FEN ÖĞRETİMİNDE KARİKATÜR KULLANIMI HAKKINDA TÜRKİYE’DE İLKOKUL ve ORTAOKUL DÜZEYİNDE YAPILAN ÇALIŞMALARIN İNCELENMESİ

Kavram karikatürleri, günlük hayattaki bilimsel bir olayla ilgili fikirleri karikatürsel olarak karakterler yardımıyla sunan, tartışma biçiminde oluşturulmuş konu ile ilgili zıt düşünceleri içeren görsel çizimlerdir. Ülkemizde Fen bilimleri eğitim programının yapılandırmacı yaklaşım ve felsefesi göz önüne alındığında bu yıllarda çocuklara sunulan kavram karikatürleri gibi destekleyici ve zengin öğretim yöntemleri onların bilimsel kavramları anlamlandırmalarını kolaylaştıracaktır. Bu çalışmada ortaya koyulan sonuçlar ile ilkokul ve ortaokul fen eğitiminde karikatürlerin kullanılmasının, bilimi anlamlı, ilgili ve öğrenciler için erişilebilir kılmanın bir yolu olması ve bilime olan ilginin artmasına da yardımcı olması açısından önemli olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmada Türkiye’de ilkokul ve ortaokul düzeyinde fen öğretiminde karikatür veya kavram karikatürü kullanımı hakkında yapılmış araştırmaların betimsel içerik analizinin yapılması amaçlanmıştır. Çalışmanın örneklemini 39 araştırma oluşturmaktadır. 23 yüksek lisans tezi, 15 makale ve 1 doktora tezinin incelendiği çalışmada, araştırmaların daha kolay analiz edilebilmesi adına A1, A2, … A39 şeklinde kodlamalar yapılmıştır. Ulaşılan bulgular belirli kategorilere ayrılarak tablo ve grafiklerle verilmiştir. Çalışma sonucunda araştırmaların sıklıkla “Fen öğretiminde karikatür kullanımının katılımcıların akademik başarıları üzerindeki etkisini belirlemek” amacı ile yapıldığı görülmüştür. Araştırmaların yöntemlerine göre en fazla nicel yöntemlerden yarı deneysel ve deneysel yöntemlerin kullanıldığı belirlenmiştir. Analize tabi tutulan araştırmaların çalışma grupları dağılımları incelendiğinde araştırmaların örneklemlerinin en fazla 7. sınıf düzeyinde öğrencilerden oluştuğu görülmüştür. Konu alanlarına göre analiz edildiğinde araştırmada en fazla “Canlılar ve Yaşam” konu alanı üzerinde çalışıldığı tespit edilmiştir. Araştırmaların yapılma sürelerine bakıldığında sıklıkla 4-6 hafta arasında yapıldığı, ortak sonuçlarının ise en fazla “Fen eğitiminde karikatür kullanımının katılımcıların akademik başarılarını olumlu yönde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.” olduğu belirlenmiştir. Çalışmanın, fen öğretiminde karikatür ve kavram karikatürü üzerine yapılmış araştırmaları bir araya getirerek sunması nedeniyle alanda çalışma yapacak araştırmacılara organize bir kaynak oluşturduğu düşünülmektedir.

ANALYSIS OF THE USE OF CARTOONS IN SCIENCE TEACHING ON PRIMARY AND SECONDARY SCHOOL LEVELS OF EDUCATION IN TURKEY

Concept cartoons are visual drawings that present ideas about a scientific event in daily life with the help of characters in a cartoon form and contain opposing thoughts about the subject created in the form of discussion. It is known that concept cartoons are used as a tool so that students can participate in the lesson actively, express their thoughts and ideas easily, and arouse curiosity about the lesson. In this study, it is aimed to analyze the descriptive content of the researches about the use of cartoons or concept cartoons in science teaching in Turkey. The sample of the study consists of 39 studies. In the study, in which 23 master's theses, 15 articles and 1 doctoral thesis were examined, coding was made as A1, A2, … A39 in order to analyze the researches more easily. The findings are given in tables and graphs by dividing them into certain categories. As a result of the study, it was seen that the studies were often conducted with the aim of "determining the effect of the use of cartoons in science teaching on the academic achievement of the participants". According to the methods of the studies, it was determined that quasi-experimental and experimental methods from quantitative methods were used most. When the study group distributions of the analyzed studies were examined, it was seen that the samples of the studies consisted of 7th grade students at most. When analyzed according to the subject areas, it was determined that the most researches focused on the subject area of "Living Things and Life". Considering the duration of the studies, it was determined that they were frequently conducted between 4-6 weeks, and the common results were mostly. It was concluded that the use of cartoons in science education positively affected the academic achievement of the participants. It is thought that the study constitutes an organized resource for researchers who will work in the field, as it brings together the researches on cartoons and concept cartoons in science teaching.

PDF

___

Balkız Kalkan, Ç. (2019). Ortaokul 5. sınıf öğrencilerinde insan ve çevre ilişkisi konusunda bilimsel karikatürler kullanarak farkındalık oluşturulması. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Ceylan, Ö. (2015). Fen öğretiminde kavram karikatürü kullanımının 7. sınıf öğrencilerinin akademik başarılarına ve bilişsel yapılarına etkisinin incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Sakarya Üniversitesi eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Chen, W., Ku, H. & Ho, Y.C. (2009). Applying the strategy of concept cartoon argument instruction to enpower the children’s argumentation ability in a remote elementary science courseroom. 13th European Conference for Research on Learning and Instruction.
Chin, C. & Teou, L. Y. (2009). Using concept cartoons in formative assessment: scaffolding students’ argumentation. International Journal of Science Education, 31(10), 1307–1332.
Çalık, M. & Sözbilir, M. (2014). Parameters of content analysis. Education and Science, 39(174), 33-38.
Dalacosta K., Kamariotaki-Paparrigopoulou M., Palyvos J.A., & Spyrellis N. (2009). Multimedia application with animated cartoons for teaching science in elementary education. Computers & Education, 52(4), 741- 748, https://doi.org/10.1016/j.compedu.2008.11.018
Demir, Y. (2008). Kavram yanılgılarının belirlenmesinde kavram karikatürlerinin kullanılması. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Atatürk Üniversitesi.
Demirel, R. & Aslan, O. (2014). The effect of science and technology teaching promoted with concept cartoons on students' academic achievement and conceptual understanding. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 10(2), 368-392.
Erdem, D. (2011). Türkiye’de 2005–2006 Yılları Arasında Yayımlanan Eğitim Bilimleri Dergilerindeki Makalelerin Bazı Özellikler Açısından İncelenmesi: Betimsel Bir Analiz. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 2(1),140-147.
Erdoğan, A. & Özsevgeç, L. C. (2012). Kavram karikatürlerinin öğrencilerin kavram yanılgılarının giderilmesi üzerindeki etkisi: Sera etkisi ve küresel ısınma örneği. Turkish Journal of Education, 1(2), 38-50.
Genç, H. N. (2020). Fen bilgisi eğitimi alanında kavram karikatürü ile ilgili tezler üzerine bir içerik analizi: Türkiye örneği (2007-2019). Uluslararası Beşerî Bilimler ve Eğitim Dergisi, 6(13), 267-290.
Göksu, H. K. (2012). Fen ve teknoloji öğretiminde kavram karikatürlerinin öğrencilerin akademik başarılarına ve tutumlarına etkisi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Gölgeli, D. & Saraçoğlu, S. (2011). Fen ve teknoloji dersi “Işık ve Ses” ünitesinin öğretiminde kavram karikatürlerinin kullanımının öğrencilerin akademik başarısına etkisi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(31), 113-124.
Hançer, A. H. & Yalçın, N. (2009). Fen eğitiminde yapılandırmacı yaklaşıma dayalı bilgisayar destekli öğrenmenin problem çözme becerilerine etkisi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 55-72
Jamal, S. N. B., Ibrahim, N. H. B., & Surif, J. B. (2019). Concept cartoon in problem-based learning: A systematic literature review analysis. Journal of Technology and Science Education, 9(1), 51-58.
Kabapınar, F. (2005). Yapılandırmacı öğrenme sürecine katkıları açısından fen derslerinde kullanılabilecek bir öğretim yöntemi olarak kavram karikatürleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 5(1), 101–146
Kabapınar, F. (2009). What makes concept cartoons more effective?: Using research to inform practice. Education and Science, 34(154), 104-118.
Kanlı, U., Gülçiçek, Ç., Göksu, V., Önder, N., Oktay, Ö., Eraslan, F., & Güneş, B. (2014). Ulusal fen bilimleri ve matematik eğitimi kongrelerindeki fizik eğitimi çalışmalarının içerik analizi. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 127-153.
Karadağ, E. (2009). Türkiye'de eğitim bilimleri alanında yapılmış doktora tezlerinin tematik ve metodolojik açıdan incelemesi: Bir durum çalışması. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Keogh, B. & Naylor, S. (1999). Concept cartoons, teaching and learning in science: an evaluation. International Journal of Science Education, 21(4), 431-446.
Keogh, B. & Naylor, S. (2000). Teaching and learning in science using concept cartoons: Why dennis wants to stay in at playtime? Australian Primary and Junior Science Journal, 16(3), 10-14.
Kocakavak, D. & Erökten, S. (2020). Karikatürlerle zenginleştirilmiş fen bilimleri öğretiminin öğrenci başarısına ve tutumuna etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1-19.
Lee, Y., Driscoll, M. P., & Nelson, D. W. (2004). The past, present, and future of research in distance education: results of a content analysis. American Journal of Distance Education, 18(4), 225-241.
Loomis, A., Davis, A., Cruden, G., Padilla, C. & Drazen, Y. (2021). Early childhood suspension and expulsion: A content analysis of state legislation. Early Childhood Education Journal, 1-18, https://doi.org/10.1007/s10643-021-01159-4
López-Bonilla, L. M., Reyes-Rodríguez, M. C. & López-Bonilla, J. M. (2020). Golf tourism and sustainability: Content analysis and directions for future research. Sustainability, 12, 1-18.
Martinez, Y. M. (2004). Does the k-w-l reading strategy enhance student understanding in honors high school science classroom? [Unpublished Master’s Thesis], California State University.
MEB (2018). İlköğretim fen bilimleri dersi öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı.
MEB (2019). PISA 2018 Türkiye ön raporu, Eğitim analiz ve değerlendirme raporları serisi (No 10). Millî Eğitim Bakanlığı.
Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
Minárechová, M. (2014). Using a concept cartoon method to address elementary school students’ ideas about natural phenomena. European Journal of Science and Mathematics Education, 4(2), 214-228.
Minárechová, M. (2014). Using a concept cartoon method to address elementary school students’ ideas about natural phenomena. European Journal of Science and Mathematics Education, 4(2), 214-228.
Neuendorf, K. A. (2002). The content analysis guidebook. Thousand Oaks.
Stephenson, P. & Warwick, P. (2002). Using concept cartoons to support progression in students’ understanding of light. Physics Education, 37(2), 135-141.
Taşkın, T. (2021). Fen Eğitiminde Kavram Karikatürü ile İlgili Çalışmalar Üzerine Bir İçerik Analizi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 622-651.
Tavşancıl, E. & Aslan, E. (2001). Sözel, Yazılı ve Diğer Materyaller için İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri. Epsilon Yayınevi.
Türkmen, L. (2006). Bilimsel bilginin özellikleri ve fen ve teknoloji okuryazarlığı, fen ve teknoloji öğretimi. Pegem Akademi.
Uğurel, I. & Moralı, S. (2006). Karikatürler ve matematik öğretiminde kullanımı. Milli Eğitim Dergisi, 35(170), 47- 66.
Ültay, E. & Ültay, N. (2014). Context-based physics studies: A thematic review of the literature. Hacettepe University Journal of Education, 29(3), 197-219
Yin, Y. K. & Fitzgerald, R. (2017). Peer learning with concept cartoons enhance critical thinking and performance in secondary school economics. Journal of Economic Education Research, 18(1), 1-13.
Yokuş, G. & Ayçiçek, B. (2019). Kavram karikatürlerinin fen eğitimi dersi akademik başarısı üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik bir meta-analiz çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49, 223- 246.