Mehmet Şemseddin Ulusoy’un Güftâr-ı Şemsî Adlı Dîvan’ı

Mehmet Şemseddin (Ulusoy) Efendi Dinȋ-Tasavvufȋ Türk Edebiyatı’nın son devir önemli temsilcilerinden olan bir şairdir. 1867-1936 yılları arasında yaşamış olan şair 62 eser kaleme almış bir yazardır. Müellifin bu kitaplarının en önemlilerinden biri şüphesiz “Güftȃr-ı Şemsȋ” adlı dȋvȃnıdır. Yaşadığı dönemin önemli mutasavvıflarından ve Halvetiyye tarikatına mensup olan şair Mehmet Şemseddin (Ulusoy) Efendi, Bursa’daki Niyȃzȋ-i Mısrȋ Dergȃhı’nın son şeyhidir. Güftȃr-ı Şemsȋ ile ilgili bu makalemizde, eserin şekil ve muhtevȃsı üzerinde durulmuştur. Bu çalışmanın, hem Klasik Türk Edebiyatı Tarihi açısından, hem de son dönem Dinȋ-Tasavvufȋ Türk Edebiyatı Tarihi ve Türk Tasavvuf Tarihi açısından önemli olduğu düşünülmektedir.

Mehmet Şemseddin Ulusoy’s Divan Named Güftȃr-ı Şemsî

Mehmet Şemseddin (Ulusoy) Efendi was a poem, who was one of the most significant representatives of the late Religious-Sufi Turkish Literature. He lived between 1867 and 1936 and left 62 works behind him. One of the most important books of author was his divan called “Güftȃr-ı Şemsȋ”. Poem Mehmet Şemseddin (Ulusoy) Efendi, who was one of the crucial sufis of his era and a follower of Halvetiyye order, was the last sheikh of Niyȃzȋ-i Mısrȋ Dervish Lodge in Bursa. In this article about Güftȃr-ı Şemsȋ, the form and content of the book is analyzed. It is thought that this study is important both in terms of the history Classical Turkish Literature and the history of late Religious-Sufi Turkish Literature as well as History of Turkish Sufism.

PDF

___

Ulusoy Mehmet Şemsettin; Gülzâr-ı Mısrî, Mustafa Kara Özel Kütüphanesi.
Ulusoy Mehmet Şemsettin ; Eş’ȃr-ı Şemsȋ, Mustafa Kara Özel Kütüphanesi.
Ulusoy Mehmet Şemsettin; Güftȃr-ı Şemsȋ, Mustafa Kara Özel Kütüphanesi.
Ulusoy Mehmet Şemsettin; Ezhȃr-ı Şemsȋ, Ahmet Erdönmez Koleksiyonu.
Akün Ömer Faruk, Dȋvȃn Edebiyatı, İstanbul: İsam Yayınları, 1994.
Çaylıoğlu Abdullah, Niyâzi-i Mısrî Şerhleri, (Yüksek lisans tezi), İstanbul:
Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1994.
Efe Mustafa, Mehmed Şemseddin Ulusoy’un Eş’ȃr-ı Şemsȋ adlı Dȋvȃnı, İnceleme-Metin, (Doktora Tezi), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018.
Erdoğan Kenan, Niyȃzȋ-i Mısrȋ Dȋvȃnı, Ankara: Akçağ Yayınları, 2008.
Erol Mehmet, Azbȋ Baba Dȋvȃnı, İnceleme-Metin, (Doktora Tezi), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2002.
İnal İbnü’l-emin Mahmut Kemal, Son Asır Türk Şairleri, c. I-IV, İstanbul: Dergâh Yayınları, 1988.
Kabadayı Hayriye, 1908-1923 Yılları Türk Şiiri ve Şiir Teorisi, (Doktora Tezi), Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1994.
Kabakçı Yusuf, Mehmet Şemseddin Ulusoy; Dildȃr-ı Şemsȋ, (Yüksek Lisans Tezi) Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016.
Kara Mustafa, Bursa’da Tarikatlar ve Tekkeler, Bursa: Uludağ Yayınları, 1993.
Kara Mustafa; Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi, İstanbul: Dergȃh Yayınları, 1995.
Kara Mustafa; Şemseddin Ulusoy, Saklı Tarihin Muhafızı, Bursa: Osmangazi Belediyesi Yayınları, 2016.
Kara Mustafa; Buhara Bursa Bosna, İstanbul: Dergȃh Yayınları, 2012.
Kara Mustafa; Türk Tasavvuf Tarihi Araştırmaları, İstanbul: Dergȃh Yayınları, 2010.
Kara Mustafa; Dervişin Hayatı Sufinin Kelȃmı, İstanbul: Dergȃh Yayınları, 2012. Karal Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, c.I-X, Ankara: TTK, 1988.
Karpat Kemal, Kısa Türkiye Tarihi, İstanbul: Timaş Yayınları, 2015.
Kemikli Bilal, Şiir ve Hikmet, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2017.
Kemikli Bilal ; Şiir ve İrfan, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2017.
Kılıç Mahmut Erol, Sufȋ ve Şiir, Osmanlı Tasavvuf Şiirinin Poetikası, İstanbul: İnsan Yayınları, 2011.
Köprülü Fuat, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara: DİB Yayınları, 1993.
Okay Orhan, Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı, İstanbul: Dergȃh Yayınları, 2005.
Özgönül Öznur, Aczȋ Dȋvȃnı, İnceleme-Tenkitli Metin, (Yüksek Lisans Tezi), Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2001.
Tanpınar Ahmet Hamdi, 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Çağlayan Kitabevi, 2003.
Ulusoy Mehmed Şemseddin, Bursa Dergȃhları Yadigâr-ı Şemsî I-II, (haz. Mustafa Kara– Kadir Atlansoy), Bursa: Uludağ Yayınları, 1997.
Ulusoy Mehmet Şemseddin, Dildȃr-ı Şemsȋ, (haz. Mustafa Kara - Yusuf Kabakçı), İstanbul: Dergȃh Yayınları, 2010.
Ulusoy Mehmet Şemseddin, Mevlid, Mesȃrr-ı Şemsȋ, (haz. Mustafa Kara), Bursa: Sır Yayınları, 2008.
Vassâf Hüseyin, Sefine-i Evliya-i Ebrar, (haz. Mehmet Akkuş- Ali Yılmaz), c.I-V, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2006.
Yıldız Ahmet Hamit, Leskofçalı Galip Divanı, (Yüksek Lisans Tezi) İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2003.
Akkuş Metin, “Nef’i”, DİA, c. 32, İstanbul: TDV, 2006, ss. 523-525.
Aksoy Hasan, “Şemseddin Sivȃsȋ”, DİA, c. 38, İstanbul: TDV, 2010, ss. 523-526.
Akün Ömer Faruk, “Dȋvȃn Edebiyatı”, DİA, c. 9, İstanbul: TDV, 1994, ss. 389-427.
Akyıldız Ali, “Tanzimat”, DİA, c.40, İstanbul: TDV, 2011,ss. 1-10.
Arar İsmail, “Mehmet Ali Aynȋ”, DİA, c. 4, İstanbul: TDV, 1991, ss. 273-275.
Bilgin Azmi, “Tekke Edebiyatı”, DİA, c.40, İstanbul: TDV, 2011, ss. 381-384.
Bilgin Azmi, “Ümmȋ Sinan”, DİA, c. 42, İstanbul: TDV, 2012, ss. 310-311.
Bilgin Azmi, “Nesȋmȋ”, DİA, c. 33, İstanbul: TDV, 2007, ss. 3-5.
Çağrıcı Mustafa, “İbrahim Hakkı Erzurûmȋ”, DİA, İstanbul: TDV, 2000, ss. 305-311.
Dağlıoğlu Hikmet Turhan, “M. Şemseddin Ulusoy”, Ülkü Halkevleri Dergisi, c.IX, S.53, Bursa 1937, s.385.
Fındıkoğlu Ziyaeddin Fahri, “Bursa Müverrihlerinden Mehmet Şemseddin’in Hayatı ve Eseri”, Uludağ Dergisi S. 34, Bursa 1941.
Hanioğlu Şükrü, “Meşrutiyet” DİA, c.29, İstanbul: TDV, 2004, ss. 388-393.
Kahraman Alim, “Şinȃsi”, DİA, c. 39, İstanbul: TDV, 2010, ss. 166-169.
Kaplanoğlu Raif, “Mehmet Şemsettin Ulusoy’un Kitapları: Hâkisâr-ı Şemsî”, Bursa Araştırmaları Kent Tarihi ve Kültürü Dergisi, S. II, Bursa Araştırmaları Vakfı Yayınları, 2003, ss.56-57.
Kara Mustafa, ‘Bursalı Bir Tarihçi Mehmed Şemseddin (Ulusoy) Efendi’, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c.3, S.3, Bursa 1991.
Kara Mustafa, “Mehmed Şemseddin Ulusoy”, Bursa Araştırmaları Kent Tarihi ve Kültürü Dergisi, S. 2, Bursa Araştırmaları Vakfı Yayınları, 2003, s.50.
Kara Mustafa, “Bir Şiirin Tarihi”, Yıllık Edebiyat ve Fikir Dergisi, Tanpınar Zamanı, S.1, Bursa 2017, s. 4-5.
Karahasan Abdülkadir, “Fuzûlȋ”, DİA, c. 13, İstanbul: TDV, 1996, ss. 240-246.
Kaya Bayram Ali, “Usûlî”, DİA, c. 42, İstanbul: TDV, 2012, ss. 213-214.
Öngören Reşat, “Mevlȃnȃ C. Rumȋ”, DİA, c. 29, İstanbul: TDV, 2004, ss. 441-448.
Pala İskender, “Leskofçalı Galib”, DİA, c. 27, İstanbul: TDV, 2003, ss. 140-141.
Uçman Abdullah, “Mehmed Ali Hilmi Baba”, DİA, c. 28, İstanbul: TDV, 2003, ss. 440.
Uçman Abdullah, “Abdülahad Nuri”, DİA, c. 1, İstanbul: TDV, 1988, ss. 178-179.
Uludağ Süleyman, “Ȃl-i Abȃ”, DİA, c. 2, İstanbul: TDV, 1989, ss. 306-307.
Ünver İsmail, “Leylȃ Hanım”, DİA, c. 27, İstanbul: TDV, 2003, ss. 157.
Yazıcı Tahsin, “Hȃfız-ı Şirȃzȋ”, DİA, c. 15. İstanbul: TDV, 1997, ss. 103-106.
Yılmaz Hasan Kȃmil, “Aziz Mahmud Hüdȃyȋ”, DİA, c. 4, İstanbul: TDV, 1991, ss. 338-340.
Yılmaz Hasan Kȃmil, “Hȃşim Baba”, DİA, c. 16, İstanbul: TDV, 1997, ss. 406-407