ÖZEL EĞİTİM ÖĞRETMENLERİNİN PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK İLE MESLEKİ SOSYALDESTEK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Bu araştırmanın amacı özel eğitim öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılık ve mesleki sosyal destek düzeylerinin saptanması ve iki değişken arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmada, ilişkisel tarama (survey) modeli kullanılmıştır. Bu araştırmanın örneklemini, 2015-2016 eğitim-öğretim yılında Kahramanmaraş ili Dulkadiroğlu ve Onikişubat merkez ilçelerinde bulunan ve farklı engel gruplarından öğrencilere hizmet veren 102 özel eğitim öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak "Kişisel Bilgi Formu", "Yetişkinler İçin Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği ve "Öğretmen Mesleki Sosyal Destek Ölçeği" kullanılmıştır. Araştırma verileri SPSS 20.0 istatistik paket programıyla analiz edilmiştir. Araştırmada özel eğitim öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılık ve mesleki sosyal destek düzeylerinin saptanması için frekans, aritmetik ortalama ve standart sapmaları değerleri kullanılmıştır. Özel eğitim öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılık ve mesleki sosyal destek düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığı Pearson-Moment Çarpımı Korelâsyonu yöntemiyle analiz edilmiştir. Mesleki sosyal desteğin psikolojik dayanıklılığı yordayıp yordamadığına ilişkin ise regresyon analizi yapılmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre; Özel eğitim öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılıklarının "oldukça yüksek" ve mesleki sosyal desteklerinin "yüksek" düzeyde olduğu görülmektedir. Psikolojik dayanıklılık ile mesleki sosyal destek düzeyleri arasında düşük düzeyde pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Mesleki sosyal destek, psikolojik dayanıklılığı anlamlı bir şekilde yordayıp toplam varyansın %13'ünü açıklamaktadır

___

  • Abay, A. (2009). İlköğretim Okullarında Çalışan Öğretmenlerin Psikolojik Şiddet Algıları İle Sosyal Destek Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Akçamete, G., Kaner, S. ve Sucuoğlu, B.(2001). Öğretmenlerde Tükenmişlik İş Doyumu ve Kişilik. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
  • Annak, B. B. (2005). Sosyal Destek, Sosyal Ağ, Yaşam Kalitesi ve Yaşam Doyumu: Duygu-Durum ve Anksiyete Bozukluğu Tanısı Alan Kişiler ve Düzenli Hemodiyaliz Tedavisi Gören Hastalar Açısından Bir Karşılaştırma.Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
  • Arıcıoğlu, A. (2008). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Algıladıkları Sosyal Destek.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Arman ,N. (2009). Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Anne ve Babaların Algıladıkları Sosyal Destek Düzeyleri İle Tükenmişlik ve Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
  • Basım, N. ve Çetin, F. (2010). Yetişkinler İçin Psikolojik Dayanıklılık Ölçeğinin Geçerlilik ve Güvenirlilik Çalışması.Türk Psikiyatri Dergisi, 2 (22),1-13.
  • Bildirici, F. (2014). Özel Eğitime Gereksinimi Olan Çocuğa Sahip Ailelerde Aile Yükü İle Psikolojik Dayanıklılık Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Bozdoğan, İ. B. (2011). Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Algıladıkları Sosyal Destek ve Yalnızlık Puanları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
  • Ceyhun, A. T. (2009). Zihinsel Yetersizliği Olan Çocuklarla Çalışan Öğretmenlerde İş Stresi, Algılanan Sosyal Destek ve İş Doyumu. Yüksek Lisans Tezi, Abant izzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
  • Cohen, S., ve Wills, T. A. (1985). Stress, Social Support And Buffering Hypothesis.Psychological Bulletin, 98(2), 310-357.
  • Compas, B. E., Wagner, B. N., Slavın, L. A. ve Vannatta, K.(1986).Relationship Of Life Events And Social Support With Psychological Dsyfunction Among Adolescents.Journal Of Youth And Adolescence, 15(3), 205-221.
  • Çivilidağ, A.(2003). Anadolu Lisesi ve Özel Lise Öğretmenlerinin İş Tatmini, İş Stresi ve Algılanan Sosyal Destek Düzeylerinin Karşılaştırılmasına Yönelik Bir Analiz. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Dick, R. ve Wagner, U. (2001). Stress And Strain İn Teaching: A Structural Equation Approach. British Journal of Educational Psychology, 71(2), 243-259.
  • Eminağaoğlu, N. (2006). Güç Koşullarda Yaşayan Sokak Çocuklarında Dayanıklılık. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
  • Girli A. ve Karpat, D. (2012). Yaygın Gelişimsel Bozukluk Tanılı Çocukların Anne-Babalarının Yas Tepkilerinin, Evlilik Uyumlarının ve Sosyal Destek Algılarının İncelenmesi.Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 13(2), 69-85.
  • Gökmen, B. (2014). Özel Eğitim Okulu Yöneticilerinin Psikolojik Dayanıklılık ve İş Doyumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (İstanbul Örneği).Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Güzeller, C.O., Kaner, S. ve Yellice Yüksel, B. (2011). Öğretmenlerin Mesleki Yetkinlik, Mesleki Sosyal Destek ve Tükenmişlik İlişkisinin Yapısal Eşitlik Modeli İle İncelenmesi.Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(21), 1-25.
  • Karasar, N., (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi.Ankara: Nobel Kitabevi.
  • Kuloğlu, N. ve Sucuoğlu, B. (1996). Özürlü Çocuklarla Çalışan Öğretmenlerde Tükenmişliğin Değerlendirilmesi. Türk Psikoloji Dergisi,11(36), 44-60.
  • Leiter, M.P. ve Maslach, C. (1988). The Impact Of Interpersonal Environment On Burnout And Organizational Commitment. Journal of Organizational Behavior, 9 (4), 297- 308.
  • Lester, P. B., Luthans, F. ve Vogelgesang, G. R. (2006). Developing the Psychological Capital of Resiliency, Human Resource Development Review, 5 (1), 25-44.
  • Masten, A.S., Morison. P., Pellegrini. D., Tellegen. A. (1990). Competence Under Stress: Risk And Protective Factors. Ed.: J. Rolf, A.S. Masten, D. Cicchetti, K.H. Nuechterlein, S. Weintraub, Protective Factors In The Development Of Psychopathology. Cambridge: Cambridge University Press, 236–256.
  • Özeren Su, Ö. (2008). Likert Tipi Ölçeklerde Madde Analizinde Kullanılan İki Farklı Korelasyon Tekniğinin Farklı Dağılımlı Örneklemlerde İncelenmesi.Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
  • Pearson, J. E. (1986). The Definition and Measurement of Social Support. Journal of Counseling and Development, 6 (64), 390-395.
  • Sezgin, F. (2009). Relationships Between Teacher Organizational Commitment, Psychological Hardiness and Some Demographic Variables in Turkish Primary Schools. Journal of Educational Administration, 47(5),630-651.
  • Sezgin, F. (2012). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Psikolojik Dayanıklılık Düzeylerinin İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 489-502.
  • Şahin, H. (2015). Takıntılı Olma Düzeyinin Kişilerin Genel Kaygı, Benlik Algısı Ve Psikolojik Dayanıklılık Durumları Açısından Değişimlerinin Eğitim Düzeyleri, Cinsiyetleri ve Kardeşleri Olup Olmamasına Göre İncelenmesi.Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Şimşek, A. (2012). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri.(Ed.: A. Şimşek) Araştırma Modelleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
  • Terzi, Ş. (2008). Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik Dayanıklılıkları ve Algıladıkları Sosyal Destek Arasındaki İlişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(29).1-11.
  • Uçar, T. (2014). Özel Eğitim Okulu Öğretmenlerinin Psikolojik Dayanıklılık Düzeylerinin ve Mesleki Sosyal Destek Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi (İstanbul İli Avrupa Yakası Örneği). Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Yalçın, S. (2013). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri İle Stres, Psikolojik Dayanıklılık ve Akademik İyimserlik Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.