AFGANİSTAN SİYASETİNE ASKERİ MÜDAHALENİN İÇ VE DIŞ FAKTÖRLERİ

Afganistan, Ordunun siyasette etkili olduğu ve aktif rol oynadığı bir ülke olarak bilinmektedir. Ordunun siyasi güce sahip olması tarihsel olarak, 1747’deAhmed Şah Abdali tarafından Afganistan'ın kurulmasına kadar uzanmaktadır. Nadir Afşar'ın Ordusunda "Saray muhafızı" olarak görev yapan Ahmed Şah Abdali, Haziran 1747'de Nadir Şah'ın öldürülmesinden sonra, askeri bir kişilik olarak bazı saray soyluları tarafından Afganistan'ın ilk kralı olarak seçilmektedir. O zamandan beri Ordu, ülke siyasetiyle her zaman yakın bir ilişki içinde olmuştur. Afganistan'da 1960'dan 1990'a kadar Ordu doğrudan siyasete karışmış ve 1973'te Muhammed Davud Han’ın liderliğinde, Muhammed Zahir Şah'ın kraliyet sistemini kansız bir darbeyle devirmiş ve bu sayede ülke tarihinde ilk kez cumhuriyet rejimini kurulmuştur. Daha sonra, Muhammed Davud Han'ın öldürülmesine yol açan 1978 kanlı darbesi sırasında Ordu, Davud rejimini devirdi ve Demokratik Halk Partisi'ni iktidara getirdi. Aynı şekilde silahlı kuvvetler, özellikle Sovyet birliklerinin Afganistan'dan çekilmesinden sonra 1991 yılının başlarına kadar isyanları bastırmak ve dış tehditlerle başa çıkmak için siyasi gücü güçlendirmek için aktif bir rol oynamıştır. Ancak Mücahitlerin zaferi ile birlikte, modern Ordusunun dağılmasına neden olmuştur. Bu çalışmada tarihsel olarak Afgan Ordusunu anlatmakla birlikte Afganistan siyasetinde en önemli ve ilgi çekici konulardan biri olan Ordunun ülke siyasetine dâhil olmasına yol açan faktörleri, motivasyonları ve müdahale düzeyini üzerinde yoğunlaşmıştır.