Arap İslam Kültürünün Yapısalcı Analizinin İmkânı: Muhammed Âbid el-Cabirî Örneği

Arap/İslam kültürünün analizi için, Aydınlanmanın eleştirisinde önemli bir uğrak noktası olarak değerlendirilen yapısalcılığı uygun bir yöntem olarak gören Muhammed Âbid el-Câbirî, bu yolla homojen bir kültürel bütünlükten bahseder. Bu yapıda sistemi oluşturan, beyan, irfan ve burhan olmak üzere üç ana unsur bulunur. Arap/İslam kültürünü, bugün gelinen noktada, bu üç unsurun çatışmacı ve derlemeci tarzda ideolojik kaygılar ile oluşturulmasının sebep olduğu bir kriz durumuyla ilişkilendiren Câbirî, bu krizin ana etkeni olarak irrasyonaliteyi görür. Câbirî yapısalcılığı, bu öğelerin epistemolojik paradigmalar olarak oluşturduğu sistemin nasıl inşa edildiğini ortaya koymak ve yapı-bozuma geçmek için stratejik bir amaçla kullanır ve bu yolla Arap/İslam kültüründe rasyonalizmin nasıl sistem dışında bırakıldığını ortaya çıkarmaya çalışır. O Aydınlanmacı rasyonalizm ile gelenek arasında bir ilişki kurmak suretiyle Arap/İslam kültürünün modern bir revizyonunu gerçekleştirmeyi amaçlar. Bununla birlikte Câbirî yapısalcılığın açmazlarıyla hesaplaşmadığı gibi, yapısalcılık ve yapı-bozum aracılığıyla Aydınlanmaya yöneltilen eleştirileri de görmezlikten gelir. O Aydınlanmanın ve modernleşmenin ideallerine yönelik büyük bir umut besler. Bu anlamıyla onun tam bir Aydınlanmacı olduğunu söyleyebiliriz. Onun akla yüklediği sorgulanamaz anlam batılı akıl ve tarih anlayışının bir yeniden üretimi anlamına gelebileceği gibi, batılı olmayan bir kültürün içinden konuşan bir bireyi aracılığıyla oryantalist söylemin içerden meşrulaştırılması anlamına da gelebilir

Anahtar Kelimeler:

Yapısalcılık, Yapı-Bozum, Arap/İslam Kültürü, Beyan, İrfan, Burhan, Aydınlanma, Modernizm.

Arap İslam Kültürünün Yapısalcı Analizinin İmkânı: Muhammed Âbid el-Cabirî Örneği

Keywords:

-,

PDF

___

Anthony Giddens, Sosyal Teorinin Temel Problemleri, Çeviri, Ümit Tatlıcan, Paradigma Yayınları, İstanbul 2005
Ebu-Rabi, İbrahim M. Çağdaş Arap Düşüncesi, Çev. İbrahim Kapaklıkaya, Anka Yayınları, İstanbul 2005
Haviland, William, Kültürel Antropoloji, Çev. Hüsamettin İnanç ve Seda Çiftçi, Kaknüs Yayınları, İstanbul 2002
Hollinger, Robert, Postmodernizm ve Sosyal Bilimler, Çev. Ahmet Ce- vizci, Paradigma yayınları, İstanbul 2005
Keskin, İbrahim, Bir Yapısalcı Olarak Muhammed Âbid el- Câbirî’de Din Kültür İlişkisi, Yayınlanmamış doktora tezi, Bursa 2009
Küçükalp, Kasım, Batı Metafiziğinin Dekonstrüksiyonu: Heidegger ve Derrida, Sentez Yayınları, İstanbul 2008
Leach, Edmund, Levi-Strauss, Çev. Ayla Ortaç, Afa Yayınları, İstan- bul 1985, ss. 95–96.
Levi-Staruss, The Elementary Structures Of Kinship, Boston, Beacon Pres, 1969
Levi-Strauss, Irk-Tarih- Kültür, Çev. Komisyon. Metis Yayınları, İs- tanbul 1995
Muhammed Âbid el-Cabirî, Arap İslam Kültürünün Akıl Yapısı Çev. Burhan Köroğlu ve Arkadaşları, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2001
Muhammed Âbid el-Cabirî, Arap/İslam Aklının Oluşumu, Çev. İbra- him Akbaba, Kitabevi yayınları, İstanbul 2001
Muhammed Âbid el-Cabirî, Çağdaş Arap Düşüncesinde Yeniden Yapı- lanma, Çev. Ali ihsan Pala, Mehmet Şirin Çıkar, Kitabiyat ya- yınları, Ankara 2001
Muhammed Âbid el-Cabirî, el-Müsakkafün el-Arab Fi’l-hadârati’l- Arabiyye, Beyrut, merkezü dirâsât’l- vihdati’l- Arabiyye 1995
Rabinow, Paul; Sullivan, William. Yorumcu Eğilim: Bir Yaklaşımın Doğuşu, Toplum Bilimlerinde Yorumcu Yaklaşım, Ed. P. Rabinow ve W. Sullivan, Çev. Taha Parla, Hürriyet Vakfı Ya- yınları, İstanbul 1990
Vattimo, Gianni, The Transparent Society, (Translated by. David Webb), Polity Pres, Cambridge, 1992