Endülüs Bilim Hayatında Yahudiler

VIII. asrın başlarında İslam ordusunun İber yarımadasını fethettiği esnada bölgede yaşayan halklardan birisi de Yahudilerdi. Hıristiyan hâkimiyeti altında iken oldukça zor şartlarda yaşayan Yahudiler, Endülüs Müslümanlarının hoşgörülerinden oldukça memnun olmuşlar ve kimliklerini rahatlıkla ifade edebilmişlerdir. Kısa sürede Endülüs kültürüne adapte olan Yahudiler Endülüs medeniyetinin bir parçası olarak, yaptıkları bilimsel çalışmalarla Avrupa’nın İslam ve bilimle tanışmasına yardımcı olmuşlardır. Süryani mütercimlerin Yunan mirasını İslam medeniyetine aktarmada oynadıkları rolün bir benzerini Endülüslü Yahudi mütercimler oynamış ve yaptıkları çevirilerle İslam bilgi birikimini Avrupa’ya taşımışlardır. Ortaçağ Batı dünyası, bir yandan tercüme edilen felsefe ve bilim eserleri ile özgür düşünce ve bilimsel çalışmayı öğrenmiş, diğer taraftan da şerhler vasıtasıyla Müslüman düşünürlerin teoloji ile metafiziği birleştirme metodunu öğrenmiştir

Anahtar Kelimeler:

Endülüs, Yahudiler, Ortaçağ İspanyası

Endülüs Bilim Hayatında Yahudiler

Keywords:

-,

PDF

___

Akîkî, Necip, el-Müsteşrikûn I-III., Dâru’l-Maarif, (Genişletilmiş 3. baskı), Mısır 1964.
Altmann, Alexander, “Judaism and World Philosophy”, The Jews: Their History, Culture and Religion, (Ed. Louis Finkelstein), Volume 1, Harper and Brother Publishers, New York, 1960, s. 954-993.
Baker, Colin F., “Judeo Arabic Material in the Cambridge Genizah Collections”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, Vol.58, No.3(1995), s. 445-454.
Basalel, Yusuf, Yahudilik Ansiklopedisi, Gözlem Gazetecilik Basın Yayın A.Ş., İstanbul 2002.
Bellamy, James A., “Arabic Name in The Chanson de Roland: Saracen Gods, Frankish Swords, Roland’s Horse, and the Olifant”, Journal of the American Oriental Society, Vol: 107, No: 2, Nisan-Haziran 1987, s. 267-277.
Burnett, Charles, “The Translating Activity In Medieval Spain”, The Legacy of Islamic Spain, (ed. Salma Khadra Jayyusi), Volume 1, Brill, Leiden, 1994, s. 1036–1058.
Castiglioni, Arturo, “The Contribution of The Jews to Medicine”, The Jews: Their History, Culture and Religion, (Ed. Louis Finkelstein), Volume 1, Harper and Brother Publishers, New York, 1960, s. 1349–1376.
Dannenfelt, Karl H., “The Reneissance Humanists and Knowledge of Arabic”, Studies in the Reneissance, Vol.2, 1995, s. 96-117.
Eroğlu, Ahmet Hikmet, Osmanlı Devletinde Yahudiler, Alperen Yayınları, Ankara 2000.
Eliade, Mircea, Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2003.
Gabrieli, F., “İlmî ve Edebî Tesirlerin Batı Avrupa’ya İntikali”, (çev. İlhan Kutluer), İslam Tarihi Kültür ve Medeniyeti, (ed. P.M. Holt, A.K.S. Lambton, B.Lewis), Kitabevi, İstanbul, 1997. c. IV, s. 423-461.
Galanti, Avram, “İbranice’ni Gelişmesine Arapça’nın Katkısı”, Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, (Çev. Nurettin Ceviz, Musa Yıldız),Yıl: 5, Sayı: 16, Kış 2005, Ankara, s. 92–93.
Goitein, S. D., Yahudiler ve Araplar, İz Yayıncılık, İstanbul 2004.
Hâlidî, Hâlid Yûnus, el-Yehûd Tahte Hükmi’l-Müslimîn fi’l-Endelüs, el- Câmiatü’l-İslamiyye, Gazze 2002.
Halkin, Abraham. S., “Judeo-Arabic Literature”, The Jews: Their History, Culture and Religion, (Ed. Louis Finkelstein), Volume 1, Harper and Brother Publishers, New York, 1960, s. 1116- 1148.
Haskins, Charles H., “Arabic Science in Western Europe”, Isis Vol: 7, No: 3, 1925, s. 478–485.
Hegyi, O, “Minority and Restricted Uses of the Arabic Alphabet: The Aljamiado Phenomenon”, Journal of the American Oriental Society, Vol. 99, No. 2, Nisan-Haziran 1979, s. 262–269.
İlhan, Sinan, Fetihten Murabıtlar Devrine Kadar Endülüs’te Yahudiler, A.Ü. S.B.E., (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara 2006.
Killean, Carolyn G., “The Development of Western Grammars of Arabic”, Journal of Near Eastern Studies, Vol: 43, No: 3, Temmuz 1984, s. 223-230.
Monacal, Maria Rosa, The Arabic Role in Medieval Literary History: A Forgotten Heritage, University of Pensylvania Press, Philadelphia, 1987.
Monroe, James T. ve Swiatlo, David, “Ninety-Three Hargas in Hebrew Muvassahs: Their Hispano-Romance Prosody and Thematic Features”, Journal of the American Oriental Society, Vol. 97, No. 2, Nisan-Haziran 1977, s. 141–163.
Necvâ, Selim Mustafa, “el-Yehûd fî Kurtuba fî Asri’l-Hilafeti’l- Emeviyye”, Mecelletü Külliyeti’l-Âdâb, cilt: 55, sayı:4, Kahire 1995.
Özdemir, Mehmet, “Gayr-i Müslimlerin Dini Hayatı Açısından Müslü- man Fatihlerin Endülüs’teki Uygulamaları”, Ankara Üniv. İlahiyat Fak. Dergisi, c. XXXIII, Ankara 1992.
Roth, Cecil, “The European Age in Jewish History”, The Jews: Their History, Culture and Religion, (Ed. Louis Finkelstein), Volume 1, Harper and Brother Publishers, New York, 1960, s. 216- 249.
Scheindlin, Raymond P., “The Jews in Muslim Spain”, The Legacy of Muslim Spain, Volume 1, Brill, Leiden , 1994, s. 188-200.
Schippers, Arie, Spanish Hebrew Poetry and The Arabic Literary Tradition: Arabic Themes in Hebrew Andalusian Poetry, Medieval İberian Peninsula Texts and Studies, E.J. Brill, Leiden, 1994.
Singerman, Robert, Jewish Translation History, John Benjamins Public Company, Amsterdam/Philadelphia, 2002.
Spiegel, Shalom, “On Medieval Hebrew Poetry”, The Jews: Their History, Culture and Religion, (Ed. Louis Finkelstein), Volume 1, Harper and Brother Publishers, New York, 1960, s. 854- 892.
Stetkevyich, Jaroslav, “The Confluence of Arabic and Hebrew Literature”, Journal of Near Eastern Studies, Vol: 32, No: ½, Ocak-Nisan 1973, 216–222.
Şerif, M. M., “Muslim Philosophy and Western Thought” İkbal, c. VIII, sayı. 1, Lahor 1959, s. 1-14.
Ülken, Hilmi Ziya, “İslam Düşüncesinin Batıya Etkisi”, (çev. Mahmut Alper Tuğsuz), İslam Düşüncesi Tarihi, (ed. M.M. Şerif/ Turkish ed. Mustafa Armağan), İnsan yy., İstanbul, 1991, c. IV, s. 164-169.
Watt, W. Montgomery, The Influence of Islam on Medieval Europe, Edinburgh University Press, 1972.
Zağferanî, Haîm, Yehûdü’l-Endelüs ve’l-Mağrib, (Fransızca’dan çevi- ren Ahmed Şahlan), Marsam, Ribat, 2000, I-II.