Ortadoğu'da Çatışma Çözümü: Mezhepsel Yakınlaşma

Ortadoğu çatışmaları on altı on yedi başlık altında kategorize edilebilmekle birlikte özellikle son yirmi yıldaki tüm sorunların ana-kökü mezhepsel sorunlara bağlanmaktadır. Bölgedeki günlük yaşamda din, bölge halkları arasındaki hala en önemli faktör, din adamları da bölgede uygulanan politikaları meşrulaştır(ma)ma konusunda en önemli aktörler olarak öne çıkmaktadır. İşte bu çerçevede özellikle rijit alimler, bölgedeki mezhepsel sorunların ana sorumluları olmaktadır; çünkü onların, provokatif, rijit ve sert fetvaları bölgede savaşan hükümet ve paramiliter grupların çatışmacı politikalarına izin vermekte ve/veya meşruiyet sağlamaktadır. Bu çalışmada bölgedeki sorunları çözmek için çatışma çözümü teorisinin pratiğe uygulanmasına çalışılmış ve en etkin yöntemlerden biri kullanılmıştır: Sorunun kökünü oluşturan özden (core) yani rijit ulema fetvalarından başlayarak yedi adımlı bir yumuşama (de-escalation) önerisi. İlk olarak Ortadoğu'daki Şii, Sünni (hatta İbadi) alimler biraya gelerek ortak yapıcı fetvalar vermelidir. Bu sırada kurulacak olan "Ortadoğu Alimler Birliği" orta vadeli dönemde Ortadoğu'nun barış ortamının sağlanması ve Ortadoğu'nun yeniden yükselmesinin en önemli katalizörü olacaktır. Diğer adımlar sırasıyla, bu fetvaların bölgedeki çatışan halklar arasında kısa ve orta vadede barış ve toleransın yayılması, ortak yaşamın gelişmesi, halklardan hükümetlere barış politikaları taleplerinin yansıması, hükümetlerin barışçıl politika ve kanunlar ile transformasyonu, bu politikaların hem iç, hem de uluslararası ortama pozitif klasik ve kamu diplomasisi olarak yansıması, devletler ve bölge halkları arasında (ve hatta STK'lar arasında) barışın yayılması, sivil ve devletler arası yapıcı projelerin geliştirilmesi şeklinde devam etmektedir. İlk olarak mezhep sorununu başarılı ve barışçıl bir şeklide çözen devlet, diğer bölge devletlerine önce örnek sonra da "Avrupa'nın Almanyası"nda olduğu gibi bölgenin doğal lideri olacaktır. Eğer bu projeler tutarsa uzun vadede kurulacak olan  "Ortadoğu Birliği" bölgenin kaderini ekonomik, sosyal ve politik açıdan yeniden şekillendirecek olan yeni aktör olacaktır.

Conflict Resolution for the Middle East: Sectarian Neighboring

Among the others, sectarian issue is the main reason of the Middle East Conflicts. Religion is still the most effective factor on people’s lives in the region. So, the most important actors in the region is clerics and religion scholars to (un)justify politics and In this picture clerics are the first responsible actors of the sectarian issues in the region; because their provocative interpretations yield states and paramilitary groups to flame and escalate the current conflicts. Hence, to solve the conflict, first step should start from the roots which are clerics. They should take positive action and give constructive fatwas for the other sect(s). Herewith, hatred among the sects will mislay justification point and slowly (maybe quickly in non-violent areas) brotherhood will resurrect and it will reflect to the governments as rapprochement demands from the bottom. In this study, Middle East conflict resolution is built up in seven de-escalation steps: Constructive interpretations (Fatwa), rapprochement in domestic level, yielding and reflecting demands from people to the state, positive response from state to intra-state level, deterrence in interstate level, tolerance in international public diplomacy and rapprochement among regional peoples. In this resolution process, Middle East Clerics Union is the first and most important step, Middle East Union as the last, long–term, and ideal highest stage are identified. As a last and long term prediction, the country which can lead this peace process and sectarian approach may become the natural regional leader of the Middle East.

___

  • Fitch Asa and Dana Ballout, “Gulf Cooperation Council Labels Hezbollah a Terrorist Group” The Wall Street Journal, 2 March 2016.
  • Holy Quran, 2: 191; 2:217; 5:28; 38:26.
  • Jeong, Ho-Won, Conflict Management and Conflict Resolution, Routledge, New York, 2010, p. 186, 187
  • Muhammed, Abu Nimer, Non-violence and Peacebuilding in Islam, University Press of Florida, Gainesville, 2003, p. 156.
  • Ramsbotam, Oliver, Tom Woodhouse, Hugh Miall, Contemporary Conflict Resolution, Third Ed., Polity Press, Cambridge, 2012
  • Sahih- Bukhari, Volume 1, Book 3, Number 85; Volume 1, Book 3, Number 122; Volume 6, Book 60, Number 174.
  • Yenigun, Cuneyt, “Regional Power of the Middle East”, in Reyyan Dogan, Sects, Ethnicity and Conflict Resolution, TASAM Publication, Istanbul, 2016, 426-427