CAN MIRROR BE A PSYCHOLOGICAL INSTRUMENT: HOW PSYCHOLOGICAL IS SVOBODA’S USE OF MIRROR GENERATING AS A PSYCHO-PLASTIC AND DIGITAL STAGE?

Josef Svoboda believes that the theatre is a living thing; therefore, scenography should not be fixed and tell all at once. Thus he is associated with the kinetic stage in which he uses mirrors, various lighting and projection techniques overcome the limitations of a proscenium theatre. The mirror differs itself from projectors and lights since he uses the mirror as a substantial element in the stage. More importantly, in his scenography, mirror transforms the stage into a dramatic and digital atmosphere even though it is not a digital device itself (analogue). He explores the digital and technological scenographic spaces by combining mirrors with technological instruments. What is reflected in the mirror is not randomly selected objects but connected to context, history, the memory of the plays because Svoboda gives different roles to the mirrors to refer the inner world of the spectators and their psychology. Nonetheless, he does not elaborately explain why the mirror is helpful to create psychological space or what he found psychological about the mirror is. Considering the psychological meaning of mirror, Lacan finds the mirror as a powerful object to construct identity through the reflection and he categories this self-construction within three orders; imaginary, symbolic, and real. This study examines the mirrors of Svoboda to find out how psychologic his staging is and how Lacanian three orders could be represented by his scenography while investigating the potential of the mirrors to generate psycho-plastic and digital stages.

PSİKOLOJİK BİR MATERYAL OLARAK AYNA: AYNA’NIN JOSEF SVOBODA SAHNELERİNDEKİ PSİKOLOJİK ANLAMLARI

Çek asıllı ünlü mimar, sahne ve performans sanatları tasarımcısı Josef Svoboda (senograf) tiyatronun yaşayan bir olay olduğuna inanır ve sahne tasarımlarıyla durağanlığı reddeder. Kendine özgü ayna, ışık ve projeksiyon kullanma teknikleriyle Svoboda hareketli sahneler geliştirerek perde önünün sınırlarını zorlar. Özellikle aynayı kullanma stili, ışık ve projeksiyonlardan farklıdır çünkü aynalar sahne tasarımının kendisidir. Bunu ötesinde; aynaların dijital bir doğası olmamasına rağmen Svoboda aynalarla birlikte teknolojik elemanları kullanarak sahnenin hareketliliğine dijital bir boyut kazandırır. Aynalarında görüntüsü yansıyan objeleri gelişigüzel seçmez. Metni ve bağlamı çözümleyerek hedef aldığı sosyal kitleyi ve psikolojiyi yansıtan nesneleri özenle yansıtarak onlara aynalar vasıtasıyla önemli roller verir. Bu sebeple ayna Svoboda için fiziksel olmaktan çok psikolojik bir elemandır ancak Svoboda aynaların neden ve nasıl psikolojik anlamlar çağrıştığını hiçbir zaman detaylıca açıklamaz. Bu araştırma işte tam da bu eksiklikten doğar çünkü fiziksel element olan aynanın psikolojiyle nerde nasıl buluştuğu belirtilmese de psikolojik anlamların inşasında kullanılır. Lacan’a göre kimliğimizi inşa etmeye, aynada kendi yansımamızı görmemizle yani imgesel düzenle başlarız ve sonrasında simgesel ve gerçek düzenle psikolojimizi inşa etmeye devam ederiz. Yani insan psikolojisinin gelişimde de aynı aynanın kullanılması tesadüfi olmamalıdır. Bu makalede Svoboda’nın aynalarının psikoljik mekan tasarımlamak için nasıl kullanıldığı Lacan’ın imgesel-simgesel-gerçek düzenleri metoduyla irdelerken, senografinin bir fiziksel tasarımın ötesinde psikolojik mekânlar olmasının incelenir. Buna ek olarak aynaların fiziksel potansiyellerinin teknoloji desteğiyle ürettiği dijital, tektonik ve esnek mekânlara dair disiplinlerarası bir okuma biçimi sunar.

PDF

___

Albertová, H. & Svoboda, Josef. (2008). Josef Svoboda, scenographer / Helena Albertová.Prague: Divadelní ústav.

Baugh, C. (2013). Theatre, performance and technology : The development and transformation of scenography / Christopher Baugh. (Second ed., Theatre and performance practices).

Benvenuto, B. & Kennedy, Roger. (1986). The works of Jacques Lacan : An introduction / by Bice Benvenuto and Roger Kennedy. London: Free Association.

Bowie, M. (1991). Lacan / Malcolm Bowie. Cambridge, Mass ; London: Harvard University Press.

Burian, J. (2002). Leading creators of twentieth-century Czech theatre / Jarka M. Burian.(Routledge Harwood Polish and East European theatre archive ; v. 7). London: Routledge.

Burian, J. & Svoboda, Josef. (1971). The scenography of Josef Svoboda. Middletown: Wesleyan University Press.

Čapek, K., Majer, Peter, & Porter, Cathy. (2014). Four plays / Karel Čapek ; translated and introduced by Peter Majer and Cathy Porter. (Methuen world classics).

Svoboda, J., & Burian, Jarka. (1993). The secret of theatrical space : The memoirs of Josef Svoboda / edited and translated by J.M. Burian. New York, N.Y. ; Tonbridge: Applause Theatre Books.

Dixon, S. (2007). Space, Metamorphosis and Extratemporality in the Theatre of Robert Lepage. Contemporary Theatre Review : An International Journal., 17(4), 499-515.

Dundjerović, A. (2007). The theatricality of Robert Lepage / Aleksandar Saša Dundjerović.Montréal, Québec : Chesham: McGill-Queen's University Press ; Combined Academic [distributor].

Foucoult, M. (1967). Of Other Spaces: Utopias and Heterotopias, [online] Available at: http://web.mit.edu/allanmc/www/foucault1.pdf [Accessed 19 Dec. 2017].

Frymer, B., Carlin, Matt, & Broughton, John M. (2011). Cultural studies, education, and youth : Beyond schools / [edited by] Benjamin Frymer, Matt Carlin, John Broughton. Lanham, Md.: Lexington Books.

Hall, D. (2004). Subjectivity / Donald E. Hall. (New critical idiom). New York ; London: Routledge.

Homer, S. (2005). Jacques Lacan / Sean Homer. (Routledge critical thinkers).

Margolis, H. (2014). The cinema ideal : An introduction to psychoanalytic studies of the film spectator / Harriet E. Margolis. (Routledge library editions. Cinema).

La Traviata | Victorian Opera. [online] Available at: https://www.victorianopera.com.au/season/la-traviata [Accessed 4 December. 2017].

Mills cited on Eslake, (2004). Australia First: Czech Scenographer Josef Svoboda. [online] Available at: https://www.cutcommonmag.com/australia-first-czec-scenographer-josef-svobada/ [Accessed 14 Nov. 2017].

Purcell, K. (2014). Opera Review: La Traviata (Victorian Opera), Available at: https://www.limelightmagazine.com.au/reviews/opera-review-la-traviata-victorian-opera/

Storr, A. (2001). Freud : A very short introduction / Anthony Storr. (Very short introductions ; 45). Oxford ; New York: Oxford University Press.

Svoboda, J., & Burian, Jarka. (1992). The secret of theatrical space : The memoirs of Josef Svoboda / edited and translated by J M Burian. New York: Applause Theatre Books.

Zafiropoulos, M. (2010). Lacan and Levi-Strauss, or, The return to Freud (1951-1957) / Markos Zafiropoulos. (1st ed.).

Image 1: Lee van Laer (2013). The Garden of Earthly Delights. [image] Available at: http://www.esotericbosch.com/Garden.htm [Accessed 6 Dec. 2017].

Image 2: Burian, JM. (1971) The scenography of Josef Svoboda. Middletown, Conn.: Wesleyan University Press. (p.123).

Image 3,4,5: Svoboda, J. (n.d.). Hamlet. [image] Available at: http://www.svobodascenograf.cz/en/productions/ [Accessed 4 Nov. 2017].

Image 6,7,8: Victorian Opera (2012). La Traviata. [image] Available at: https://www.victorianopera.com.au/season/la-traviata [Accessed 1 Jan. 2018].

Image 9,10: Burian, JM. (1971) The scenography of Josef Svoboda. Middletown, Conn.: Wesleyan University Press.