HALİT ZİYA'NIN SANAT YAZILARINDA MUSİKİ

Servet-i Fünun dönemi, sanatkarane bir duyuş tarzının ön plana çıkarılmış olduğu eserlerin üretildiği bir dönemdir. Bu eserlerde Batılı tarzda sanat estetiğinin oluşturulmaya çalışıldığı görülür. Bu dönemin sanatçıları güzel sanatların diğer dalları ile de ilgilenmişler ve aynı zamanda dikkatlerini sanat eseri üzerine yoğunlastırmıslardır. Edebiyata önemli inşa malzemeleri sunan güzel sanatların çeşitli alanları arasında müzik ve resim ilk sırada yer alır . Bu bağlamda resim ve müzik Servet-i Fünun dönemi eserlerinin en önemli unsurlarından birini oluşturur. Estetize olmuş bir dile sahip olan Servet-i Fünun neslinin dağarcığına resim ve müzik sadece kavram ya da tema olarak girmemiş aynı zamanda onların üsluplarını da belirleyen bir unsur olmuştur. Servet-i Fünun dönemi edebiyat tarihlerinin yaygın kanaati ile şiirde ön plana çıkan Tevfik Fikret/Cenap Şahabettin ile nesirde ön plana çıkan Halit Ziya/Mehmet Rauf isimleri güzel sanatların özellikle resim ve müzik dallarına da ilgi duymuşlardır. Ancak yalnızca ilgi boyutunda kalmayan bu resim ve müzik merakı onların eserlerinin arka fonunu da oluşturur. Türk edebiyatında adı özellikle roman türü ile bütünleşmiş ve günümüze kadar bu hakimiyeti tek başına korumuş olan Halit Ziya, kurgu metinlerin dışında aynı zamanda sanata dair yazılar kaleme alır. Ancak Halit Ziya’nın sanat yazıları romanları kadar rağbet görmez. Romanlarının gücü eleştirmenliğini gölgede bırakır. Bu araştırmanın konusu Halit Ziya’nın kurgu metinler dışındaki eserlerinde musikinin yeri ve musiki üzerine görüşlerinden hareketle güzel sanatlara yaklaşımıdır.

Anahtar Kelimeler:

Halit Ziya, Kırk Yıl, Sanata Dair, Musiki, Opera

HALİT ZİYA AND MUSİC

The period of Servet-i Fünun was a period in which the works of art with an artistic style were brought to the fore. In these works, it is seen that Western aesthetics are tried to be created. The artists of this period were also interested in other branches of fine arts and also focused their attention on the work of art. Music and painting take the first place among the various fields of fine arts that offer important building materials to literature. In this context, painting and music constitute one of the most important elements of Servet-i Fünun period works. Servet-i Fünun, which has an aesthetized language, has not only entered the repertoire of generation as a concept or theme, but has also been an element that determines their style. Tevfik Fikret / Cenap Şahabettin and Halit Ziya / Mehmet Rauf, who came to the forefront in poetry with the widespread conviction of literary histories of Servet-i Fünun period, were also interested in fine arts, especially painting and music branches. However, this curiosity of painting and music, which is not only in the dimension of interest, forms the background of their works. Halit Ziya, whose name has been integrated with the novel genre in Turkish literature and has maintained this domination alone until today, writes about art besides fiction texts. However, Halit Ziya's art writings are not as popular as his novels. The power of his novels overshadows his criticism. The subject of this research is the place of music in Halit Ziya's works other than fiction texts and his approach to fine arts based on his views on music.

Keywords:

Halit Ziya, Kırk Yıl, Sanata Dair, Music, Opera,

PDF

___

KAYNAKÇA Arslan, F. (2017), “Halit Ziya Uşaklıgil’in Türk Musikisi Hakkındaki Düşünceleri Üstüne”, Geçmişten Günümüze Uluslararası Dini Musiki Sempozyumu, Amasya Bildiriler Kitabı, s. 337-346
Arslan, N. (2002), “Eylül ya da Bir Aşkın Analizi”, Hece Türk Romanı Özel Sayısı, S.65/66/67, s. 560-571.
Atay, O. (2005), Günlük, İstanbul, İletişim Yayınları.
Baş, S. (2010), “Batıya Hayran Bir Neslin Romanı: Servet-i Fünûn Romanı”, Turkish Studies, Volume 5/2, s. 333
Çağın, Ş. (2016), “Halit Ziya’nın Beslendiği Güzel Sanatlar”, Yeni Türk Edebiyatı, S.13, s. 23-38.
Çağın, Ş. (2016), “Ahmet Midhat ve Güzel Sanatlar”. Yeni Türk Edebiyatı, S.16, s. 47-60.
Çanaklı, L. A. (2014), “Halit Ziya Uşaklıgil ve Türk Halk Kültürü”, Turkish Studies, Volume 9/6, s. 237-254
Çıkla, S. (2004), Roman ve Gerçekçilik Bağlamında Kültür Değişmeleri ve Servet-i Fünûn Romanı, Ankara, Akçağ Yayınları.
Ebcioğlu, H. M. (1945), “Günden Güne: Halit Ziya Uşaklıgil’in Aradığı Şarkı”, Vakit, 4 Mart 1945 (http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/handle/11498/13925)
İleri, S. (2012), Yaşadığım İstanbul, İstanbul, Everest Yayınları.
Levent, A. S. (1938), Edebiyat Tarihi Dersleri Servet-i Fünun Edebiyatı, İstanbul, Kanaat Kitabevi
Özgül, M. K. (1997), Resmin Gölgesi Şiire Düstü, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları
Sazyek, H. (1998), “Halit Ziya Uşaklıgil’in Öykücülüğü”, Adam Öykü, S.14, s.113-123.
Sazyek, H. (2013), “Edebiyat Niçin İnsansız Olamaz?” Turkish Studies 8 Volume 8 Issue 8, s. 1127-1139)
Soğukömeroğulları, M. (2011), “Servet-i Fünun Edebiyatı Gayrı Milli midir?”, Turkish Studies Volume 6/1, s. 1785-1800
Soykan, Ö. N. (2002), “Müzik Estetiği”, Cogito Dergisi, S. 30, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları
Tüzer, İ. (2017), “Her Dem Taze, Her Dem Okunası: Halit Ziya Uşaklıgil”, Arka Kapak, S. 23.
Uşaklıgil, H. Z. (2008), İhtiyar Dost, İstanbul, Özgür Yayınları
Uşaklıgil, H. Z. (2014), Sanata Dair (haz: Sacit Ayhan, Levent Ali Çanaklı), İstanbul, Özgür Yayınları.
Uşaklıgil, H. Z. (2014), Kırk Yıl (Yayın Yönetmeni: Rahim Tarım, haz: Nur Özmel Akın), İstanbul, Özgür Yayınları.
Uşaklıgil, H. Z. (2017), Kenarda Kalmış, (Haz: Salim Durukoğlu), Ankara, Gece Kitaplığı
Uysal, N. Z. (2016), “Doğumunun 150. Yılında Kurucu Bir Figür Olarak Halit Ziya Uşaklıgil”, TR Dergisi
Yazıcı, H. ; Gökbudak, Z. S. (2015), “Türkiye’de Ulusalcı Müzik ve Bir Opera Eseri Olarak Aşk-ı Memnu”, Tarihin Peşinde- Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 14 s. 213‐237
Yıldırım, Vural, Müzik ve Edebiyat İlişkisi http://komplikedergi.com/muzik-ve-edebiyat-iliskisi/)