ÇOK ŞİDDETLİ EROZYON PROBLEMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİNE YÖNELİK PİLOT BİR ÇALIŞMA: KAVAKDERE HAVZASI (TRAKYA YARIMADASI) ÖRNEĞİ

Bu çalışmada Ganos Dağı'nın kuzeydoğu kesiminde yer alan Kavakdere Havzasında görülen güncel bir erozyon probleminin tespitine ve önlenmesine yönelik bulguların değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Temellerinin 2009 yılında atılmaya başlandığı bu çalışmanın yapılmasındaki zaruret, ilgili alanda erozyonun engellenmesi için herhangi bir önlemin alınmaması ve bu karşın havzanın aşağı mecrasına da Naipköy barajının inşa edilmesidir. 2015 yılında tamamlanan bu baraj, Tekirdağ şehrinin içme suyunu karşılaması bakımından oldukça önemlidir. Baraj havzasının su bölümüne yakın kesimindeki şiddetli erozyon probleminin çözümlenememesi durumunda Naipköy barajının ömrü öngörülenin aksine daha kısa olacak ve rezervuar alanı çok yakın bir zaman diliminde dolacaktır. Ayrıca çalışmadan elde edilen bulgular kamuoyuyla paylaşılacağı için önem taşımaktadır. Çalışmanın hazırlık safhasında literatür taraması yapılmış ve CBS (Coğrafi Bilgi Sistemleri) destekli olarak sahanın tematik haritaları hazırlanmıştır. Araştırmanın gözlem safhasında ise arazi çalışmaları yapılarak yersel veriler toplanmış, alandaki yerel ilgililerle mülakatlar yapılmıştır. Tahminen 2004 yılında başladığı düşünülen erozyonun yaklaşık 11 yıllık sürede 6000 tonluk toprak kaybına sebep olduğu tespit edilmiştir. Bu alanda erozyon doğal bir süreç olarak ortaya çıkmış olsa da insanın yaptığı bazı olumsuz faaliyetler neticesinde hızlandırılmış erozyon şekline dönüşmüştür. Bu nedenle erozyonun temel nedeni insandır. Bu makale sorunun bilimsel platforma taşınması amacıyla kaleme alınmıştır.

A PILOT STUDY OF VERY SEVERE EROSION PROBLEM EVALUATING: A SAMPLE OF THE KAVAKDERE BASIN (THRACE PENINSULA)

In the present study, it is aimed to explain the findings about determining and preventing the current and very severe erosion problem seen in the Kavakdere Basin in the northwest of the Ganos Mount. The present study, the foundation of which began to be laid in 2009, is considerably important because no measure has been taken so far to prevent the erosion in the area, and also construction works have been launched in the lower course of the basin for Naipköy Dam. This dam which was completed in 2015, is very crucial as it is to supply the drinking water in Tekirdag province. In the event that the severe erosion problem in the dam basin near the section holding the water is not overcome, the lifespan of Naipköy Dam will be shorter than expected, and the reservoir area will fill up in a very little time. In the preparation phase of the study, the literature was reviewed, and thematic maps of the area were drawn out through the GIS (Geographic Information System). In the observation phase of the study, local data were collected through field works, and local officials in the field were interviews. Lastly, it was determined that the erosion, which is considered to have started around 2004, caused 6000 tons of soil loss in approximately 11 years (2004 to 2015). Though erosion occurred in this site as a natural process, it turned into an accelerated one as a result of some unconscious human activity. Thus, the main cause of erosion is human factor. To This paper was written to carry this issue to a scientific platform.

___

  • Altın, B. N. (1992). Işıklar (Ganos) Dağı ve çevresinin neotektonik dönem jeomorfolojik-tektonik gelişimi. Yayınlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri Coğrafya Enstitüsü, İstanbul.
  • Ardel, A., Kurter, A., Dönmez, Y. (1969). Klimatoloji Tatbikatı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
  • Atalay, İ. (1978). "Türkiye'nin morfolojik ve jeolojik özelliklerinin aşınma ve birikme olaylarına etkileri". I. Ulusal Erozyon ve Sedimantasyon Sempozyumu Tebliğleri, Ankara: DSİ Genel Müdürlüğü Yayınları No: 982, 60-70.
  • Atalay, İ. (1984). "Soil erosion and its effects on the transportation and modern sedimantation in Turkey". Ege Coğrafya Dergisi, 2: 30-47
  • Atalay, İ. (1986). Uygulamalı Hidrografya. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 38.
  • Atalay, İ. (1994). Türkiye Vejetasyon Coğrafyası. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
  • Atalay, İ. (2002). Türkiye'nin Ekolojik Bölgeleri. Ankara: Orman Bakanlığı Yayınları No: 167.
  • Atalay, İ. (2011). Toprak Oluşumu, Sınıflandırması ve Coğrafyası. 5. Baskı. İzmir: Meta Basım Matbaacılık Hizmetleri.
  • Balcı, N. (1978). "Toprak Erozyonu (Su Erozyonu) Etkileyen Faktörler ve Havza Amenajmanı". I. Ulusal Erozyon ve Sedimantasyon Sempozyumu Tebliğleri, Ankara: DSİ Genel Müdürlüğü Yayınları No: 982, 91-124.
  • Cürebal, İ., Efe, R., Soykan, A., Sönmez, S. (2013). "Üç Boyutlu Modelleme Kullanılarak Siltasyon Miktarının Ölçülmesi: Çaygören Barajı Örneği". III. Ulusal Jeomorfoloji Sempozyum, 4-6 Ekim 2012, Antakya/Hatay.
  • Çelebi, H. (1975). "Jeolojik ve Hızlandırılmış Erozyon Süreçleri". Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 6 (3): 113-126.
  • Çevik, B. (2003). Toprak ve Su Koruma Mühendisliği. Adana: Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Genel Yayın No: 226, Ders Kitapları Yayın No: A-71.
  • Doğan, O., Denli, Ö. (1999). Türkiye'nin Yağış-Kuraklık-Erozyon İndisleri ve Kurak Dönemler. Ankara: T.C. Başbakanlık Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Ankara Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Genel Yayın No: 215, Teknik Yayın No: 60.
  • Dönmez, Y. (1990). Trakya'nın Bitki Coğrafyası. Genişletilmiş İkinci Baskı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 3601, Coğrafya Enstitüsü Yayınları No: 51.
  • DSİ (Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü) (2015). İnşa Halindeki Barajlar. DSİ 11. Bölge Müdürlüğü-Edirne, Erişim Tarihi: 14/04/2015, Erişim Adresi: http://www2.dsi.gov.tr/bolge/dsi11/tekirdag.htm.
  • Efe, R. (2010). Biyocoğrafya. 2. Basım. Bursa: MKM Yayıncılık.
  • Efe, R., Soykan, A., Cürebal, İ., Sönmez, S. (2008). "Türkiye'de Doğal Ortam Bozulmasına Antroposen Açısından Bakış". TÜCAUM V. Ulusal Coğrafya Sempozyumu, 16-17 Ekim 2008, Ankara.
  • Ekinci, D. (2007). Estimating of Soil Erosion in Lake Durusu Basin Using Revised USLE 3D with GIS. İstanbul: Çantay Press.
  • Ekinci, D. (2011). Gülüç Çayı Havzasının Uygulamalı Jeomorfoloji Özellikleri. İstanbul: Titiz Yayınevi.
  • Ekinci, H. (1990). Türkiye Genel Toprak Haritasının Toprak Taksonomisine Göre Düzenlenebilme Olanaklarının Tekirdağ Bölgesi Örneğinde Araştırılması. Yayınlanmamış doktora tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Toprak Anabilim Dalı, Adana.
  • Erginal, A. E., Bayrakdar, C. (2005). "Karayolu Heyelanlarına bir örnek: İnecik Heyelanı (Tekirdağ)". İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi, 14: 43-53.
  • Erkal, T., Taş, B. (2013). Jeomorfoloji ve İnsan-Uygulamalı Jeomorfoloji. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
  • Erol, O. (2004). Genel Klimatoloji. 6. Baskı, İstanbul: Çantay Kitabevi.
  • Erpul, G., Deviren Saygın, S. (2012). "Ülkemizdeki Toprak Erozyonu Sorunu Üzerine: Ne Yapmalı?". Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, 1 (1): 26-32.
  • Göktürk, A., Ölmez, Z., Temel, F., Öncül, Ö. (2004). "Artvin Yöresi Potansiyel Erozyon Sahaları İle Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrol Çalışmalarına Genel Bir Bakış". Kafkas Üniversitesi Artvin Orman Fakültesi Dergisi, 1-2: 61-70.
  • Günay, T. (1995). Orman, Ormansızlaşma, Toprak ve Erozyon. 3. Basım. Eskişehir: Tema Vakfı Yayınları No: 1.
  • H. Karatepe, görüşme, 10 Ocak, 2015. Hüseyin Karatepe (Çiftlik sahibi) İle Kişisel Röportaj.
  • Hoşgören, M. Y. (1983). Akhisar Havzası Jeomorfolojik ve Tatbiki Jeomorfolojik Etüt. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 3088.
  • Huggett, R. J. (2015). Jeomorfolojinin Temelleri. Çev. Edit., Prof. Dr. Uğur Doğan. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
  • Koçman, A. (1993). Türkiye İklimi. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 72.
  • Korkmaz, H. (2001). Kahraman Maraş Havzası'nın Jeomorfolojisi. Kahraman Maraş: T.C. Kahraman Maraş Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yayınları No: 3.
  • Mater, B. (2004). Toprak Coğrafyası. İstanbul: Çantay Kitabevi.
  • Missouri Department of Natural Resources, ABC's of BMP's LLC ve Shockey Consulting Services (2010). Protecting Water Quality. United States Environmental Protection Agency, Washington.
  • Moore, I. D., Grayson, R. B., Ladson, A. R. (1991). "Terrain based catchment partitioning and runoff prediction using vector elevation data". Water Resources Research, 27: 1177-1191.
  • Okay, A., Okay, N., Özgörüş, Z. (2008). "Ganos Fay Zonu ve çevresinin Oligosen sonrası tektonik evrimi: Trakya'da paleotektonik dönemden neotektonik döneme geçişin niteliği". İstanbul: TÜBİTAK Proje No: 104Y155.
  • Özhan, S. (2004). Havza Amenajmanı. İstanbul: İ.Ü. Orman Fakültesi Havza Amenajmanı Anabilim Dalı, İstanbul Üniversitesi Rektörlük Yayın No: 4510, Orman Fakültesi Yayın No: 481.
  • Özşahin, E. (2014). "Tekirdağ İlinde CBS Tabanlı RUSLE Modeli Kullanarak Erozyon Risk Değerlendirmesi". JOTAF / Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 11 (3): 45-56.
  • Özşahin, E. (2015). Şarköy-Marmara Ereğlisi Arasındaki Marmara Denizi Akaçlama Havzasının Jeomorfolojik Özellikleri. İstanbul: Akademi Titiz Yayınları.
  • Özşahin, E., Atasoy, A. (2014). Aşağı Asi Nehri Havzası'nın Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Uzaktan Algılama (UA) Teknikleriyle Erozyon Analizi. Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi Yayınları No: 48.
  • Özşahin, E., Uygur, V. (2014). "The effects of land use and land cover changes (LULCC) in Kuseyr plateau of Turkey on erosion". The Turkish Journal of Agriculture & Forestry, 38: 478-487.
  • Şensoy, H., Kara, Ö. (2014). "Slope shape effect on runoff and soil erosion under natural rainfall conditions". iForest - Biogeosciences and Forestry, 7: 110-114.
  • Şensoy, H., Palta, Ş. (2009). "Yamaç Şekillerinin Toprak Erozyonuna Etkileri". Bartın Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 11 (15): 95-98.
  • Şentürk, K., Sümengen, M., Terlemez, İ., Karaköse, C. (1998). 1:100.000 ölçekli Açınsama Nitelikli Türkiye Jeoloji Haritaları Bandırma-D4 Paftası. Ankara: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü No: 64.
  • Tağıl, Ş. (2006). "Kazdağı Milli Parkı'nda Arazi Örtüsü Organizasyonunu Kontrol Eden Jeomorfometrik Faktörler: Bir CBS Yaklaşımı". Coğrafi Bilimler Dergisi, 4 (2): 1-11.
  • Tağıl, Ş. (2007). "Tuzla Çayı Havzasında (Biga Yarımadası) CBS-Tabanlı RUSLE Modeli Kullanarak Arazi Degradasyonu Risk Değerlendirmesi". Ekoloji, 17 (65): 11-20.
  • Tağıl, Ş. (2009). "Çakırdere ve Yahu Dere Havzalarında (Balıkesir) Toprak Kaybının Mekânsal Dağılışı ve Etkileyen Faktörler". Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (22): 23-39.
  • Üstün, B. (2001). Işıklar Dağı Çevresindeki toprak Erozyonunun Coğrafi Bilgi Sistemi ile Modellenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Üstün, B. (2007). "Toprak Erozyonu Modellemesinde Uzaktan Algılama; Ganos Dağı Örneği". 11. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 02-06 Nisan, 2007, Ankara.
  • Üstün, B., Müftüoğlu, O., İpbüker, C. (2002). "Işıklar Dağı Örneğinde Toprak Erozyonu Modellemesi". Tabiat ve İnsan Dergisi, 36 (1): 14-20.
  • Yüksek, T., Okatan, A. (2000). "Trabzon Limni Deresi Havzası Topraklarının Bazı Fiziksel Özellikleri İle Erozyon Eğilimi Değerlerinin Araştırılması". Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 1 (1): 72-80.
  • Zeverbergen, L. W., Thorne, C. R. (1987). "Quantitative analysis of land surface topography". Earth Surface Processes and Landforms, 12: 47-56.
  • Zeybek, H. İ. (2003). "Turhal Ovası ve Yakın Çevresinde Toprak Erozyonu". Doğu Coğrafya Dergisi, 7 (8): 99-130.
  • Zeybek, H. İ. (2010). Turhal Ovası (Doğal Ortam Özellikleri). İstanbul: Çantay Kitabevi.
Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi-Cover
  • ISSN: 2146-1961
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2010
  • Yayıncı: Prof. Dr. Kadir ULUSOY