Amaç: Bu derlemede Orta Doğu’daki arı ölümleri arastırılmıs ve genis kapsamlı literatür çalısması ile bilimsel bulgular ortaya konmaya çalısılmıstır. Giris: Arıcılık endüstrisi sadece kovan ve kovan ürünlerinden ibaret değildir. Arıların ekolojide oynadıkları en önemli rollerden birisi bitkilerin ya da tarımsal ürünlerin tozlastırılmasında oynadıkları roldür. Ozellikle diğer biyolojik arı zenginliginin  marangoz arılar (Xyclocopa türleri), yaprak kesici arılar (Osmia türleri) ve bombus arıları (Bombus türleri)-azalması, balarılarının önemini daha da arttırmıstır. Özellikle tarım alanlarında balarısı kolonilerinin tasınabilme özelliği bu böceğe olan talebi arttırmaktadır. Arıların ekonomiye olan katkıları ABD’de yapılan bir arastırmaya göre 14.6 milyar dolar civarındadır. Ancak ABD’de 2006 yılından baslayarak günümüze kadar balarısı kolonilerinde azalma gözlenmektedir. Sebepleri tam olarak anlasılamasa da bu durum su sekilde ifade edilmektedir: 1) yetiskin arı sayısında ani düsme,  2) koloni etrafinda ölü arıların olmayısı ve 3) diğer parazitlerin bu kovanlara gecisinin uzun sürmesidir. Bu durum Koloni Çökme Bozukluğu (Colony Collapse Disorder) olarak adlandırılmıstır. ABD ve tüm dünya medyasında genis yer alan bu konu, Avrupa’da COLOSS grubunun olusmasına neden olmus ve tüm Avrupa ülkeleri birleserek bu ölümleri arastırmaya baslamıstır. 2007-2009 arasında ABD’deki kadar olmasa da Arap dünyasında özellikle de Orta Doğu’da arı ölümleri yasanmıstır. Bir çok neden GMO’lardan tutun, mikrodalgalara, cep telefonu baz istasyonlarına, nanoteknolojiye ve iklim değisikliklerine kadar hersey bu ölümlerden dolayı suçlanmıstır. Birçok bilimsel çalısmaya göre Koloni Çökme Bozukluğu ile birçok neden arasında iliski bulunmustur, bunlar; nosema, varroa, ilac olarak kullanılan kimyasallar ve diğerleri olarak sıralanmaktadır. Bir çalısmaya göre Israil Akut Paraliz virüsü ile KÇB arasında yüksek iliski bulunmaktadır. Ancak kesin sebebi bu denilememis ve birçok diğer neden daha ortaya konmasına rağmen bu durumu değistirmemis ve arı ölümleri devam etmistir. Olümler Orta Doğu’da 1985-1987 yılları arasında Varroa’nın görülmesinden bu yana ilk defa bu kadar yüksek seviyelere çıkmıstır. O zamanlar Varroa ile mücadele bilinmediğinden ölümler %50’ye varmıstır. Orta Doğu’da simdiki ölümlere bakacak olursak güney Lübnan’da %90, Suriye’de %50 ve Irak’ta %90 ile en fazla ölümlerin yasandığı ülke olmustur. Tüm elde edilen bulgular değerlendirildiginde Orta Dogu’da birçok neden ön plana cıkmaktadır. Bunlar; 1-Viral Hastaliklar: 18 viral etmen olmasına rağmen 2007-2008 yıllarında ölen kovanlarda en çok Deforme kanat Virüsü (DWV), Yavru Kese Virüsü (SBV), Akut Arı Paraliz Virüsü (ABPV) ve Israil Akut Paraliz Virüsü (IAPV) bulunmustur. Fakat sadece bunlar ölümlere neden olmaktadır demek yanlıstır çünkü ölen ya da ölmekte olan kolonilerde bu virüslerin kombinasyonları yer almaktadır. 2-Varroa: Orta Doğu’da varroa ilk 1980’da İsrail’de görülmesinden sonra 1987 yılında tüm Orta Doğu’da sorun haline gelmistir. Sonraki yıllarda birçok  kimyasal bu parazitin mücadelesinde kullanılmıstır. Koloni Çökme Bozukluğu ile direk bir iliski kurulamamasına rağmen koloni sağlığını yakından etkileyen etmenlerden birisidir. 3-Nosema: Diğer etmenlerde olduğu gibi direk iliksi kurulamamıs olmasına rağmen baslangıçta ilk nedenlerden biri olarak gösterilmistir. Sonraki çalımsalar ise bunun doğru olmadığını göstermistir. Ancak 2 farklı sporun varlığı tespit edilmistir. 4-Koloni yönetimi: Arıcılar arasındaki genel düsünce “balarılarının en temel düsmanı arıcının kendisidir” çünkü kötü koloni yönetimi arılığa ve kovanlara tüm olası etmenleri hastalıkları, parazitleri, virüsleri ve tüm kötü durumları getirmektedir. Ürdün’de koloni yonetimine etki yapanlar arasında a) dısarıdan gelen arılar, b) polen yerine kullanılan malzemeler, c) ana arı değisimi, d) eski çerçevelerin kullanımı üzerinde durulmaktadır. Tüm bu sayılanlar direk  olmasa da koloni sağlığını etkilemekte ve Koloni Çökme Bozukluğuna neden olduğu düsünülmektedir. Sonuç: İnternette Koloni Çökme Bozukluğunu arastırdığımızda bir milyondan fazla doküman bulunduğu görülmektedir; bunlardan sadece bin tanesine ulasılabilmektedir. Bu da bize medya hakkında bilgi vermekte ve medya tarafından koloni çökme bozukluğunun abartıldığı ortaya çıkmaktadır ancak bu durum arı ölümlerinin olmadığı anlamı tasımamaktadır.

Beekeeping industry plays a pivotal role in the agricultural, food security, biodiversity and national economies, not only by giving varies hive products but most importantly is the high impact that the honeybees are making in the crops and wild flora pollination. Since the year 2007 most of the beekeepers around the world had face a very big colony losses and unusual incident of disappearance of the bees "CCD", this article is trying to spotlight some reasons behind both CCD and bee losses in the Middle East area. No clear correlation between a single reason and CCD was found, but several vectors did have a clear relationship with the bee losses in the Middle East area. It is clear that beekeepers suffered big bee losses over the last few years, and until now there is no clear and scientifically proven explanation to CCD.