Toplumsal Ayrışmada Asabiyet Etkisinin Sosyal Medyadaki Yansımaları: 15 Temmuz Kalkışması Örneği

15 Temmuz kalkışmasında önemli ilkler yaşanmıştır ve bunlardan en göze çarpanı da meclis binası baştaolmak üzere bazı önemli kamu binalarının orduya ait hava araçlarıyla ilk defa vurulmuş olduğu gerçeğidir.Yine bu kalkışma sırasında ilk defa sivillere bu kadar yoğun bir biçimde yaylım ateşleri açılmış, bunamukabil sivil halkın direnişi de ilk defa bu kadar sert ve ödünsüz olmuştur. Önceki darbelerde darbecilerinkontrolüne giren kitle iletişim araçları, bu kalkışmada darbeciler tarafından kontrol altına alınamamasıdarbe girişiminin başarısız olmasında büyük rol üstlenmiştir. Cumhurbaşkanı’nın vatandaşları meydanlaradireniş için davet etmesiyle kısa sürede sosyal medyada örgütlenen çok sayıda kişi kısa sürede tankların vesilahlı askerlerin önüne kendilerini siper etmiş, silahlı saldırılar sonucunda 173 sivil şehit olmuştur. Bütünbunlar olurken başka bir kesim de yaşananlara sessiz kalmış veya ATM’lere ve marketlere olası bir iç savaştehdidi nedeniyle akın etmiştir. Kalkışma sürecinde sosyal medyadaki hareketlilik dikkate alındığında bu ikikesimin de sosyal medyada üretilen içeriklerden etkilendikleri ve buna paralel davranışlarda bulunduklarıanlaşılmaktadır. Her iki grubun olayları kavrama, tutum edinme ve davranışta bulunma sürecine etkieden unsurları çözümlemek, ülkenin refahına ve toplum barışına doğrudan etki edebilecek güçteki bu tarzgirişimlerin önlenmesi için elzemdir. Bu amaçla gerçekleştirilen çalışmada kalkışma süreci ve sonrasındakisosyal medya hareketliliği kitlelerin olaylara gösterdikleri tepkilerle birlikte analiz edilmektedir. Çalışmada15 Temmuz kalkışması sürecinde yaşananların sosyal medyadaki farklı yansımalarını temsil eden iki adetetiket (hashtag) ve iki adet görsel, R.Barthes’ın Göstergebilimsel Düz/Yan Anlam Çözümlemesi yöntemiyleele alınırken hükümete yakın ve muhalif çevrelerin birbirinden farklı tutumlar takınması ve sergilenenkolektif eylemler de İbn Haldun’un Asabiyet Kuramı çerçevesinde incelenerek kitlelerin birbirinden farklıtavırlar takınmasında medyanın rolü analiz edilmiştir. Bulgular, ülkemizdeki toplumsal barışı tehdit edenve ayrımcılığı pekiştiren unsurları özetlemekte; ayrıca Asabiyet Kuramının özellikle ülkemizdeki toplumsalolayları çözümlemede ne kadar önemli bir yöntem olduğunu göstermektedir.

Reflections of Asabiyyah Effect on Social Differentiation in Social Media: The Case of the July 15th Military Coup Attempt

    During the July 15th Coup Attempt in Turkey, many firsts were experienced. The Grand National Assemblyof Turkey and other state buildings were bombed by Turkish warplanes led by putschist pilots, the civilianswere fusilladed intensively and their resistance was strong and uncompromising. Yet, the media subordinateto the putschists in previous coup attempts played a crucial role in the failure of the putschists in this coupattempt. Just after the President’s call to civilians for resistance in the squares, many people, who wereorganized in the social media platforms, shielded themselves against soldiers and tanks immediately, butthe soldiers of junta could manage to kill 173 civilians. Meanwhile, another part of the society kept theirsilence and went to ATMs or markets in fear of a probable war. When the activities in the social mediawithin the process of the coup attempt are considered, it can be figured out that both parts of the societywere influenced by the social media contents and that they acted accordingly. An in-depth analysis ofthe elements that affect the perception, and reactions within these two different segments of the society,attitude-development and action-taking of these two parts is vital for the prevention of such attempts whichhave the power to directly influence the well-being of the country and the peace of the society. For thispurpose, in this study, social media activities and the reactance of the masses pre – and intra-coup attemptare analyzed. Two hashtags and two visual contents representing the different reflections of the processof the 15th of July Coup Attempt in the social media are analyzed through Roland Barthes’s SemiologicalDenotation/Connotation Model, and the role of the media in the assumption of different attitudes of themasses are examined by scrutinizing the different attitudes of both pro – and against-government parties and the collective actions through the Asabiyyah theory of Ibn Khaldun. Findings summarizes factorsthat are threating the social peace and reinforcing discrimination; and furthermore, they show why it isimportant to adopt the Asabiyyah theory to understand such social events.

___

  • Amri, L. (2008). The Concept of ‘Umran: The Heuristic Knot in Ibn Khaldun, The Journal of North African Studies, 13(3), 345–355.
  • Anderson, B. (1995). Hayali Cemaatler; Milliyetçiliğin Yayılması ve Kökenleri, Çev. Savaşır, İ., Metis Yayınları, İstanbul.
  • Canatan, K. (2016). Sosyal Bilimler Metni Olarak Mukaddime: Bir Meta-Anlatı, Mukaddime, 7(2): 201-216.
  • Chaouch, K. (2008). Ibn Khaldun, In Spite of Himself, The Journal of North African Studies, 13(3), 279-291.
  • Garrison, Douglas H. (2012). Ibn Khaldun And The Modern Social Sciences: A Comparative Theoretıcal Inquiry Into Society, The State, And Revolution, Yüksek Lisans Tezi, the Faculty of Josef Korbel School of International Studies, Denver Üniversitesi, ABD. Erişim Adresi: https://www.researchgate.net/publication/259864574_Ibn_Khaldun_and_the_Modern_Social_Sciences_A_Comparative_Theoretical_Inquiry_into_Society_the_State_and_Revolution?ev=prf_high
  • Hassan Ü, (2010). İbn Haldun; Metodu ve Siyaset Teorisi, Doğu Batı Yayınları, Ankara.
  • Huberman, L. (2009). Feodal Toplumdan Yirminci Yüzyıla, Çev. Belge, M., İletişim Yayınları, İstanbul.
  • İbn Haldun, Mukaddime I, (haz. Süleyman Uludağ), Dergâh Yayınları, İstanbul 2012.
  • Kayapınar, A. (2006). İbn Haldun’un Asabiyet Kavramı: Siyaset Teorisinde Yeni Bir Açılım, İslam Araştırmaları Dergisi, 15, 83-114.
  • Lacoste, Y. (1993). İbni Haldun; Üçüncü Dünyanın Geçmişi, Tarih Biliminin Doğuşu, Çev. Sert, M., Sosyalist Yayınlar, İstanbul.
  • Malesevic, S. (2015). Where Does Group Solidarity Come From? Gellner And Ibn Khaldun Revisited, Thesis Eleven, 128 (1), 85-99
  • Mohammad, F. (1998). Ibn Khaldun’s Theory of Social Change: A Comparison with Hegel, Marx and Durkheim, The American Journal of Islamic Social Sciences, 15(2), 25-45.
  • Sümer, B. (2012). Ibn Khaldun's Asabiyya for Social Cohesion, Electronic Journal of Social Sciences, 11 (41), 253-267.
  • Toku, N. (2002). İlm-i Umran; İbni Haldun’da Toplum Bilimsel Düşünce, Akçağ Yayınları, Ankara.
  • Uygun, O. (2008). İbni Haldun’un Toplum ve Devlet Kuramı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul.
  • Ülger, İ. (2004). İbni Haldun, Berfin Yayınları, İstanbul.
  • Ziya, Ü. ve Fahri, Z. (1940). Türk İslam Feylesofları:VI, İbni Haldun. Kanaat: İstanbul.