Rıza Tevfik Bey’in Dinî Düşüncesi

Makalede Filozof Rıza Tevfik Bey’in dinî düşüncesini ortaya koymaya çalıştık. Lise düzeyinde Türkiye’de ilk defa olmak üzere felsefe dersleri vermesi, o zamanki üniversitede felsefe ve estetik dersi hocalığı yapması, felsefe terimlerinin açıklanmasına yönelik oluşturulan komisyonda yer alması, bir felsefe ders kitabı yazması ve felsefe sözlüğü yazmaya girişmesi, onun felsefe alanındaki yetkinliğini göstermesi bakımından önemlidir. Ancak siyasi ve ekonomik krizlerle beraber devletin içinde bulunduğu sosyokültürel bunalımın topluma yansımasının bir sonucu olarak dönemin Türk aydınlarında görülen fikirsel karmaşanın filozof için de geçerli olduğunu söylemek gerekir. O, gençlik zamanlarında aydınlanma dönemi ansiklopedistlerinin ve ilkçağ şüphecilerinin etkisinde kalmışsa da, olgunluk dönemlerinde öz kültürüne dönerek ve vahdet-i vücûd düşüncesini benimseyerek bu sorunu halletmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Şüphecilik, Vahdet-i Vücud, Varlık, Dinî Düşünce

-

In this paper, an Ottoman intellectual and philosopher Rıza Tevfik Bey’s religious thought will be presented. Important features remarking his competence in philosophy are that he gave lectures on philosophical issues at high school for the first time in Turkey and lectures on philosophy and aesthetics at university, he worked in a commission established to find definitions for philosophical terms, and he wrote a philosophy text book and attempted to write a dictionary of philosophy. However, as a result of the reflection of socio-cultural crisis in society, it is essential to say that ideological confusion experienced by Turkish intellectuals was also influential for the philosopher. Though he was influenced by the encyclopaedists of the Age of Enlightenment and the sceptics of the First Age in his youth, he tried to solve this problem through retracting his own culture and adopting the idea of the Oneness of Being (wahdat al-wujûd) in his period of maturity

Keywords:

-,

PDF

___

Aksu, Hüsameddin, “Hurûfîlik”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), XVIII, 408-412.
Ateş, Süleyman, İslam Tasavvufu, Ankara: Pars Matbaası 1976.
Bayraktar, Levent, “Bergsonculuğun Türkiye'ye Girişi ve İlk Temsilcileri”, Felsefe Dünyası, 28 (1998), s. 62-72.
Birinci, Ali, Hürriyet ve İtilaf Fırkası, İstanbul: Dergâh Yayınları 1990.
Bölükbaşı, Rıza Tevfik, Abdu’l-hak Hamid ve Mülâhazât-ı Felsefiyyesi (haz. Abdullah Uçman), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları 1984.
___, Biraz da Ben Konuşayım (haz. Abdullah Uçman), İstanbul: İletişim Yayınları 2008.
___, Dârü’l-Fünun Felsefe Ders Notları, (haz. Ali Utku-Erdoğan Erbay), Konya: Çizgi Kitabevi 2009.
___, Serâb-ı Ömrüm, İstanbul: Kenan Matbaası 1949.
___, Serab-ı Ömrüm ve Diğer Şiirleri, İstanbul: Kitabevi Yayınları 2005.
Cevizci, Ahmet, İlkçağ Felsefesi Tarihi, Bursa: Asa Yayınları 2001.
Gökberk, Macit, Felsefe Tarihi, Ankara: Remzi Kitabevi 1980.
Gündoğan, Ali Osman, Bergson, İstanbul: Say Yayınları 2007.
Kandemir, Feridun, Kendi Ağzından Rıza Tevfik, Remzi Kitabevi, İstanbul 1943.
Korlaelçi, Murtaza, Pozitivizmin Türkiye’ye Girişi, Ankara: Hece Yayınları 2002.
Köprülü, Fuad, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara 1963.
Levent, Agâh Sırrı, Türk Edebiyatı Tarihi (Giriş), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi 1988.
Sarıkavak, Kazım, “Cumhuriyet Döneminde Felsefe Yayınları”, Felsefe Dünyası, 28 (1998), s. 97-112.
Selçuk, Hayri, Yunus Divanı (Bütün Şiirleri),İstanbul: Üçdal Neşriyat 1979.
Uçman, Abdullah, “Istılahât-ı İlmiyye Encümeni”, Tarih ve Toplum, 239 (2003), s. 10-19.
___, Rıza Tevfik, Hayatı, Edebî Şahsiyeti, Şiirleri, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları 1986.
___, Rıza Tevfik’in Tekke ve Halk Edebiyatı İle İlgili Makaleleri, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları 1986.
___, Şiiri ve Sanat Anlayışı Üzerine Rıza Tevfik’ten Ali İlmî Fânî’ye Bir Mektup, İstanbul: Kitabevi Yayınları 1996.
___, Rıza Tevfik’in Sanat ve Düşünce Dünyası, İstanbul: Dergâh Yayınları 2011.
Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Marifet Yayınları 1996.
Ülken, Hilmi Ziya, “Türkiye’nin Modernleşmesi ve Bu Hareketin Öncüleri Olan Türk Düşünürleri”, Felsefe Dünyası, 28 (1998), s. 33-37.
___, Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul: Ülken Yayınları 2001.
Ünver, Mustafa, Hurufîlik ve Kuran Nesimî Örneği, Ankara: Fecr Yayınevi 2003.
Yahya Kemal, Edebiyata Dair, İstanbul 1984.
Yücebaş, Hilmi, Bütün Cepheleriyle Rıza Tevfik, İstanbul: Halk Basımevi 1950