Kemalizm”, Editör: Ö. Baykal, Cumhuriyet Döneminde Siyasî Düşünce, A Kitap, Ankara, ss. 1-76.
Bölükbaşk, Yusuf Ziya (2018), “Türkçü-Turancı Milliyetçiliğin Düşünsel Temelleri Üzerine Bir İnceleme”, Akademik Hassasiyetler, 5 (10), ss.45-59.
Bölükbaşı, Yusuf Ziya (2019), “Türk Milliyetçiliğinde Antisemitizm: Hüseyin Nihal Atsız Yazıları Üzerine Bir İnceleme”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (2), ss. 293-320.
Celaleddin Kemal (Kasım 1924), “Kim İçin, Ne İçin?”, Anadolu Mecmuası, Sayı 8 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 353-354).
Çalen, Mehmet Kaan (2019), “Yusuf Akçura ve Ziya Gökalp’e Göre Türk Milliyetçiliğinin Doğuşu ve Türk Milliyetçiliğinin Doğuş Dönemi İçin Bir Dönemleştirme Teklifi”, Milliyetçilik Araştırmaları Dergisi, 1 (1), ss. 1-16.
Durgun, Ş. (2014), Turkish Political Life, A Kitap, Ankara.
Durgun, Şenol (2015a), “Türkmerkezli Yaklaşımdan Avrupa Merkezli Yaklaşıma Geçişte Hümanizma”, Akademik Hassasiyetler, 4 (2), ss. 1-25.
Durgun, Ş. (2015b), Türkiye’de Devletçi Gelenek ve Müzik, A Kitap, Ankara.
Esad Adil (Mayıs 1924), “Anadolu’ya”, Anadolu Mecmuası, Sayı 2 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, s. 77). Giddens, A. (2014), Modernite ve Bireysel-Kimlik (İkinci Baskı), Çev. Ü. Tatlıcan, Say Yayınları, İstanbul.
Güç, Kürşad (2020), Soğuk Savaş Sonrası Rus Dış Politikasında Ontolojik Güvenlik, Yayınlanmış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Haydar Necib (Haziran 1924), “Bir Hikâye”, Anadolu Mecmuası, Sayı 3 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 129-130).
Haydar Necib (Temmuz 1924), “İlk Menba”, Anadolu Mecmuası, Sayı 4 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 164-166).
Haydar Necib (Ekim 1924), “Türk Ocağı”, Anadolu Mecmuası, Sayı 7 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 296-297).
Haydar Necib (Mart 1925), “İhkak-ı Hak”, Anadolu Mecmuası, Sayı 12 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 460-461).
Hilmi Ziya (Nisan 1924), “Anadolu Örfü ve Destanlar”, Anadolu Mecmuası, Sayı 1 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 29-35).
Hilmi Ziya (Mayıs 1924), “Anadolu Örfü ve Destanlar 2”, Anadolu Mecmuası, Sayı 2 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 64-67).
Hilmi Ziya (Ağustos 1924), “Türkler ve Moğollar”, Anadolu Mecmuası, Sayı 5 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 186-191).
Hilmi Ziya (Aralık – Şubat 1924 – 1925), “Kırgız, Türkmen ve Uygurlar”, Anadolu Mecmuası, Sayı 9, 10, 11 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 367-373).
İrfan Nabi (Eylül 1924), “Anadolu Cumhuriyetinin Maarif Mefkûresi”, Anadolu Mecmuası, Sayı 6 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 250- 252).
Kemal Ahmed (Aralık-Şubat 1924-1925), “Ayşe Türküsü”, Anadolu Mecmuası, Sayı 9, 10, 11 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, s. 391).
Korkmaz, T. (2016), Tipolojik ve Kuramsal bağlamda Milliyetçilik ve Anadoluculuk, A Kitap, Ankara.
Labuschagne, Adri (2003). “Qualitative research: Airy fairy or fundamental?” The Qualitative Report, 8(1), ss. 100-103.
Laing R. D. (2015), Bölünmüş Bellek (2. Baskı), Çev. E. Akça, Pinhan Yayıncılık, İstanbul.
Mehmed Emin (Aralık-Şubat 1924-1925), “Hadiseler Önünde Tefekkür: İrtica Karşısında Gençlik”, Anadolu Mecmuası, Sayı 9, 10, 11 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 403-404).
Mehmed Fazıl (Aralık- Şubat 1924-1925), “Urfa Şairleri”, Anadolu Mecmuası, Sayı 9, 10, 11 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 405-410).
Mehmed Halid (Haziran 1924), “Musul – Bir Vazifenin İhzarı”, Anadolu Mecmuası, Sayı 3 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 131-132).
Mehmed Halid (Temmuz 1924), “Tasavvufî Halk Edebiyatımıza Dair Notlar Mukaddime”, Sayı 4 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2011, ss. 167-168).
Mehmed Halid (Eylül 1924), “Sanihât-ı Seyranî”, Anadolu Mecmuası, Sayı 6 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2011, ss. 231-233).
Mehmed Halid (Kasım 1924), “Asıl Hakikat”, Anadolu Mecmuası, Sayı 8 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2011, ss. 323-325).
Mehmed Halid (Aralık-Şubat 1924-1925), “Milliyetperverliğin Manası”, Anadolu Mecmuası, Sayı 9, 10, 11 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 361- 364).
Mehmed Halid (Mart 1925), “Hasbihâl”, Anadolu Mecmuası, Sayı 12 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 443-444).
Mükremin Halil (Nisan 1924), “Milli Tarihimizin İsmi”, Anadolu Mecmuası, Sayı 1 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 5-9).
Mükremin Halil (Mayıs 1924), “Milli Tarihimizin Mevzuu 1”, Anadolu Mecmuası, Sayı 2 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 58-60).
Mükremin Halil (Haziran 1924), “Milli Tarihimizin Mevzuu 2”, Anadolu Mecmuası, Sayı 3 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 95-106).
Mükremin Halil (Ağustos 1924), “Anadolu’nun Fethi 2”, Anadolu Mecmuası, Sayı 5 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 218- 225).
Mükremin Halil (Aralık-Şubat 1924-1925), “Türk Kavminin Muhtelif Milletlere Ayrılması ve Anadolu Vatan ve Milletinin Teşekkülü 1”, Anadolu Mecmuası, Sayı 9, 10, 11 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss.377-384).
Necip Asım (Ağustos 1924), “Milli Bayramımız”, Anadolu Mecmuası, Sayı 5 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 179-181).
Necip Fazıl (Haziran 1924), “Dağlar ve Köroğlu”, Anadolu Mecmuası, Sayı 3 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, s. 128).
Şemseddin Kemal (Temmuz 1924), “Kızlarağası”, Anadolu Mecmuası, Sayı 4 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 173-174).
Ziyaeddin Fahri (Haziran 1924), “Anadolu İnkılabı”, Anadolu Mecmuası, Sayı 3 ((Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 125-127).
Ziyaeddin Fahri (Temmuz 1924), “Hicret”, Anadolu Mecmuası, Sayı 4 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 169-171).
Ziyaeddin Fahri (Ağustos 1924), “Milliyet Meselesi”, Anadolu Mecmuası, Sayı 5 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 195-203).
Ziyaeddin Fahri (Kasım 1924), “Peşte Turan Cemiyeti”, Anadolu Mecmuası, Sayı 8 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 347-351).
Ziyaeddin Fahri (Aralık- Şubat 1924- 1925), “Anadolu Kadınlığı 1”, Anadolu Mecmuası, Sayı 9, 10, 11 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 415-419).
Ziyaeddin Fahri (Aralık- Şubat 1924- 1925), “Kürdistan Yoktur/ İlmi Keşifler/ Aşkale Mektubu/ Milli Rakslarımız”, Anadolu Mecmuası, Sayı 9, 10, 11 (Haz. A. Tekin ve Z. İzgöer, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011, ss. 435- 438).