PIECES FROM OTTOMAN TOURISM HISTORY: ERNEST ARMAN’S EFFORTS TO SET UP A TOURISM AGENCY

Turizm tarihi araştırmacıları, bugünkü manada turizmi Sanayi Devrimi ile başlatmaktadırlar. Sanayi Devrimi ile birlikte yaşanan gelişmeler günümüzde bilinen şekli ile kitle turizmine zemin hazırlamıştır. Bu dönemde ulaşım teknolojisinde yaşanan gelişmeler turizmin gelişimine büyük katkı sağlamıştır. Özellikle buharlı gemiler ve demiryolu hatlarının yaygınlaşması ile turizm hareketlerine katılan kişi sayısında ciddi bir artış olmuştur. Kitlesel turizmin gelişimine paralel olarak 19. yüzyılın ilk yarısında turizm sektöründe birtakım şirketleşme çabaları gerçekleşmiştir. 1840'lardan itibaren İngiliz Thomas Cook kurduğu ofis aracılığıyla paket turlar gerçekleştirmeye başlamıştır. Bununla birlikte Londra, Paris, Viyana gibi şehirlerde düzenlenen sergi ve fuarlar turizmin gelişimine katkıda bulunmuştur. Avrupa'daki örneklerine uygun olarak 1863 yılında İstanbul'da Sergi-i Umumi-i Osmani adıyla bir fuar düzenlenmiştir. Bu gelişme Türk turizm tarihinin başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Bu dönemden itibaren, önceden seyyahlar için bir seyahat noktası olan Osmanlı toprakları artık Avrupalı turistler için de önemli bir merkez haline gelmeye başlamıştır. Bununla birlikte Osmanlı topraklarına daha fazla turist çekebilmek adına seyahat acenteleri kurulması için birtakım girişimler olmuştur. Bunlardan birisi de I. Dünya Savaşı yıllarında Alman vatandaşı Ernest Arman'ın kurmaya çalıştığı seyahat acentesidir. Bu araştırmada, Arman'nın seyahat acentesi fikrinin ortaya çıkışı, hükümete yaptığı başvuru ve bunun değerlendirilmesi, Osmanlı hükümetinin konuya bakış açısı gibi meseleler açıklanmaya çalışılacaktır

OSMANLI TURİZM TARİHİNDEN KESİTLER: ERNEST ARMAN'IN SEYAHAT ACENTESİ KURMA GİRİŞİMLERİ

Researchers of tourism history suggest that tourism, in today’s context, started with industrial revolution. Advancements in industrial revolution set ground for mass tourism. Some progresses in the transportation technology made a great contribution to the advance of tourism. Especially, the number of individuals take part in tourism activities increased substantially when rail lines and steamboats became widespread. In parallel to the advance of mass tourism, some incorporation efforts were recognized in tourism sector in the first half of 19th century. Beginning from 1840’s, Britishman Thomas Cook organized package tours via the office he founded. Besides, exhibitions and fairs held in cities such as London, Paris, Vienna helped tourism flourish. In accordance with the samples in Europe, a fair was held in İstanbul in 1863 named Sergi-i Umum-i Osmani which is accepted as the beginning of the Turkish history of tourism. Since then, Ottoman lands which had been travel points for the initerants became an important centre for European tourists. In the meantime, some attempts were made to set up tourism agencies to attract more tourists in Ottoman lands. One of them was the tourism agency which German Ernest Arman tried to set up during World War I. In this study, such issues as the occurance of Arman’s tourism agency idea, the application he made to the government and its assesment and the viewpoint of Ottoman government to this subject are tried to be explained

PDF

___

Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
Babıâli Evrak Odası
Meclis-i Vükelâ Mazbataları (MV), No: 209/60
Dâhiliye Nezareti Evrakı
Dahiliye Nezareti Mektubî Kalemi (DH.MKT), No: 386/73.
Kalem-i Mahsus Müdüriyeti Belgeleri (DH.KMS), No: 63/77.
Umûr-ı Mahalliye-i Vilayât Müdüriyeti Belgeleri (DH.UMVM), No: 97/31 İrade Tasnifi
İrade Meclis-i Vâlâ (İ.MVL), No: 529/23721.
Maarif Nezareti Evrakı
Mektubi Kalemi (MF.MKT), No: 388/52.
Rumeli Müfettişliği Evrakı
Rumeli Müfettişliği Jandarma Müşiriyet Ve Kumandanlık Evrakı (TFR.I.AS.), No: 48/4795
Akat, Ö. (1997). Pazarlama Ağırlıklı Turizm İşletmeciliği. Bursa: Ekin Kitabevi.
Cook, Roy A. vd. (2016). Turizm Konaklama ve Seyahat İşletmeciliği. Çev. Ed. : Muharrem Tuna. Nobel Akademik Yayıncılık
Çadırcı, M. (1993). Tanzimat Döneminde Çıkarılan Men-i Mürûr ve Pasaport Nizâmnâmeleri. Belgeler, Cilt: 15, Sayı: 19, 169-185.
Çetin, H. (2002). Liberalizmin Tarihsel Kökenleri. Cumhuriyet Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 1, 79-96.
Duman, M. Z. (2008). Fransız Devrimi'nin Politik Sonuçları ve Tocqueville'in Devrime İlişkin Görüşleri. Sosyoloji Dergisi, Sayı: 19, 103-119.
Düstûr, "Dersaadet ve Bilâd-ı Selâse'de Bulunan Otel ve Misafirhaneler Hakkında Talimattır", 1. Tertip, Cilt: 6, Ankara Devlet Matbaası, 1939, 1565-1566.
Düstûr, "Seyyahine Tercümanlık Edenler Hakkında Nizamname", 1. Tertip, Cilt: 6, Ankara Devlet Matbaası, 1939, 784-785.
Düstûr, "Seyyahine Tercümanlık Edenler Hakkında Nizamname", 1. Tertip, Cilt: Mütemmim, 188-189.
Düstûr, "Dersaadet ve Bilad-ı Selasede Bulunan Otel ve Misafirhaneler Hakkında Ta’limat", 1. Tertip, Cilt: Mütemmim, 187-188.
Eralp, Z. (t.y.). Genel Turizm. Ankara: Ankara Üniversitesi, Basın-Yayın Yüksek Okulu Yayınları: 3.
Kanca, H. (2013). XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Uluslararası Osmanlı Fuarı: 1863-Sergi-i Umumi-i Osmanî. Accounting&Financial History Research Journal, Sayı: 5, 159-187.
Kozak, N. vd. (2000). Genel Turizm İlkeler-Kavramlar, Ankara: Turhan Kitabevi.
Kozak, M. A. vd. (2013). Tarihsel Süreç İçinde Turizm Paradigması. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 1, 7-22.
Küçükkalay, A. M. (1997). Endüstri Devrimi ve Ekonomik Sonuçlarının Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 2, 51-68.
Nance, S. (2007). A Facilitated Access Model and Ottoman Empire Tourism. Annals of Tourism Research, Vol. 34, No. 4, 1056-1077.
Olalı, H.-Timur, A. (1988). Turizm Ekonomisi. İzmir: Ofis Ticaret Matbaacılık.
Önsoy, R. (1983). Osmanlı İmparatorluğu'nun Katıldığı İlk Uluslararası Sergiler ve Sergi-i Umumi-i Osmani (1863
İstanbul Sergisi). Belleten, Cilt: XLVII, Sayı: 185, 195-235.
Özdemir, M. (2011). Türkiye'de Turizmin Başlaması: Osmanlı'da Sanayileşme Çabaları: Sergi-i Umumi-i Osmanî (1863 İstanbul Uluslararası Sergisi). Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 1, 87-90.
Tetik, N. (2006). Türkiye'de Profesyonel Turist Rehberliği ve Müşterilerin Turist Rehberlerinden Beklentilerinin Analizi (Kuşadası Örneği), Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Toprak, Z. (1993). ‘Seyyah’tan ‘Turist’e, ‘Sınâat’tan ‘Endüstri’ye : “Ecânib Sınâatı,” (Türkiye’e ‘Ecânib Sınâatı’ ya da ‘Turizm Endüstrisi’). İstanbul, Tarih Vakfı Yayını, Sayı: 6, 66-69.
Usta, Ö. (2001). Genel Turizm. İzmir: Anadolu Matbaacılık.
Var, T. (2004). "Turizmin Tarihsel Gelişimi". Turizm İlkeler ve Yönetim. Editörler: Atila Yüksel-Murat Hançer, Ankara: Turhan Kitabevi, s. 3-10.
Yılmaz, Ö. D. (2007). "Dünyada ve Türkiye'de Turizmin Tarihsel Gelişimi", Genel Turizm Turizmde Temel Kavramlar ve İlkeler, Editör: Orhan İçöz, Ankara: Turhan Kitabevi, 21-37.
Yüksel, A. (2010). Zamansız Bir Teşebbüs: I. Dünya Savaşı Yıllarında Osmanlı İmparatorluğu'nda Turizmi Geliştirme Gayretleri. Doğu Batı, Sayı 52: Osmanlılar II, 201-225.
Yüksel, A. (2012). II. Abdülhamid Döneminde Bilimsel, Kültürel ve Turistik Amaçlarla Osmanlı Ülkesine Gelen Almanlar, JASSS, Cilt: 5, Sayı: 5, 413-433.
http://www.ekopangea.com/tarihten-gunumuze-galata-koprusu/Son Erişim Tarihi:17.07.2017.
http://www.unutulmussanatlar.com/2012/12/osmanl-donemi-eski-kaykclk-tarihi-ve_63.html Son Erişim
Tarihi:17.07.2017.