Mine ERDEM

TÜRK ÇİNİ SANATININ GÜNÜMÜZ TAKI TASARIMINA UYGULANABİLİRLİĞİ: SAÇ TOKASI ÖRNEĞİ

Geleneksel Türk Sanatları içerisinde ayrı bir öneme sahip olan çini sanatı geçmişte iki şekilde uygulanmıştır. Birincisi; mimaride duvarları kaplamak için yüzeyleri bezenmiş panolar halinde (kaşi), ikincisi ise; vazo, kandil, sürahi tabak gibi (evani) çeşitli formlarda taşınabilir gündelik eşyaları süslemek için tercih edilmiştir. Zengin tasarım ve kompozisyonlara sahip olan bu eserler daima günümüz çini uygulayıcılarına ilham kaynağı olmuştur. Takılar ise eski çağlardan beri özellikle kadınların hayatında bazen statü göstergesi, bazen de süs unsuru olarak her zaman yer almıştır. Geçmişte fildişi, kemik, doğal taşlar ve çeşitli madenler ile yapılan takılar bulunmasına rağmen çini sanatının takılara uygulandığını gösteren bir örnek ile karşılaşılmamıştır. Günümüzde ise çini sanatı çoğunlukla; kolye, küpe, yüzük, bileklik gibi takılar üzerinde denenmiş fakat şimdiye kadar çini, toka tasarımları açısından ele alınmamıştır. Bu nedenle gündelik kullanıma yönelik geleneksel yöntemler ile hazırlanan saç tokaları araştırma konusu olarak belirlenmiştir. Hediyelik ve fonksiyonel amaçlı kullanılabilecek şekilde hazırlanan saç tokaları çini çamurundan yapılmış ve çeşitli uygulamalar elde edilmiştir. Toplamda elli adet yapılan saç tokalarından seçilen örneklerin uygulama aşamaları bu araştırmada gösterilmiştir. Günlük hayatın bir parçası olabilecek şekilde hazırlanan çini saç tokaları, takı tasarımlarında kullanılabilecek yeni uygulamalara örnek oluşturması için hazırlanmış küçük, renkli ve kişiye özel tasarlanabilen objelerdir. Sonuç olarak bu çalışmada çini çamurundan yapılmış olan saç tokaları ile Türk çini sanatına yeni tasarımlar ve uygulama alanlarının kazandırılması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Çini, Süsleme, Sanat, Toka, Motif

APPLICABILITY OF TURKISH TILE ART ON TODAY’S JEWELLERY DESIGN: HAIR CLIP SAMPLE

Tile art, posing a special importance among traditional Turkish Arts, were applied in two ways inthe past. The first one was applied in the form of panels (kaşi), surfaces of which were decoratedto cover the walls in architecture and the second was preferred as decorations of everyday items invarious forms such vases, oil lamps and jug plates (evani). With their rich designs and compositions,these works have always been an inspiration for today’s tile practitioners. Jewellery, on the otherhand, has always been used as a status indicator and sometimes as an ornament in women’s livessince ancient times. Although there existed jewellery made of ivory, bone, natural stones and variousmines in the past, no examples showing that tile art has ever been applied to jewellery have been encountered. Hence, hairpins prepared with traditional methods for daily use have been identifiedas the subject of this research. The hairpins, which are prepared as gift and functional purposes, aremade of tile clay and various applications have been obtained. The application stages of the samplesselected from fifty hairpins in total are shown in this research. Tile hairpins, which are prepared to bea part of daily life, are small, colourful and custom designed objects designed to set an example fornew applications that can be used in jewellery designs. In conclusion, the aim of this study is to bringin new designs and application areas to Turkish tile art with hairpins made of tile clay

PDF

___

Anonim, (1970). “Çini”. Meydan Larousse Büyük Lugat ve Ansiklopedi. Cilt:3. İstanbul: Meydan Yayınevi, 268
Anonim, (1986). Büyük Larousse Sözlük ve İslam Ansiklopedisi. Cilt: 22. İstanbul: Milliyet Gazetecilik Yayınları.
Arslan, M. (2013). Antik Anadolu Medeniyeti Frigya (Phrygia) Uygarlığı Takıları ve Motiflerinin Tekstil Deseni Olarak Kullanılması. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tekstil ve Moda Tasarım Bölümü.
Bilgen, N. (1999). “Kastamonu Kınık Kazısı 1994-1995, Metalürjik Buluntuları”. Anadolu Araştırmalar, Sayı:15. İstanbul, 269-293.
Çilingiroğlu, A. (1990). ”Van-Dilkaya Höyüğü Kazıları, 1988”. XI. Kazı Sonuçları Toplantısı. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 247-254.
Daşçı, P. (2016). “Geçmişten Günümüze Süstaşı İşlemeciliği ve Lidya”. Lidya “Altın Ülke” Uluslararası Katılımlı Altın, Gemoloji ve Kuyumculuk Sempozyumu 9-10-11 Ekim 2015. Manisa: Salihli Belediyesi Kültür Yayınları, 1-5.
Köroğlu, G. ve Vural, H. (2016). ”Sinop-Dikmen Nekropolü Kazılarında Ortaya Çıkarılan Geç Roma-Bizans Dönemi Takıları”. Sakarya: XX. Uluslararası Ortaçağ Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu.
Tung, B. (2012). “Kuzey Alanı Kazıları”. Çatalhöyük 2012 KazıRaporuÇatalhöyükAraştırmaProjesi, 4-10.
Türe, A. (2011). Dünya Kuyumculuk Tarihi I, Eski Çağlardan Ortaçağa, İstanbul: Kuyumcular Odası Yayınları.
Sevim, S. ve Yeşilmen, N. (2014). “Atık Seramiklerin Takı Tasarımında Kullanılması”. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, Sayı:33, 91-108.