Cihan Bayrakdar, Zeynel Çılgın, Faize Sarış

Karadağ’da Pleyistosen Buzullaşmaları, Batı Toroslar, Türkiye

Karadağ, Teke Yarımadasında Beydağları, Akdağ ve Sandıras gibi Pleyistosen buzullaşmasına maruz kalmış dağlardan biridir. Karadağ, Fethiye Körfezi’nin hemen kuzeydoğusunda 30 km kuş uçuşu mesafede 2418 m zirveye ulaşır ve 2300 m üzerinde birçok yükseltiye sahiptir. Teke Yarımadasında Pleyistosen buzullaşmalarına uğramış dağlardan, Sandıras ve Akdağ ile ilgili buzul araştırmalarına ve buzullaşmaların yaşlandırmalarına yönelik çalışmalar varken, Beydağları’nda Pleyistosen buzullaşmalarından sadece çok genel hatları ile bahsedilmiş, Karadağ ile ilgili buzullaşma olgusu bilinmemekte, başka bir deyişle buzullardan bahseden hiçbir çalışma bulunmamaktadır. Oysaki Karadağ yüksek zirve düzlüklerinin yamaçlarında belirgin sirk ve morenler barındırır. Yapılan arazi çalışmalarında, Karadağ’da iki gelişmiş buzul vadisi, farklı büyüklükte ve yönlerde gelişmiş üç tane sirk ve bunların önlerinde 1800 m seviyelerine inen cephe ve tümseksi (hummocky) morenleri gözlenmiştir. Bu çalışma ile Türkiye’de yeni bir buzullaşma sahası tespit edilmiş ve Türkiye Buzullaşma Envanteri’ne katkı yapılmıştır. Yeni buzullaşma alanının jeomorfolojik, klimatolojik özelliklerini ortaya koymayı hedefleyen bu çalışmada; tektonik, klimatik ve karstik özellikler göz önüne alınarak Karadağ’da Pleyistosen’deki jeomorfolojik gelişimi açıklanmaya çalışılmıştır. Arazi çalışmaları, insansız hava aracı ve meteoroloji istasyonlarının verilerinden elde edilen mekânsal veriler coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak analiz edilmiş, sonuç harita ve çıktılar oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Batı Toros Dağları, Karadağ, Pleyistosen buzullaşmaları

Pleistocene Glaciations in Karadağ, Western Taurus Mountains, Turkey

Karadağ is one of the mountains subjected to the Pleistocene glaciations in the Teke Peninsula (Western Taurus) along with Beydağları, Akdağ, and Sandıras Mountains. Karadağ, which reaches 2418 m summit at a 30 km straight distance from the northeast of Fethiye Bay, has many peaks over 2300 m. There are plenty of glacial researches and dating studies aim to reveal Pleistocene glaciation chronology of the mountains such as Sandıras and Akdağ in the Teke Peninsula. On the other hand, glaciations in Beydağları were mentioned superficially and in general terms. Lastly, there has not been known any glaciation phenomenon in Karadağ, in other words there are not any studies concerning the glaciation on the mountain. However, Karadağ has distinctive cirques and moraines on the slopes of high elevations near the peak. In this study, we identified glacial valleys, cirques developed in different sizes and aspects and lastly frontal and hummocky moraines in front of these cirques. They are descending to the elevation of 1800 m. With this study, a new glacial area was identified in Turkey and made a contribution to the glaciation inventory of Turkey. This study aims to reveal the geomorphological and climatological characteristics of this area with regard to tectonic, climatic and karstic characteristics during Pleistocene. Maps and relevant outputs were created and analyzed by geographic information systems using the spatial data obtained from the field studies, unmanned aerial vehicles and meteorological stations.

Keywords:

Pleistocene Glaciations in Karadağ, Western Taurus Mountains, Turkey,

PDF

___

Akçar, N., Yavuz, V., Yeşilyurt, S., Ivy-Ochs, S., Reber, R., Bayrakdar, C., Kubik, P.W., Zahno, C., Schlunegger, F. ve Schlüchter, C. 2017. A synchronous Last Glacial Maximum across the Anatolian peninsula. In: Hughes, P. D. & Woodward, J. C. (eds) Quaternary Glaciation in the Mediterranean Mountains. Geological Society, London, Special Publications, 433. First published online 11 December, 2015.

Almazroui, M. ve Awad, A. M. 2016. Synoptic regimes associated with the eastern Mediterranean wet season cyclone tracks. Atmospheric Research. 180, 92–118.

Avşarcan, B. 1999. “Fethiye Körfezi Kuzeyindeki Dağlık Kesimde Jeomorfoloji Araştırmaları”, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Dergisi, ss.325-56.

Bayrakdar, C. 2012. Akdağ Kütlesi'nde (Batı Toroslar) Karstlaşma-Buzul İlişkisinin Jeomorfolojik Analizi. İstanbul Üniversitesi, Coğrafya Bölümü, Doktora Tezi, p. 201

Bayrakdar C., Çılgın Z. Doker M.F., Canpolat E. 2015a. “Evidence Of An Active Glacier In The Munzur Mountains, Eastern Turkey”, Turkish Journal of Earth Sciences, vol.24, pp.56-71.

Bayrakdar C., Akçar N., Görüm T., Ivy-Ochs S., Vockenhuber C.. 2015b. “Glacio-Karstic And Chronological Evolution Of The Akdağ Rockslide (Sw Turkey)”, EGU General Assembly 2015, Viyana, AVUSTURYA, 12-17 Nisan 2015, pp.1-1

Bayrakdar C., Akçar N. , Görüm T., Ivy-Ochs S., Vockenhuber C., 2015c. "Morphology And Chronology of The Akdag Landslide (SW Turkey)", XIX INQUA 2015, Nagoya, JAPONYA, 26 Temmuz - 2 Ağustos 2015, pp.140-140.

Bartzokas, A., Metaxas, D. A. ve Ganas, I. S. 1994. Spatial and temporal sea-surface temperature covariances in the Mediterranean. International Journal of Climatology. 14, 201-213.

CLIMATE-DATA. 2017. Link: https://tr.climate-data.org/location/26526/ (Erişim: 06/08/2017).

Çiner, A. (2003). Türkiye'nin Güncel Buzulları ve Genç Kuvaterner Buzul Çökelleri. Türkiye Jeoloji Bülteni Cilt 46, Sayı 1 , 55-78.

Doğan, M. 2011. “Sandıras Dağı'nda (Muğla) Buzullaşma Ve Buzul Şekilleri”, Ege Coğrafya Dergisi, 20/1(2011), 29-52.

Doğu, A. F. 1993. “Sandıras dağındaki buzul şekilleri”, Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Ankara Üniversitesi, 263-274.

Doğu, A. F., Çiçek, I., Gürgen, G., Tunçel, H. 1999. “Akdağ'ın jeomorfolojisi ve bunun beşeri faaliyetler üzerindeki etkisi (Fethiye-Muğla)”, Ankara Üniversitesi, Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 7, 95-120.

Dönmez Y. 1990. Umumi Klimatoloji ve İklim Çalışmaları, İst. Üniv. Yay No:3648, Ed. Fak. Yay. No: 3248, İstanbul.

Erinç, S., 1971. Jeomorfoloji II (Genişletilmiş 2. Baskı). İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları, No: 23, İstanbul.

Flaounas, E., Raveh‑Rubin, S., Wernli, H., Drobinski, P. ve Bastin, S. 2015. The dynamical structure of intense Mediterranean cyclones. Climate Dynamics. 44,2411–2427.

Flocas, H.A., Simmonds, I., Kouroutzoglou, J., Kevin, K., Hatzaki, M., Bricolas, V. ve Asimakopoulos, D. 2010. On cyclonic tracks over the eastern Mediterranean. Journal of Climate. 23, 5243–5257.

Hubbard, B. ve Glasser, N. 2005. Field Techniques in Glaciology and Geomorphology. West Sussex: John Wiley & Sons Ltd.

Lolis, C. J., Bartzokas, A. ve Metaxas, D. A. 1999. Spatial covariability of the climatic parameters in the Greek area. International Journal of Climatology. 19, 185-196.

Louis, H.L. 1944. “Evidence for Pleistocene glaciation in Anatolia (in German)”, Geologische Rundschau, 34 (7-8), 447-481.

Maheras, P., Flocas, H. A., Patrikas I. ve C. Anagnostopoulou 2001. A 40 year objective climatology of surface cyclones in the Mediterranean region: Spatial and Temporal distribution. International Journal of Climatology 21, 109-130.

Messerli, B. 1967. “Die eiszeitliche und die gegenwartige Vergletscherung in Mittelmeerraum”, Geographica Helvetica, 22, 105-228.

MGM. 2017. Link: https://www.mgm.gov.tr/FILES/iklim/iklim_siniflandirmalari.pdf (Erişim: 06/08/2017)

Onde, H. 1952. Formes Glaciaires dans le Massif Lycien de I'Akdağ. XIXe Congres Geologique International, Alger Fasc. XV, (s. 327-335).

Philippson, A., 1915. Reisen und Forschungen im westlichen Kleinasien,Gotha, Petermanns Geigr. Mitteilungen Heft 1–5, 167–183.

Planhol, X. 1953. Les Formes Glaciaires du Sandıras Dağ et la Limite Des Neiges Eternelles Quaternaires Dans le so de Anatolie. Compte Rendu Sommaire de la Societe Geologique de France , 263- 265.

Planhol, X. ve İnandık, H. 1958. La Limite de La Glaciation Quaternaire Dans Le Massif du Yeşil Göl Dağ (Anatolie du Sud-Quest). Review 4 , 33-35.

Porter, S. C. 2001. Snowline Depression in the Tropics Druing the Last Glaciation. Quaternary Science Reviews, 20. , 1067-1091.

Sarıkaya, M. A., Zreda, M., Çiner, A., Zweck, C., 2008. “Cold and wet Last Glacial Maximum on Mount Sandiras, SW Turkey, inferred from cosmogenic dating and glacier modeling”, Quaternary Science Reviews 27 (7-8), 769-780.

Sarıkaya, M.A., Çiner, A., Haybat, H., Zreda, M. 2014. “An early advance of glaciers on Mount Akdağ, S W Turkey, before the global Last Glacial Maximum; insights from cosmogenic nuclides and glacier modeling”, Quaternary Science Reviews, 88, 96-109.

Sarıkaya, M.A, Çiner, A. 2015. The Late Quaternary glaciations in the Eastern Mediterranean, In: Quaternary Glaciation in the Mediterranean, Editors: Philip D. Hughes and Jamie C. Woodward, GeologicalSociety of London, Special Publications, 433,

Sarıkaya, M.A., Çiner, A. 2017. Late Quaternary glaciations in the eastern Mediterranean. In: Hughes, P. D. & Woodward, J. C. (eds) Quaternary Glaciation in the Mediterranean Mountains. Geological Society, London, Special Publications, 433. First published online 11 December, 2015.

Sariş F., Hannah D.M. ve Eastwood W.J. 2010. Spatial Variability Of Precipitation Regimes Over Turkey. Hydrological Sciences Journal. 55, 234-249.

Şenel, M. 1997. 1/250.000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları no:2 , Fethiye paftası. Ankara: MTA.

Trigo, I. F., Davies T. D. ve Bigg, G. R. 1999. Objective climatology of cyclones in the Mediterranean Region. Journal of Climate 12, 1685-1696.

Trigo, I. F., Bigg G. R. ve Davies, T. D. 2002. Climatology of Cyclogenesis Mechanisms in the Mediterranean. Monthly Weather Review 130, 549-569.

Turoğlu, H. 2015. “Tarihlendirilmiş Bazı Jeomorfolojik Verilere Dayandırılan, Anadolu’nun Kuvaterner İklim Özellikleri Rekonstrüksiyonu” Prof. Dr. h.c. İbrahim ATALAY’ın 45. Meslek yılına armağan Kitabı, Recep Efe,(Ed.) pp.75-102, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.

Türkeş M., Koç T ve Sariş F. 2008. Spatiotemporal Variability Of Precipitation Total Series Over Turkey. International Journal Of Climatology. 29: 1056-1074.

Ulbrich, U, Leckebusch, G.C. ve Pinto, J.G. 2009. Extratropical cyclones in the present and future climate: a review. Theoretical and Applied Climatology. 96,117–131.

Xoplaki, E., Luterbacher, J., Burkard, R., Patrikas, I. ve P. Maheras 2000. Connection between the large-scale 500 hPa geopotential height fields and precipitation over Greece during wintertime. Climate Research. 14, 129-146.