Erzincan ilinde elma ağaçlarında zarar yapan Archips (Lepidoptera: Tortricidae) türlerinin tespiti, popülasyon değişimleri ile önemli tür Archips rosana (L., 1758)’nın biyolojisi

Erzincan ilinde 2010-2011 yıllarında arazi ve laboratuvar koşullarında yürütülen bu çalışmada, elma ağaçlarında ürün ve kalite kaybına neden olan Yaprakbüken türleri (Archips spp.) tespit edilmiş, popülasyon değişimleri ortaya konulmuş ve önemli tür Archips rosana (L., 1758)’nın biyolojisi belirlenmiştir. Erzincan ili Merkez ve Üzümlü ilçelerinde belirlenen bahçelere haftada bir kez gidilerek zararlının; yumurta, larva ve pupa dönemleri elma ağaçları üzerinde tespit edilmiş, gerekli gözlem ve incelemeler yapılmıştır. Ergin döneminin takibi için ise sürvey bahçelerindeki elma ağaçlarının dallarına Pherocon tipi eşeysel çekici tuzaklar asılmıştır. Erzincan’da elma ağaçlarında görülen Yaprakbüken türlerinin Archips podana (Scopoli, 1763), A. rosana (L., 1758) ve Archips xylosteana (L., 1758) (Lepidoptera: Tortricidae) olduğu, bunlardan da A. rosana’nın daha yoğun olarak bulunduğu ve önemli tür olduğu belirlenmiştir. Archips rosana’nın yumurtalarının doğada 295-323 günde açıldığı ve ömrünün ortalama 312 gününü yumurta döneminde geçirdiği saptanmıştır. Ayrıca, A. rosana’nın toplam larva süresinin 59-77 gün, pupa süresinin 36-41 gün sürdüğü ve ilk pupalar görüldükten 17-23 gün sonra da ergin çıkışının olduğu kaydedilerek, bu türün 2010-2011 yıllarında Erzincan ekolojik koşullarında yılda 1 döl verdiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Yaprakbüken türleri, popülasyon değişimi, Archips rosana, biyoloji, Erzincan

Determination and population fluctuations of harmful Archips (Lepidoptera: Tortricidae) species on apple trees and the biology of important species Archips rosana (L., 1758) in Erzincan province

In this study conducted under laboratory and field conditions in Erzincan province in 2010-2011, the important species of leaf roller (Archips spp.) causing loss of crops and quality in the apple trees were identified, population fluctuations were appeared and biology of Archips rosana, important species, was determined. The orchards determined in the Central and Üzümlü districts of Erzincan were visited once a week and the eggs, larvae and pupae periods of pest on apple tree were determined and monitored. Pherocon-type traps were hung on the branches of apple trees in survey orchards for observing the changes of adult period. The species of leaf rollers, Archips podana (Scopoli, 1763), A. rosana (L., 1758) and Archips xylosteana (L., 1758) (Lepidoptera: Tortricidae) in the apple orchards in the Erzincan were determined. Among these three species, A. rosana was found to be more intensive and determined to be an important species. The eggs of A. rosana were hatched 295-323 days in nature and average 312 days of its life cycles were spent in period of eggs. Also, as total larvae period of A. rosana was 59-77 days, pupae period was 36-41 days. After 17-23 days from first pupae appeared the exits of adults were recorded. Archips rosana had one generation in a year under Erzincan ecological conditions in 2010 and 2011.

Keywords:

Archips spp., population fluctuation, Archips rosana, biology, Erzincan,

PDF

___

AliNiazee, M.T., 1977. Bionomics and life history of a filbert leafroller, Archips rosanus (Lepidoptera: Tortricidae). Annals of the Entomological Society of America, 70 (3): 391-401.
AliNiazee, M.T., 1998. Ecology and management of hazelnut pests. Annual Review of Entomology, 43: 395-419.
Anonim, 2008. Zirai Mücadele Teknik Talimatları. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Ankara, Cilt 4: 388 s.
Anonim, 2010. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK), Bitkisel üretim istatistikleri, Ankara. (Web sayfası: http://www.tuik.gov.tr), (Erişim tarihi: Ekim 2011).
Anonim, 2011. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara. (Web sayfası: http://www.dmi.gov.tr), (Erişim tarihi: Aralık 2011).
Anonymous, 2009. Food and Agriculture Organization Statistical Databases. (Web page: http://www.fao.org), (Date accessed: October 2011).
Anonymous, 2011. Fauna Europaea. (Web page: http://www.faunaeur.org), (Date accessed: October 2011).
Aydoğdu, M., A. Beyarslan & T. Yılmaz, 2011. “Organik kiraz bahçelerinde Archips rosana (Linnaeus, 1758) (Lepidoptera: Tortricidae) üzerinde gelişen parazitik arılar, 446”. Türkiye IV. Bitki Koruma Kongresi (28-30 Haziran 2011, Kahramanmaraş) Bildirileri, 496 s.
Chapman, P.J., 1973. Bionomics of the apple-feeding Tortricidae. Annual Review of Entomology, 18: 73-76.
Dirimanov, M. & P. Naçev, 1974. Entomologia Izdatelstvo. Hristog Danov, Plovdiv, 475 pp.
Doğanlar, O., 2003. Pozantı ve Çevresinde Archips rosanus (L.) (Lepidoptera:Tortricidae)’un Elmada Biyolojisinin ve Parazitoitlerinin Saptanması. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, (Basılmamış) Doktora Tezi, Adana, 136 s.
Erden, F., 1988. Erzincan Bölgesi Yumuşak Çekirdekli Meyve Ağaçlarının Böcek Kökenli Zararlıları Tanınmaları ve Önemlilerinin Zararlılık Durumları Üzerine Araştırmalar. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma Kontrol Genel Müdürlüğü Yayın Dairesi Başkanlığı, Ankara, Mesleki Yayınlar No: 4, 96 s.
Grigorov, S.P., 1974. Karantina na Restaniata. Zemizdat, Sofya, 346 pp.
Kaymak, S. & M. İşçi, 2011. “Bitki Koruma (Bölüm:14), 313-393”. In: Elma Kültürü (Eds: H. Akgül, E. Kaçal, F.P. Öztürk, Ş. Özongun, A. Atasay & G. Öztürk). Eğirdir Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü, Isparta, 510 s.
Koçak, A.Ö. & M. Kemal, 2006. Checklist of Lepidoptera of Turkey. The Centre for Entomological Studies, Priamus Supplement, 1 (1-196): 166-167.
Kovancı, B., N.S. Gençer, M. Kaya & B. Akbudak, 2003. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi elma bahçesinde Elma Yaprakbükeni, Archips rosanus (L.) (Lepidoptera:Tortricidae)’un ergin popülasyon dalgalanması üzerinde araştırmalar. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 34 (1): 35-40.
Markelova, W.P., 1957. Die blattwickler Exapate congelatella Cl. Und Archips rosana L. Als beerenobstschadlinge im Leningrader Gebiet. Revue Entomologie de URSS, 36 (2): 355-369.
Molnar, J., 1982. Archips podana Scop., a 'new' pest in the apple orchards of Szabolcs-Szatmar. Novenyvedelem, 18 (6): 241-246.
Özdemir, M., Y. Özdemir, S. Seven & V. Bozkurt, 2005. Orta Anadolu Bölgesinde kültür bitkilerinde zararlı Tortricidae (Lepidoptera) faunası üzerine araştırmalar. Bitki Koruma Bülteni, 45 (1-4): 17-44.
Özder, N., 1999. “Tekirdağ ilinde kiraz bahçelerinde bulunan doğal düşmanlar ve bunlardan yumurta parazitoidi Trichogramma cacoecia March. (Hym.:Trichogrammatidae)’nin yaprakbüken türlerinde (Lep.:Tortricidae) doğal etkinliği üzerinde araştırmalar, 341-354". Türkiye 4. Biyolojik Mücadele Kongresi (26-29 Ocak 1999, Adana) Bildirileri, 188 s.
Öztürkci, C., 2007. Erzincan Yöresinde Yetişen Sakkı Elmalarının Seleksiyonu. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, Van, 77 s.
Polat, A. & G. Tozlu, 2010. Erzurum’da Archips rosana (L.) (Lepidoptera: Tortricidae)’nın kısa biyolojisi, konukçuları ve parazitoitleri üzerinde araştırmalar. Türkiye Entomoloji Dergisi, 34 (4): 529-542.
Stará, J. & F. Kocourek, 2004. Flight pattern of Archips podana (Lep.: Tortricidae) based on data from pheromone traps. Plant Protection Science, 40 (3): 75-81.
Tuatay, N., A. Kalkandelen & N. Aysev, 1972. Nebat Koruma Müzesi Böcek Kataloğu (1961-1971). T.C. Tarım Bakanlığı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Genel Müdürlüğü Mesleki Kitaplar Serisi, Ankara, 199 s.
Ulu, O., 1983. İzmir ve Manisa İlleri Çevresi Taş Çekirdekli Meyve Ağaçlarında Zarar Yapan Archips (=Cacoecia spp.) (Lepidoptera: Tortricidae) Türleri, Tanımları, Konukçuları, Yayılışları ve Kısa Biyolojileri Üzerinde Araştırmalar. Zirai Mücadele Zirai Karantina Genel Müdürlüğü, Bornova Bölge Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Araştırma Eserleri Serisi No: 45, İzmir, 165 s.
Yıldırım, N., 1957. Niğde Meyve Ağaçlarında Zarar Yapan Cacoecia rosana L.’nın Arız Olduğu Bitkiler, Kısa Biyolojisi ve Mücadelesi Üzerine Araştırmalar. Ziraat Vekaleti, Ankara Zirai Mücadele Enstitüsü Müdürlüğü, Ankara, 67 s.
Yiğit, A. & N. Uygun, 1982. Adana, İçel ve Kahramanmaraş illeri elma bahçelerinde zararlı ve yararlı faunanın saptanması üzerine çalışmalar. Bitki Koruma Bülteni, 22 (4): 163-178.
Zeki, C., T. Demir, M. Kılıç, İ. Kural, O. Çakır, S. Tokgönül, B. Hepdurgun, S. Çalı & S. Aydoğdu, 1997. Elma Bahçelerinde Entegre Mücadele Teknik Talimatı. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Ankara, Cilt 4: 81 s.