Sabahattin Ali Sinemasından Yansıyanlar

Sabahattin Ali, öykü ve romanlarıyla Cumhuriyet dönemi edebiyatımızın önde gelen isimlerinden biridir. Kuyucaklı Yusuf, Hasan Boğuldu, Gramofon Avrat, Düşman, Ayran, Komik-i Şehr, Kürk Mantolu Madonna, Hanende Melek gibi eserlerin müellifi olan yazar, aynı zamanda şiir, piyes, fıkra gibi edebî türlerde de eserler vermiştir. Öykü ve romanlarından bazıları beyaz perdeye uyarlanmıştır. Bu uyarlamalar arasında Azap Yolları (1967) Hanende Melek (1973), Düşman (1977), Kuyucaklı Yusuf (1985), Gramofon Avrat (1987), Devlerin Ölümü (1990), Hasan Boğuldu (1990), Komik-i Şehr (2005), Kar Beyaz (2010) gibi filmler yer alır. Makalemizde, bu uyarlamaların önde gelenleri incelenmiş, kaynak metin olan edebi eserle uyarlama arasındaki ilişki irdelenmiş, uyarlamalar hakkında sinema eleştirmenleri tarafından yazılanlar dikkate alınmış ve bu filmlerde, coğrafyanın, şehrin veya kasabanın filme ne oranda yansıtıldığı, gene mekan unsurlarının insan ilişkilerini nasıl belirlediği sorularına cevap aranmaya çalışılmıştır. Edebiyat – sinema – mekan üçgeninde, insanın nerede yer aldığı ve bu üçgenden nasıl etkilendiği meselesi anlaşılmaya çalışılmıştır. Edebiyatımızda tartışmasız değerli bir yer edinen Sabahattin Ali’nin bu gücünün sinemanın diline yansıtılışının ne oranda başarıldığı da anlaşılmaya çalışılmıştır.

Reflections From Sabahattin Ali’s Cinema

Sabahattin Ali is one of the leading names in the short stories and novels in our literature of Republican Period. The author who wrote the works such as Kuyucakli Yusuf, Hasan Boguldu, Gramofon Avrat, Düşman, Ayran, Komik-i Şehr, Kürk Mantolu Madonna, Hanende Melek, has also provided works in literary genres such as poetry, plays and anecdotes Some of his stories and novels have been adapted into the movie. These adaptions include some films such as Azap Yolları (1967) Hanende Melek (1973), Düşman (1977), Kuyucaklı Yusuf (1985), Gramofon Avrat (1987), Devlerin Ölümü (1990), Hasan Boğuldu (1990), Komik-i Şehr (2005), Kar Beyaz (2010). In our article, the leading of these adaptations have been examined, the relationship between the literary work that is the source text, and the adaptation has been discussed, those written about adaptations by movie critics have been regarded and it has been tried to find answers of the questions of in which proportion the geography, city or town are reflected on the film and how the factors of space determine human relations. In the triangle of literature - cinema - space, it is tried to understand where the human is included and how the human is affected by this triangle. It has also been tried to understand to what extent this power of Sabahattin Ali, who unquestionably gained a valuable place in our literature, was reflected on the language of cinema.

___

  • Cevdet, Kudret. (1999). Türk Edebiyatında Hikaye ve Roman 3, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
  • Çelik, Yakup. (2006). “Cumhuriyet Dönemi, Roman: 1920-1960”, Türk Edebiyatı Tarihi C.4, içerisinde, İstanbul: KBY.
  • Fethi, Naci. (2012). Yüzyılın 100 Romanı, İstanbul: İş Bankası Yay.
  • Kaplan, Mehmet. (2000). Hikaye Tahlilleri, İstanbul: Dergah Yay.
  • Karay, Refik Halit. (2009). Memleket Hikayeleri, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
  • Ali, Sabahattin. (1976). Kuyucaklı Yusuf, İstanbul: Bilgi Yay.
  • Ali, Sabahattin. (1997). Bütün Öyküleri 1, İstanbul: YKY.
  • Ali, Sabahattin. (1997). Bütün Öyküleri 2, İstanbul: YKY. Tosun, Necip. (2013). Öykümüzün Kırk Kapısı, Ankara: Hece Yay.
  • Oylum, Rıza. “Sinemada Sabahattin Ali Uyarlamaları”, http://www.edebiyathaber.net/ sinemada-sabahattin-ali-uyarlamalari-riza-oylum/ (11.09.2019).
  • Tolga, Murat. http://www.beyazperde.com/filmler/film-187026/elestiriler-beyazperde/ (11.09.2019).
  • Sabahattin Ali filmleri: http://www.sinematurk.com/kisi/3246-sabahattin-ali/ (03.11.2019)