ZONGULDAK KOMÜNİZMLE MÜCADELE DERNEĞİ

Bu çalışmada, Zonguldak’ta kurulan Zonguldak Komünizmle Mücadele Derneği’nin kuruluşu, amacı, faaliyetleri ve kapanışı incelenmiştir. Soğuk Savaş Dönemi’nin anti-komünist siyasetinin etkisinde kurulan bu dernek, yaklaşık olarak dört yıl faaliyet göstererek geliştirdiği milliyetçi söylemlerle birlikte mitingler, konferanslar ve toplantılar düzenlerken, bir yandan da neşrettikleri yayınlarla hem kamuoyunda hem de siyasette etkin bir görünüm sergileyerek komünizmle mücadele etmiştir. Yerel bir dernek olarak kurulan Zonguldak Komünizmle Mücadele Derneği, kadrosuna kattığı Nejdet Sançar, Halit Taşman gibi Türkçü isimlerin etkisiyle yeni milliyetçi söylemler geliştirmiştir. Yürütülen bu faaliyetlerle Dernek’in etki alanı Zonguldak ilinin sınırları dışına çıkmıştır. Böylelikle Türk siyasi hayatına da etki eden Dernek, kendinden sonra açılacak olan komünizmle mücadele derneklerine de komünizmle mücadele konusunda örnek teşkil etmiştir.

Association for Fighting Communism of Zonguldak

In this study, the establishment, purpose, activities and closing of the Association for Fighting Communism of Zonguldak, which was established in Zonguldak, was examined. Founded under the influence of the anti-communist politics of the Cold War Era, this association has operated for approximately four years. While struggling with communism with various methods along with the nationalist rhetoric they developed, on the other hand they were holding meetings, conferences and meetings; they also displayed an active appearance both in public and in politics with the publications they published. With the influence of Turkish names such as Nejdet Sançar, Halit Taşman, which he was added Association for Fighting Communism of Zonguldak, which was established as a local association, the association developed new nationalist rhetoric and the scope of the association went beyond the boundaries of the province of Zonguldak with these activities. Thus, the association, which had an impact on the Turkish political life, which had become an example for future associations about fight against communism.

___

Ahmad, F. (2010). Demokrasi sürecinde Türkiye (1945-1980). (Çev: A. Fethi). Hil Yayınları.
Aslan, Z. (2016). Türk-Rus ilişkileri ekseninde Türkiye’de iktidarların “sol” algısı (1923-1960). Karadeniz Araştırmaları, (51), 171-190.
Berkes, N. (1997). Unutulan yıllar. R. Sezer (Ed.), İletişim Yayınları.
Bora, T. (2012). Türk sağı: siyasal düşünce tarihi açısından bir çerçeve denemesi. İ. Ö. Ketencioğlu, G. G. Öztan (Der.), Türk Sağı: Mitler, Fetişler, Düşman İmgeleri, İletişim Yayınları.
Bulut, E. Ç. (2019). Modern Türkiye’de komünizm algısı (1923-1960). (Yayımlanmamış doktora tezi). Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çetinkaya, S. (2016). Ahmet Emin Yalman suikastı ve etkileri. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 42-57.
Efiloğlu, A. & Tan, Ç. (2016). Tek parti dönemi Uzun Mehmet Kömür Bayramı kutlamaları. History Studies, 8(3), 21-36.
Guleman, A. H. (1938). Madencilik hayatımdan birkaç hatıra. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Mecmuası, 3(4), 25-32.
Gürbüz, V. (2010). Türk-Amerikan ilişkilerinde ittifak sürecinin başlaması. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 10(19), 139-170.
Gürün, K. (1983). Dış ilişkiler ve Türk politikası (1939’dan günümüze kadar). Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
İlhan, M. (2015). II. Dünya Savaşı sonrası Türkiye’de Amerikan destekli mücadele (1945-1965). Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(16), 248-263.
Karal, E. Z. (2000). Osmanlı tarihi. VIII, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Karaoğuz, D. (2007). Cafer Seydahmet Kırımer’in Türkçülük üzerindeki görüşleri. Türk Yurdu Dergisi, 27(239), 47-63.
Koçak, C. (2013). Rejim krizi. İletişim Yayınları.
Mahiroğulları, A. (2019). Türk sendikacılık tarihinde “Komünizmi Tel’in” ve “Kıbrıs Türk’tür Türk Kalacaktır” mitingleri. Karatahta İş Yazıları Dergisi, (14), 15-34.
McGhee, G. (1992). ABD - Türkiye - NATO - Ortadoğu. Bilgi Yayınları.
Meşe, E. (2013). Türk siyasal yaşamında komünizmle mücadele dernekleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Milliyetçilerin alınları aktır. (2020, Nisan 29). https://www.kavgamiz.com/orkun-dergisi/milliyetcilerin-alinlari-aktir2288/.
Mumcu, U. (1994). 40’ların cadı kazanı. Tekin Yayınevi.
Öztürk, K. (1998). Türk parlamento tarihi, TBMM-IX Dönem 1950- 1954. V(27), TBMM Vakfı Yayınları, 6125.
Sançar, N. (1950). Türkçülük düşmanları. Orkun Dergisi, (1), 4-5.
Sançar, N. (1963). Afşin’e mektuplar. Orkun Basımevi.
Sertel, Z. (1977). Mavi gözlü dev: Nazım Hikmet ve sanatı. Cem Yayınevi.
TBMM tutanakları. (2020a, Nisan 9). https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanu ntbmmc029/kanuntbmmc029/kanuntbmmc02905123.pdf.
TBMM tutanakları. (2020b, Nisan 9). https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanu ntbmmc030/kanuntbmmc030/kanuntbmmc03005253.pdf.
Tokgöz, O. (2008). Siyasal iletişimi anlamak. İmge Yayınları.
Truman, H. S. (1995). Memoirs, years of trial and hope. 2, Doubleday & Co.
Turgut, H. (1995). Şahinlerin dansı. ABC Yayınları.
Yapıcı, H. (2012). 93 Harbi sonrası yaşanan göçler ve neticeleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(1), 181-189.
Yılmaz, S. (2010). İkinci Dünya Savaşı sonrası Türkiye’de Sovyetler Birliği ve komünizm algısının toplum ve kurumlarına biçimlendirişindeki etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yirsutimur, D. (2008). Zonguldak basın tarihi (1923-2007). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yüceer, S. (1997). Milli Mücadele yıllarında Ankara - Moskova ilişkileri. Ekin Yayınları.
Yücel, M. S. (2001). Demokrat Parti. Ülke Kitapları.
Zonguldak Komünizmle Mücadele Derneği (1949a). Nazım Hikmet Meselesi’nde Ahmet Emin Yalman’a cevap. Zonguldak Komünizmle Mücadele Derneği Yayınları.
Zonguldak Komünizmle Mücadele Derneği (1949b). Türk gencine açık mektuplar. Zonguldak Komünizmle Mücadele Derneği Yayınları.
Zonguldak Komünizmle Mücadele Derneği (1950a). Komünist nedir?.
Zonguldak Komünizmle Mücadele Derneği Yayınları.
Zonguldak Komünizmle Mücadele Derneği (1950b). Komünizmin iç yüzü. Zonguldak Komünizmle Mücadele Derneği Yayınları.
Zonguldak Komünizmle Mücadele Derneği (1950c). Kızıl cennet masalı. Zonguldak Komünizmle Mücadele Derneği Yayınları.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivleri (BCA). Fon: 490-1-0-0, Yer: 1383- 591-2. Bucak adlı aylık Türkçü dergide çıkan Nejdet Sançar’a ait bazı yazılar ve dergi ile ilgili CHP Genel Sekreterliğine verilen malumat. 12.01.1946.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivleri (BCA). Fon: 490-1-0-0, Yer: 1013- 911-1. Zonguldak Halkevi’nde verilen konferanslar. 06.05.1948.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivleri (BCA). Fon: 490-1-0-0, Yer: 723- 476-1. Zonguldak ilinin teftiş ve çalışma raporları. 14.09.1950.
Başbakanlık Osmanlı Arşivleri (BOA). Fon: YEE, Yer: 44-124. Rumeli’den dönen İslam muhacirlerinin sefalet ve perişanlıklarına dair Saffet Paşa’nın tezkiresi. 20.12.1296.
Başbakanlık Osmanlı Arşivleri (BOA). Fon: BEO, Yer: 880-65972. Zonguldak’ta inşa edilmekte bulunan rıhtım ameliyatında çalıştırılmak üzere Marsilya’dan getirilen Fransız amelelerin pasaportlarının usulüne uygun olduğu ve azametlerine müsaade edilmesine tabii olduğu. 08.07.1314.
CIA Archive. CIA-RDP78-01617A0014000200001-3. 22.12.1948.
CIA Archive. CIA-RDP78-01617A000500100013-8. 04.02.1949.
CIA Archive. CIA-RDP86B00269R000800080001-4. Ocak 1953.
CIA Archive. FOIA Collection. 0005757344. 02.05.1960.
CIA Archive. CIA-RDP81-01043R003200210001-8. Intelligence Report No. 5650.75, Aralık 1958.
Foreign Relations of the United States: Diplomatic Papers. (1945). Record by the United Kingdom Delegation of a Meeting at the Moscow Conference of Foreign Ministers. General: Political and Economic Matters, Volume II.
Foreign Relations of the United States. (1946). The Ambassador in Turkey (Wilson) to the Secretary of State. The Near East and Africa, Volume VII, Document: 644, 701.6711/4–1246: Telegram, Ankara, April 12, 1946.
Foreign Relations of the United States. (1947). Eastern Europe; The Soviet Union, Volume IV, Document: 535-537.
Foreign Relations of the United States. (1947). The Near East and Africa, Volume V, Document: 76.
Foreign Relations of the United States. (1951). The Near East and Africa, Volume V, Document: 660.
TBMM Tutanak Dergisi. Dönem: 8, Cilt: 4, Birleşim: 37, 29.01.1947.
TBMM Tutanak Dergisi. Dönem: 8, Cilt: 10, Birleşim: 37, 02.11.1948.
Ocak. (29 Mart 1948). DP il kongresi yapıldı.
Bucak Dergisi. (Ocak-Şubat 1946). (9-10).
Demokrat Postası. (13 Eylül 1950). Zonguldak gençliği komünizmi tel’in etti.
Demokrat Postası. (13 Kasım 1950). Komünizmle Mücadele Derneği kongresi.
Demokrat Postası. (18 Kasım 1950). Komünizmle Mücadele Derneği’nde.
Demokrat Postası. (27 Kasım 1950). Zeki Kandemiroğlu: Komünizmle Mücadele Cemiyeti ve Zonguldak gençliği.
Demokrat Postası. (21 Aralık 1950). Komünizmle Mücadele Derneği.
Halk Dostu. (14 Kasım 1950). Komünizmle Mücadele Derneği’nin kongresi.
İkdam. (4 Aralık 1945).
Kıvılcım. (26 Ocak 1953). Türk Milliyetçiler Derneği kapatıldı.
Komünizme Karşı Türklük. (20 Mayıs 1951).
Komünizme Karşı Türklük. (20 Ağustos 1951).
Komünizme Karşı Türklük. (20 Temmuz 1951).
Kömür. (8 Haziran 1948). Cafer Kırımer, Maden Bölgelerinde binlerce işçi ve köylüye komünizm üzerine konferans verdi.
Resmi Gazete. (11 Aralık 1951). Türk Ceza Kanunu’nun 141. ve 142. maddelerinin değiştirilmesi hakkında kanun.
Sabah. (17 Aralık 1950). Gençliğin büyük mitingi.
Türk Sesi. (1 Şubat 1948). Turhan Tinay: bir cemiyet ve bir ideoloji.
Türk Sesi. (14 Temmuz 1948). Komünist tahrikâtı mı?.
Türk Sesi. (9 Temmuz 1948). K. H. Komünizmle Savaş Derneği kuruldu.
Türk Sesi. (16 Temmuz 1948). E. Sermin: Komünizmle mücadele.
Türk Sesi. (16 Temmuz 1948). Kömür Havzası Komünizmle Mücadele Derneği muvakkat tüzüğü.
Türk Sesi. (20 Ağustos 1948). Zonguldak Komünizmle Mücadele Derneği kongresi yapıldı.
Türk Sesi. (26 Mart 1949). Turhan Tinay: Zonguldak’ta komünist tahrikâtı mı?.
Türk Sesi. (29 Mart 1949). Turhan Tinay: Bir toplantıdan intibalar.
Türk Sesi. (7 Nisan 1951). Komünizmle Mücadele Derneği’nin çalışmaları.
Türk Sesi. (16 Nisan 1949). Turhan Tinay: Hayırlı bir başlangıç.
Türk’ün Sesi. (31 Ocak 1951). Komünizmle Mücadele Derneği Başkanı Halit Taşman’ın konuşmasını aynen neşrediyoruz.
Türk’ün Sesi. (3 Şubat 1951). Komünizmi Tel’in mitinginde Nejdet Sançar’ın hitabesi.
Türk’ün Sesi. (28 Şubat 1951). Merkez ilçe kongresi, Halit Taşman’ın kongredeki tenkidi.
Türk’ün Sesi. (7 Nisan 1951). Komünizmle Mücadele Derneği’nin çalışmaları.
Türk’ün Sesi. (14 Nisan 1951). Komünizme karşı Türklük adında yeni bir gazete çıkıyor.
Türk’ün Sesi. (5 Mayıs 1951). Nejdet Sançar’ın Turhan Tinay aleyhindeki davası.
Türk’ün Sesi. (13 Haziran 1951). Nejdet Sançar-Turhan Tinay davası.
Türk’ün Sesi. (14 Haziran 1952). Turumtay: Türk Milliyetçiler Derneği.
Türk’ün Sesi. (22 Haziran 1951). Nazım Hikmet meselesi.
Türk’ün Sesi. (30 Haziran 1951). Sançar-Tinay davası.
Vatan. (19 Ocak 1953). Bu memlekette irtica yoktur, mürteci vardır.
Yeni Sabah. (31 Ocak 1953). Mukaddes inançlara hakaret.
Zafer. (25 Ocak 1953). Milliyetçiler Derneği ve faşizm.
Zonguldak. (4 Haziran 1948). Cafer Kırımer, binlerce işçi kütleleri tarafından büyük bir heyecan ve çoşkunluğiyle dinlenen konferanslarına devam ediyor.
Zonguldak. (25 Mayıs 1948). Bugün saat 18’de aydın, gençlerimizi, halkımızı Halkevi’nde Cafer Kırımer’in konferansını dinlemeğe çağırıyoruz.
Zonguldak. (25 Mart 1949). Zonguldak Komünizmle Mücadele Derneği Başkanlığından.
Zonguldak. (1 Nisan 1949). Zonguldak Komünizmle Mücadele Derneği Başkanlığından.
Zonguldak. (15 Temmuz 1952). Milli Eğitim Bakanı Tevfik İleri şehrimizde.
Zonguldak. (26 Ocak 1953). Milliyetçiler Derneği kapatıldı.
Zonguldak Postası. (28 Temmuz 1948). Zonguldak’ta komünistlikle savaş.