Bir Mizah Unsuru Olarak Klasik Arap Kaynaklarında ‘Yellenme’ Teması

İnsanoğlunun fıtrî ihtiyaçlarından yellenme fenomeni, temel bedensel işlevlerimiz içerisinde mizaha en çok konu edilen -ilk değilse de- ikinci sıradaki konudur. O nedenle bu makale, hemen hemen pek çok kültürde hâlâ bir sosyal tabu olarak görülen ama belki de yeryüzündeki çoğu insanı gülme paydasında bir araya getirebilecek yegâne masum sözcük ve eylem olan ‘yellenme’nin klasik Arap nevâdirinde-ki (anekdot edebiyatındaki) örnekleri üzerinedir

Anahtar Kelimeler:

Klâsik Arap edebiyatı, mizah, anekdot, yellenme teması

As an Anecdotal Instrument, The Motif of Farting in the Classical Arabic Sources

Keywords:

-,

PDF

___

(A) İngilizce Kaynaklar
Allen, Valerie, On Farting -Language and Laughter in The Middle Ages-,
Palgrave Macmillan, New York, 2007.
Appleby, Steven, The Little Book of Farts, Bloomsbury Publishing PLC, 2006.
Bart, Benjamin, The History of Farting, Trans-Atlantic Publications, 1995.
Beans, Rymond, Sweetfarts, 2008.
Bower, Crai S., Chronicle Books, Washington, 2008,
Bromcie, Alec, The Little Book of Farting, Andrews McMeel Publishing, 2002.
Bryant, Steve, The Art of the Fart, PRC Publishing, 2004.
Chenault-Starnes, Chevon, Why Do We Fart?, CreateSpace, 2009.
Cho, Shinta, The Gas We Pass: The Story of Farts, Kane/Miller Publishers, 2001.
Muhâdarâtu'l-udebâ, II, 283.
Dawson, Jim Who Cut the Cheese? A Cultural History of the Fart, Ten Speed Press, 1999
Blame It on the Dog: A Modern History of the Fart, Ten Speed
Press, 1.Baskı, Kalifornia, 2006.
Did Somebody Step on a Duck: A Natural History of the Fart,
Ten Speed Press, 1.Baskı, New York, 2010.
Franklin, Benjamin, Fart Proudly: Writings of Benjamin Franklin You
Never Read in School, Enthea Press, nşr. Carl Japikse, 1990.
Furze, Peter, Tailwinds: The Lore and Language of Fizzles, Farts and
Toots, Michael O'Marra Books Ltd, 1998.
Gud Wan, Reepah, Zen of Farting, Enthea Press, Frog Books; 2.Baskı, Berkeley, 2003.
Kavet, Herbert I., Unspeakable Farts, Boston America Corporation, 1997.
Kotzwinkle, William - Murray, Glenn, Walter the Farting Dog, Frog Ltd, 2001
Mcky, Katie, It All Began With a Bean, Tanglewood press, U.S.A, 2004.
Mercer, Bobby, How Do You Light a Fart?, Adams Media, 2009.
Munsch, Robert N., Good Families Don’t, Kanada, 1991.
Müller, Birte, Farley Farts, North-South Books, New York, 2003.
Nesbo, Jo, Doctor Proctor's Fart Powder, Aladdin, 2010.
Ricky Fitzpatrick, Dr. Albert Heindsteins Contemporary English Dictionary
of Flatulence, Kindle Edition, F2 Publishing; 1.Baskı, 2009.
Scott, Munroe, Oh, Vulgar Wind: A Sympathetic Overview of the Common
Fart, Culture Concepts, Toronto, 1994.
Seltzer, Barry – Seltzer, Erwin, The Other ‘F’ Word, Prism Publishing Inc., 1.Baskı, 1999.
Stinker, U., Really Stinky Fart Jokes, Summersdale Publishers 2005.
Swift, Jonathan, The Benefit of Farting, (Kitabın İkinci Kısmı: Charles
James Fox, An Assay Upon Wind), Oneworld Classics Ltd.,
Baskı, United Kingdom, 2007.
Wetzel, Donald, Joel's Journal and Fact-Filled Fart Book, Planet books, New York, 1994
Yoe, Craig, The Official Fart Book, Cider Mill Press, 2010
(B) Arapça Kaynaklar
el-Abbâsî, Me’âhidu’t-tansîs alâ şevâhidi’t-Telhîs (I-IV), Nşr. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd, ’Âlemu’l-kutub, Beyrut, 1947.
el-Âbî, Ebû Sa’d Mansûr b. El-Huseyn, Nesru’d-durr fi’l-muhâdarât (I-VII), thk. Hâlid Abdulğanî Mahfûz, Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut, 2004.
Ali el-Kârî, Mirkâtu’l-mefâtîh şerhu mişkâti’l-mesâbîh (I-V), Dâru ihyâi’t- turâs, Beyrut, 1306.
el-Askerî, Ebû Hilâl, Cemheratu’l-emsâl (I-II), nşr. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm – ‘Abdulmecîd Kutâmiş, el-Muessesetu’l-’Arabiyyeti’l- hadîse, 1.Baskı, Kahire, 1964
el-Aynî, ’Umdetu’l-kârî şerhu sahîhi’l-Buhârî (I-XXV), Dâru İhyâi't-turâsi'l- ’Arabî, Beyrut.
el-Belâzurî, Ensâbu’l-eşrâf (I-XX), nşr. Suheyl Zukkâr - Riyaz Zerkây, Dâru’l-fikr, Beyrut, 1996.
el-Beyhakî, es-Sunenu’l-kubrâ (I-X), Meclisu dâirati’l-maârifi’n-nizâmiyye, 1.Baskı, Haydarâbad.
--------- el-Mehâsin ve’l-mesâvî (I-II), el-Matba’atu’l-Câliyye, Muhammed Bedreddîn el-Halebî, Mısır, 1906.
Bursevî, İsmâîl Hakkı, Rûhu’l-beyân, Dâru ihyâi’t-turâsi’l-Arabî (X).
el-Câhız, Kitâbu’l-hayavân (I-VIII), nşr. Muhammed ‘Abdusselâm Hârûn, Dâru’l-cîl - Dâru’l-fikr, Beyrut, 1988.
Cevâd ‘Ali, el-Mufassal fî târîhi’l-’Arab kable’l-İslam (I-X), 2.Baskı, 1993.
el-Cezerî, İbnu’l-Esîr, en-Nihâye fî garîbi’l-hadîs ve’l-eser (I-V), el- Mektebetu’l-İslamiyye, nşr. Mahmûd Muhammed et-Tanâhî, Tâhir Ahmed ez-Zâvî, 1.Baskı, 1963.
ed-Dârakutnî, Sunenu’d-Dârakutnî (I-IV), Dâru’l-ma‘rife, nşr. Abdullah Hâşim Yemânî el-Medenî, Beyrut, 1966. ed-Dumeyrî,
Hayâtu’l-hayavâni’l-kubrâ (I-II), nşr. Zekeriyyâ b.
Muhammed b. Mahmûd el-Kazvînî, Dâru ihyâi’t-turâsi’l-’Arabî, Beyrut.
Ebu’l-Fidâ, el-Muhtasar fî ahbâri’l-beşer/Târîhu Ebi’l-Fidâ (I-IV), nşr. Muhammed Azb, Yahyâ Seyyid Hüseyin, Muhammed Fahrî el- Vasîf, Dâru’l-maârif, 1.Baskı, Kahire, 1998.
el-Ezherî, Tehzîbu’l-luga (I-IV), nşr. Riyâd Zekî Kâsım, Dâru’l-ma‘rife, Beyrut, 2001
Fevrî, Alâuddîn Ali b. Husâm, Kenzu’l-‘ummâl fî suneni’l-akvâl ve’l-ef‘âl, nşr. Bekrî Hayyânî-Safvet es-Sakkâ, Muessesetu’r-risâle, 5.Baskı, 1981.
el-Halîl b. Ahmed el-Ferâhîdî, Kitâbu’l-ayn, nşr. Dâvûd Sellûm, Selmân el-Anbekî, İn’âm Dâvûd Sellûm, Mektebetu Lubnân, Lübnan, 2003.
el-Hamevî, Yâkût, Mu’cemu’l-udebâ (I-VII), Dâru’l-ğarbi’l-İslami, nşr. İhsân Abbâs, 1.Baskı, Beyrut, 1993.
el-Harâitî, İ‘tilâlu’l-kulûb fî ahbâri'l-’uşşâk ve'l-muhibbîn, nşr. Ğurayd eş- Şeyh, Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut, 2000.
el-Husrî, Cem‘ul-cevâhir fi'l-mulah ve'n-nevâdir, thk. Ali Muhammed el- Becâvî, Dâru'l-cîl, Beyrut, 1987.
İbn Abdi Rabbih, el-Ikdu’l-ferîd (I-IX), nşr. Mufîd Muhammed Kumeyha, Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, 1.Baskı, Beyrut, 1983.
İbn Ebî Âvn, Simtu’l-leâlî fî şerhi emâlî’l-Kâlî, Matbaatu lecneti’t-te’lîf ve’t- terceme ve’n-neşr, nşr. Abdulazîz el-Meymenî, 1936.
--------- Kitâbu’t-teşbîhât, nşr. Muhammed Abdulmu‘îd Hân, Matbaatu Câmiati Kembric.
--------- el-Ecvibetu'l-muskite, nşr. Muhammed Abdulkâdir Ahmed, Matâbiu'n-nâşiri'l-Arabî, Kahire, 1983.
İbn Hamdûn, et-Tezkiratu’l-Hamdûniyye (I-X), Dâru Sâdır, nşr. İhsân Abbâs, Bekr Abbâs, 1. Baskı, Beyrut, 1996.
İbn Hıcce, Takiyyuddîn Ebû Bekr, Tîbu’l-mezâk min semerâti’l-evrâk, Dâru’l-feth, nşr. Ebû Ammâr es-Sehâvî, 1997.
İbn Kuteybe, ed-Dîneverî, Uyûnu’l-ahbâr (I-II), Matbaatu Dâri’l-kutubi’l- Mısriyye, Kahire, 1992.
İbn Manzûr, Lisânu’l-Arab (XV), Dâru Sâdır, 1. Baskı, Beyrut.
İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahman, Kitâbu’l-ezkiyâ, Dâru’l-kutubi’l- ilmiyye, I. Baskı, Beyrut, 1985.
--------- Ahbâru’z-zırâf ve’l-mutemâcinîn, nşr. İrfân Muhammed Hammûr, Dâru’l-kutubi’l-’ilmiyye, 1.Baskı, Beyrut, 2006.
--------- Ahbâru'l-hamkâ ve'l-muğaffelîn, Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, 1.Baskı, Beyrut, 1985
--------- Ahbâru’n-nisâ, Matbaatu’t-takaddum, 1.Baskı, Mısır, 1319 (hicri).
--------- Garîbu’l-hadîs (I-II), Dâru’l-kutubi’l-’ilmiyye, nşr. Abdulmutî’ Emîn el-Kal’acî, Beyrut, 1985.
İbnu’l-Merzubân, el-Muhavvelî, Kitâbu zemmi’s-sukalâ, nşr. Me’mûn Muhammed Yasîn, Muessesetu ulûmi’l-Kur’an, Dâru İbn Kesîr, 1. Baskı (1412/1991).
İbnu’l-Mu’tezz, Tabakâtu’ş-şuarâ, nşr. Abdussettâr Ahmed Ferrâc, Dâru’l-maârif, Mısır.
İbn Nedîm, el-Fihrist, nşr. Muhammed Rızâ Teceddüd, Tahran, 1971, I, 117.
İbn Sîrîn, Muntehabu’l-kelâm fî tefsîri’l-ahlâm, Dâru’l-fikri’l-Lubnânî, nşr. Abdulemîr Muhennâ, 1.Baskı, Beyrut.
İbnu’r-Rûmî, Dîvânu İbn Rûmî, nşr. Ahmed Hasan Besec, Dâru’l-kutubi’l- ilmiyye, Beyrut, 3.Baskı, 2002.
el-İbşîhî, el-Mustatraf fî kulli fenn mustazraf (I-II), nşr. Mufîd Muhammed Kumeyha, Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, 2.Baskı, Beyrut, 1986.
el-İsfehânî, Ebu’l-Ferac, el-Eğânî (I-XXVIII), nşr. İbrahim el-Ebyârî, Dâru’ş-şa’b, Kahire, 1974.
el-İsfehânî, Râgıb, Muhâdarâtu'l-udebâ (I-V), nşr. Riyâd Abdulhamîd Murâd, Dâru Sâdir, 1.Baskı, Beyrut, 2004.
el-Kayravânî, İbrâhim b. el-Kâsim el-Rakîk, Muhtârât min kutbi’s-surûr fî vasfi’l-enbize ve’l-humûr, el-İntişâru’l-Arabî, 1. Baskı, Beyrut, 2008.
el-Kurtubî, el-Câmi‘ li-ahkâmi’l-Kur’ân (Tefsîru’l-Kurtubî) (I-XX), nşr.: Hişâm Semîr el-Buhârî, Dâru âlemi’l-kutub, Riyad, 2003.
el-Mâverdî, en-Nuket ve’l-uyûn, (Tefsîru’l-Mâverdî) (I-VI), Dâru’l-kutubi’l- ilmiyye, nşr. Seyyid Abdulmaksûd, Beyrut. el-Merzubânî, Nûru’l-kabes, kitabın http://www.islamicbook.ws/adab/nwr-alqbs-002.html e-book formatı için bkz. el-Mes‘ûdî,
Murûcu’z-zeheb (I-IV), nşr. Muhammed Muhyiddîn
Abdulhamîd, Mektebetu’s-se’âde, 4.Baskı, Mısır, 1964. el-Meydânî,
Mecma’u’l-emsâl (I-II), nşr. Muhammed Muhyiddîn
Abdulhamîd, Mektebetu’s-sunneti’l- Muhammediyye, 1955.
el-Munâvî, Feyzu’l-kadîr (I-VI), Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, 1.Baskı, Beyrut, 1994,
Rozenthal, Franz, Erken İslam’da Mizah (Humour in Early Islam/Çev.: Ahmet Arslan), İris Yayıncılık, I. Baskı, İstanbul, 1997.
es-Safedî, el-Vâfî bi’l-vefeyât (I-XIX), Dâru ihyâi’t-turâsi’l-Arabî, nşr. Ahmed el-Arnaût, Turkî Mustafa, 1. Baskı, Beyrut, 2000.
--------- Nektu’l-himyân fî nuketi’l-umyân, el-Matbaatu’l-Cemâliyye, Mısır, 1911.
es-Seâlibî, Simâru’l-kulûb fi’l-mudâf ve’l-mensûb (I-II), nşr. İbrâhîm Salih, Dâru’l-beşâir, 1.Baskı, 1994.
--------- et-Temsîl ve’l-muhâdara, nşr. Abdulfettâh Muhammed el-Hulv, ed-Dâru’l-Arabiyye li’l-kitâb, 1983.
--------- Hâssu’l-hâss, Dâru mektebeti’l-hayât, nşr. Hasen el-Emîn, Beyrut.
--------- Yetîmetu’d-dehr fî mehâsini ehl-i’l-asr (I-V), Dâru’l-kutubi’l- ’ilmiyye, nşr. Mufîd Muhammed Kumeyha, 1.Baskı, Beyrut, 1983.
es-Suyûtî, ed-Durru’l-mensûr fi’t-te’vîl bi’l-me’sûr (I-VI), nşr. Muhammed Emîn Demic, Beyrut.
--------- el-Câmi‘u’s-sağîr min hadîsi’l-beşîri’n-nezîr (I-II), Şeriketu Mektebeti ve Matbaati Mustafa el-Bânî, Kahire, 1954.
eş-Şinkîtî, Muzekkira fî usûli’l-fıkh, Mektebetu İbn Teymiyye, 1.Baskı, Kahire, 1989.
et-Taberânî, el-Mu‘cemu’evsat (I-X), Dâru’l-harameyn, nşr. Târık b. Ivazullah b. Muhammed - Abdulmuhsin b. İbrahim el-Huseynî, Kahire, 1415/h.
et-Tevhîdî, Ebû Hayyân, el-Basâir ve'z-zehâir (I-IX), thk. Vedâd el-Kâdî, Dâru Sâdir, 1.Baskı, Beyrut, 1988.
et-Tuyûrî, el-Mubârek b. Abdulcebbâr, et-Tuyûriyyât (I-IV; 17 Cüz), 2004.
--------- el-İmtâ’ ve’l-muânese, nşr. Abdurrahmân el-Mustâvî, 1.Baskı, Beyrut, 2004.
--------- Ahlaku’l-vezîrayn, Nşr. Muhammed b. Tâvît et-Tancî, Dâru Sâdir, Beyrut, 1992.
el-Yûsî, Hasen, Zehru'l-ekem fi'l-emsâl ve'l-hikem (I-III), Tahkik ve şerh: Dr. Kusay el-Hüseyin, Dâru ve mektebetu'l-hilâl, 1. Baskı, 2003.
el-Vatvât, Ğuraru’l-hasâisi’l-vâzıha, Dâru’l-kutubi’l-Mısriyye, Mısır, 1284.
ez-Zemahşerî, Ebu'l-Kâsım Mahmud b. Ömer; Rabîu'l-ebrâr ve nusûsu'l- ahbâr (I-IV), thk. Târık Fethî es-Seyyid, Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, 1.Baskı, Beyrut, 2006
--------- el-Mustaksâ fî emsâli’l- ‘Arab (I-II), Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut, 1987.