GÖRME VE ORTOPEDİK ENGELLİ BİREYLERİN DENEYİMLEDİKLERİ SORUNLAR ÇERÇEVESİNDE KAMU KURUMLARINDAN VE TOPLUMSAL YAPIDAN TEMEL BEKLENTİLERİ

Bu çalışmada görme ve ortopedik engelli bireylerin, yaşadıkları sorunların çözülmesine ilişkin beklentilerine odaklanılmıştır. Dolayısıyla çalışmanın temel amacı, engellilerin hem kamu kurum ve kuruluşlarından hem de toplumsal yapıdan beklentilerini ortaya koymaktadır. Bu kapsamda çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu ise 23 görme ve ortopedik engelli birey oluşturmuştur. Bireylerle Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu kullanılarak görüşülmüş ve veriler elde edilmiştir. Elde edilen verilerin ses çözümlemeleri yapıldıktan sonra MAXQDA programı yardımıyla kodlamalar yapılmış ve bulgular betimsel analize tabi tutularak değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda engelli bireylerin, kamu kurum ve kuruluşlarından toplumsal katılımın sağlanması, istihdamın artırılması, ekonomik sorunların çözülmesi ve düzenlemelerde görüşlerinin dikkate alınması yönünde beklentileri olduğu ortaya konulmuştur. Ayrıca çalışmada engelli bireylerin, toplumdaki dışlayıcı, ayrımcı ve acıma odaklı anlayışın terk edilerek engellilere saygı ve anlayış ekseninde yaklaşılmasını bekledikleri saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

engelli, engellilik, toplum, beklentiler, kamu kurumları

The Basic Expectations of Individuals with Visual and Orthopedic Disabilities from Public Institutions and the Social Structure within the Scope of the Problems They Experience

This study focuses on the expectations of individuals with visual and orthopedic disabilities regarding the solution to the problems they experienced. Therefore, the main purpose of the study is to reveal the expectations of individuals with disabilities both from public institutions and organizations and from the social structure. In this context, the qualitative research method was used in the study. The study group of the research consisted of 23 individuals with visual and orthopedic disabilities. Individuals were interviewed using a Semi-Structured Interview Form to collect data. After the transcriptions of the collected data, the encodings were made with the help of the MAXQDA program, and the data were subjected to descriptive analysis for evaluation. As a result of the study, it was found that individuals with disabilities have expectations from public institutions and organizations to ensure social participation, increase employment, solve economic problems, and take their views into account in developing the regulations. In addition, it was found in the study that individuals with disabilities expect the abandonment of exclusionary, discriminatory, and pity-oriented understanding in society, replacing this approach with respect and understanding.

Keywords:

disabled, disability, society, expectations, public institutions,

PDF

___

Akın, A. (2018). Engelli gençlerin otel işletmelerinden beklentilerinin değerlendirilmesi. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 6(15), 167-190.
Akıncı, Z. & Sönmez, N. (2015). Engelli bireylerin erişilebilir turizm beklentilerinin değerlendirilmesine yönelik nitel bir araştırma. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 26(1), 97-113.
Akkır, R. (2019). Görme yetersizliği olan bireylerin sorunları, beklentileri ve din anlayışları: İstanbul örneği. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(2), 403-425.
Ali, M., Schur, L., Blanck, P. (2011). What types of jobs do people with disabilities want?. Journal of Occupational Rehabilitation, (21), 199-210.
Alkan Meshur, H. F. (2013). Accessibility for people with disabilities in urban spaces: A case study of Ankara, Turkey. International Journal of Architectural Research, 7(2), 43-60.
Altuntaş, B. & Atasü Topçuoğlu, R. (2016). Engelli bakımı. Nika Yayınevi.
Arıkan, Ç. (2001). Aile ve özürlülük: “Görme Özürlüler Derneği” üye özürlü aileleri üzerine bir araştırma. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 1(1), 45-60.
Arslan, Y., Şahin, H. M., Gülnar, U., Şahbudak, M. (2014). Görme engellilerin toplumsal hayatta yaşadıkları zorluklar (Batman merkez örneği). Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 4(2), 1-14.
Babaoğlu, C. (2018). Türkiye’de anakentlerde engellilere yönelik hizmetler ve sorun alanları. TESAM Akademi Dergisi, Yerel Yönetimler Özel Sayısı, 79-110.
Babic, M. M. & Dowling, M. (2015). Social support, the presence of barriers and ideas for the future from students with disabilities in the higher education system in Croatia. Disability & Society, 30(4), 614-629.
Barton, L. & Armstrong, F. (2011). Sakatlık, eğitim ve dâhil etme: Kültürler arası meseleler ve ikilemler. D. Bezmez, S. Yardımcı, Y. Şentürk (Der.), Sakatlık Çalışmaları: Sosyal Bilimlerden Bakmak içinde (299-323. ss.), Koç Üniversitesi Yayınları.
Bozacı, İ. (2016). Engelli tüketicilerin alışveriş ortamında karşılaştığı sorunlar ve engelli olmayanların bu sorunlar hakkındaki algılamaları: Karşılaştırmalı bir alan araştırması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(47), 731-742.
Braddock, L. D. & Parish, S. L. (2011). Sakatlığın kuramsal tarihi. D. Bezmez, S. Yardımcı, Y. Şentürk (Der.), Sakatlık Çalışmaları: Sosyal Bilimlerden Bakmak içinde (101-186. ss.), Koç Üniversitesi Yayınları.
Bucuka, Y. (2019). Engelliler, din ve sosyal dışlanma. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 899-929.
Burcu, E. (2002). Üniversitede okuyan özürlü öğrencilerin sorunları: Hacettepe - Beytepe kampüsü öğrencileri örneği. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 19(1), 83-103.
Burcu, E. (2004). Görme özürlü öğrencilerin eğitimlerine ilişkin düşünceleri ve sorunları: Ankara örneği. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 4(2), 23-47.
Burcu, E. (2006). Özürlülük kimliği ve etiketlemenin kişisel ve sosyal söylemleri. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 23(2), 61-83.
Burcu, E. (2007). Türkiye’de özürlü birey olma, temel sosyolojik özellikleri ve sorunları üzerine bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
Burcu, E. (2011). Türkiye’deki engelli bireylere ilişkin kültürel tanımlamalar: Ankara örneği. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 28(1), 37-54.
Burcu, E. (2015). Engellilik sosyolojisi. Anı Yayıncılık.
Burcu, E., Kamanlıoğlu, M., Şahin, B. (2006). Özürlü bireylerin eş seçiminde yaşadıkları sorunların cinsiyete göre karşılaştırılması. Kadın/Woman 2000, 7(2), 1-30.
Buz, S. & Karabulut, A. (2015). Ortopedik engelli kadınlar: Toplumsal cinsiyet çerçevesinde bir çalışma. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (7), 25-45.
Chan, F., Strauser, D., Gervey, R., Lee, E. J. (2010). Introduction to demand-side factors related to employment of people with disabilities. Journal of Occupational Rehabilitation, (20), 407-411.
Chikuta, O., Du Plessis, E., Saayman, M. (2019). Accessibility expectations of tourists with disabilities in national parks. Tourism Planning & Development, 16(1), 75-92.
Colella, A. (1994). Organizational socialization of employees with disabilities: Critical issues and implications for workplace interventions. Journal of Occupational Rehabilitation, 4(2), 87-106.
Crudden, A. & McBroom, L. W. (1999). Barriers to employment: A survey of employed persons who are visually impaired. Journal of VisualImpairment & Blindness, 93(6), 341-350.
Dodamani, A. (2014). Expectations of the people with disabilities from library: A case study. e-Library Science Research Journal, 2(10), 1-6.
Ercan Doğu, S. (2020). Şizofreni tanısı olan bireylerin çalışma ile ilgili düşünce ve beklentileri üzerine nitel bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7(2), 172-190.
Ersoy, F. (2017). Fenomenoloji. A. Saban, A. Ersoy (Ed.), Eğitimde Nitel Araştırma Desenleri içinde (81-138. ss.), Anı Yayıncılık.
Fevre, R. (2017). Why work is so problematic for people with disabilities and long-term health problems. Occupational Medicine, (67), 593-595.
Galvin, R. (2011). Çalışma ve cinsellikle ilişkisi içinde sakat kimliğinin soykütüğü. D. Bezmez, S. Yardımcı, Y. Şentürk (Der.), Sakatlık Çalışmaları: Sosyal Bilimlerden Bakmak içinde (483-499. ss.), Koç Üniversitesi Yayınları.
Genç, Y. (2015). Engellilerin sosyal sorunları ve beklentileri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 15(35/2), 65-92. Gül, H. & Salan Gül, S. (2007). Sosyal devletten çalışma refahına geçişte sosyal haklar ve yoksullar. Amme İdaresi Dergisi, 40(3), 1-30.
Hwang, J., Li, W., Stough, L., Lee, C., Turnbull, K. (2020). A focus group study on the potential of autonomous vehicles as a viable transportation option: Perspectives from people with disabilities and public transit agencies. Transportation Research Part F, (70), 260-274.
Kaldık, B. (2021). Engellilik, sosyal dışlanma ve başa çıkma stratejileri. Nobel Bilimsel Eserler.
Kanyılmaz Polat, E. (2020). Engelli bireylerin çalışma yaşamında karşılaştıkları sorunlara yönelik nitel bir araştırma: Çanakkale örneği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(39), 869-897.
Kanyılmaz Polat, E., Bacak, B., Kıroğlu, F. M. (2020). Çalışma yaşamında görme engelli bireyler: Çanakkale örneği. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 20(49), 917-960.
Karakuyu, A. (2017). Engelli bireylerin bakışıyla çalışma ve günlük hayattaki engelli sorunları. Kesit Akademi Dergisi, 3(12), 674-685.
Killeen, M. B. & O’Day, B. L. (2004). Challenging expectations: How individuals with psychiatric disabilities find and keep work. Psychiatric Rehabilitation Journal, 28(2), 157-163.
Kirchner, C. & Smith, B. (2005). Transition to what? Education and employment outcomes for visually impaired youths after high school. Journal of Visual Impairment & Blindness, 99(8), 499-504.
Köten, E. & Erdoğan, B. (2014). Engelli gençler, sosyal dışlanma ve internet. İstanbul Gelişim Üniversitesi Yayınları.
Kruse, D. & Schur, L. (2003). Employment of people with disabilities following the ADA. Industrial Relations, 42(1), 31-66.
Kurnaz Özdemir, D. (2012). Ortopedik engelli kadınların sorun ve beklentileri üzerine bir araştırma: Tuzla ilçesi örneği. Toplum ve Sosyal Hizmet, 23(1), 57-71.
McColl, M. A., Jarzynowska, A., Shortt, S. E. D. (2010). Unmet health care needs of people with disabilities: Population level evidence. Disability & Society, 25(2), 205-218.
Mengi, A. (2019a). Engelli öğrencilerin üniversite eğitimi sürecinde karşılaştığı güçlükler: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi örneği. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 147-170.
Mengi, A. (2019b). Van Görme Engelliler Derneğinin temel sorun ve beklentileri açısından incelenmesi. S. Sönmez, E. Özçoban, D. Balkan, H. Karakuş (Ed.), Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler-1 içinde (47-64. ss.), Gece Kitaplığı.
Miller, S. & Morgan, M. (1980). Marriage matters: For people with disabilities too. Sexuality and Disability, (3), 203-211.
Namlı, S. & Suveren, S. (2019). Üniversitelerin beden eğitimi ve spor bölümlerinde okuyan engelli öğrencilerin uyum düzeyleri ve beklentileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 20(3), 445-470.
Neuman, W. L. (2017). Toplumsal araştırma yöntemleri. (Çev: S. Özge), Yayın Odası.
Nocon, A., Sayce, L., Nadirshaw, Z. (2008). Health inequalities experienced by people with learning disabilities: Problems and possibilities in primary care. Learning Disability Review, 13(1), 28-36.
Onur İnce, H., Babaoğlu, C., Yaralı Akkaya, A. (2016). Belediye hizmetleri ve engelli vatandaşların beklentileri üzerine ampirik bir araştırma. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 86-109.
Özata, M. & Karip, S. (2017). Engelli bireylerin sağlık hizmetleri kullanımında yaşadıkları sorunlar: Konya örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 20(4), 409-427.
Öztabak, M. Ü. (2017). Engelli bireylerin yaşamdan beklentilerinin incelenmesi. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, (9), 355-375.
Özürlüler İdaresi Başkanlığı ve Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı (2009). Türkiye özürlüler araştırması 2002. Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
Sallan Gül, S., Samav Cantürk, D., Gül, H. (2016). Türkiye’de engellilik politikalarında paradigma değişimi: Muhtaç sakattan ihtiyaç sahibi bireye geçiş. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, CİEP Özel Sayısı, 785-793.
Sallan Gül, S., Kudekli, B., Samav Cantürk, D. (2017). Türkiye’de sosyal belediyecilik bağlamında engellilere yönelik hizmetler: Burdur Belediyesi örneği. M. Güler, A. M. Turan (Ed.), Belediyelerin Geleceği ve Yeni Yaklaşımlar içinde (266-283. ss.), Marmara Belediyeler Birliği Kültür Yayınları.
Schriner, K. (2011). Sakatlık çalışmaları perspektifinden sakat istihdamı sorunları ve politikaları: Bir uluslararası yaklaşım. D. Bezmez, S. Yardımcı, Y. Şentürk (Der.), Sakatlık Çalışmaları: Sosyal Bilimlerden Bakmak içinde (269-298. ss.), Koç Üniversitesi Yayınları.
Schur, L., Krusez, D., Blanck, P. (2005). Corporate culture and the employment of persons with disabilities. Behavioral Sciences and the Law, (23), 3-20.
Su, G. & Burcu Sağlam, E. (2020). Köy yaşamında engelli birey olma deneyimi: Nitel bir araştırma örneği. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 37(1), 96-115.
Şen, M. (2018). Türkiye’de engellilere yönelik istihdam politikaları: Sorunlar ve öneriler. Sosyal Güvenlik Dergisi, 8(2), 129-152.
Tekin. H. H. (2019). Engelli üniversite öğrencilerinin eğitim yaşamındaki sorunları: Konya örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 1531-1548.
Türkiye İstatistik Kurumu (2011). Özürlülerin sorun ve beklentileri araştırması, 2010. Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası.
Whitney, D. J., Warren, C. R., Smith, J., Arenales, M., Meyers, S., Devaney, M., Christian, L. (2021). Work expectations of adults with developmental disabilities. ALTER, European Journal of Disability Research, (15), 321-340.
Williams, B., Copestake, P., Eversley, J., Stafford, B. (2008). Experiences and expectations of disabled people (A research report for the Office for Disability Issues). Office for Disability Issues.
Wu, Y. J., Liu, W. J., Yuan, C. H. (2020). A mobile-based barrier-free service transportation platform for people with disabilities. Computers in Human Behavior, (107), 105776.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
Yücel, M. & Bulut, R. (2020). Bedensel engellilerin din hizmetlerine erişimlerinde yaşadığı sorunlar: Alaşehir örneği. Academic Platform Journal of Islamic Researches, 4(1), 70‐85.