Hazan ALKANAKINCI, Mahmut EROĞLU, Gonca Ece ÖZCAN

Dendroctonus micans (Kug.) (Coleoptera: Curculionidae)'ın Türkiye'de doğu ladinindeki saldırı stratejisi ve gelişimi

Dendroctonus micans Türkiye’de tespit edildiği 1966 yılından itibaren doğal doğu ladini ormanlarını istila etmeye devam etmektedir. Dişiler ağaçlara münferit olarak saldırırlar ve genellikle konukçularını öldürmezler. Bu çalışma, böceğin Türkiye’de doğu ladindeki bu münferit saldırı stratejisi ve gelişimi konusundaki bilgilere katkı yapmayı amaçlamaktadır. Ağaçları istila etmedeki saldırı yapısı 2001-2004 ve 2006 yıllarında 120 deneme alanında incelenmiştir. Arazi çalışmaları Türkiye’nin kuzeydoğusunda, Artvin, Giresun ve Maçka (Trabzon)’da yürütülmüştür. Büyüklüğü 30 × 10 m olan deneme alanlarında toplam 3010 ağaç incelenmiştir. Arazi çalışmaları her yıl Mayıs’tan Ekim’e kadar sürdürülmüştür. Ağaçlar üzerinde 2 m’ye kadar olan D. micans saldırıları incelenmiş ve başarılı ve başarısız saldırılar kaydedilmiştir. Başarılı galerilerdeki böceklerin bulunduğu gelişim basamağı ve sayıları kaydedilmiştir. Terk edilen ağaçlardaki ve istila edilmiş ağaçlardaki eski kuluçka sistemlerinin büyüklükleri ölçülmüştür. Böceğin deneme alanlarının %95,8’inde bulunduğu, ladin ağaçlarının %21,7’sine saldırdığı ve saldırıya uğrayan ağaçların %11,1’inde de aktif olduğu tespit edilmiştir. Saldırıya uğrayan ağaçların çoğunda sadece bir tane başarılı giriş deliği bulunmaktadır

Anahtar Kelimeler:

Saldırı yoğunluğu Dendroctonus micans, doğu ladini

Attack strategy and development of Dendroctonus micans (Kug.) (Coleoptera: Curculionidae) on oriental spruce in Turkey

Dendroctonus micans has been continuously colonizing the native oriental spruce forests after its discovery in 1966 in Turkey. Solitary females attack the trees and they usually do not kill its hosts. This study aims to contribute the understanding of this solitary attack strategy and development of D. micans on oriental spruce in Turkey. The pattern of tree infestation was analyzed from 2001 to 2004 and 2006 in 120 experimental plots. Field surveys were carried out in the north east of Turkey in Artvin, Giresun, and Maçka (Trabzon) from May to October of each year. A total 3010 trees were examined in plots. D. micans infestation up to 2 m of trees were examined and the successful and aborted attacks were recorded. Development stages and numbers of the beetles were recorded in the galleries. The sizes of the old brood chambers were measured in the abandoned and infested trees

Keywords:

Attack density Dendroctonus micans, oriental spruce,

PDF

___

Acatay, A., 1968. Türkiye’de yeni bir ladin tahripçisi, Dendroctonus micans Kug. İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, 18 (1): 18–36.
Aksu, Y., 2011. Rhizophagus grandis Gyll. (Coleoptera: Rhizophagidae)’in biyolojisi, laboratuarda üretim yöntemleri, ormanlara salınması ve mücadele sonuçları. Türkiye I. Orman Entomolojisi ve Patolojisi Sempozyumu, Bildiriler, 23–25 Kasım 2011, Antalya, 73-79.
Alkan, Ş., 1985. Şavşat İşletmesi Ormanlarında Dendroctonus micans Kug. (Dev soymuk böceği). Orman Mühendisliği Dergisi 1: 59–62.
Alkan, Ş., 2000. Ladin ormanlarına zarar veren Dendroctonus micans ve Ips typographus zararlılarına karşı sürdürülen mücadele uygulamaları. Eğitim Semineri, 22–26 Mayıs, İstanbul, 10–18.
Alkan-Akıncı H, G.E. Özcan &M. Eroğlu, 2009. Impacts of site effects on losses of oriental spruce during Dendroctonus micans (Kug.) outbreaks in Turkey. African Journal of Biotechnology 8 (16): 3934–3939.
Alkan, Ş. and Y. Aksu, 1990. Rhizophagus grandis Gyll. (Coleoptera, Rhizophagidae)’in Üretilmesinde Yeni Bir Metodun Uygulanması Üzerine Araştırmalar. Türkiye II. Biyolojik Mücadele Kongresi, 26–29 Eylül, Ankara, Bildiriler Kitabı, 173–179.
Amezaga, I. & M.Á. Rodríguez, 1998. Resource partitioning of four sympatric bark beetles depending on swarming dates and tree species. Forest Ecology and Management 109: 127–135.
Bayramoğlu, F., 2007. Dendroctonus micans (Kugelann) (Coleoptera:Scolytidae)'ın Laboratuar Koşullarında Biyolojisi. KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, (basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, Trabzon, 43 s.
Bejer, B., 1985. “Dendroctonus micans in Denmark, 2-19”. Proceedings of the EEC Seminar Biological Control of Bark Beetles (Dendroctonus micans), (3–4 October 1984, Brussels, Belgium), 141 pp.
Besçeli, Ö., M. Varol & M. Ekici, 1968. Posof Ormanlarında Tahribat Yapan Dendroctonus micans Kug. Üzerinde Bir Etüt. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi 14 (2): 26–40.
Benz, G., 1984.“Dendroctonus micans in Turkey: The situation today, 43-47”. Proceedings of the EEC Seminar Biological Control of Bark Beetles (Dendroctonus micans), (3–4 October 1984, Brussels, Belgium), 141 pp.
Bevan, D. & C.J., King, 1983. Dendroctonus micans Kug. – A new pest of spruce in UK. Commonwealth Forestry Review 62: 41–51.
Byers, J.A., 1989. Chemical ecology of bark beetles. Experientia 45: 271–283.
Byers, J.A., Q.H., Zhang, F., Schlyter & G., Birgersson, 1998. Volatiles from nonhost birch trees inhibit pheromone response in spruce bark beetles. Naturwissenschaften 85: 557–561.
Brichet, O. & G. Severin, 1903. Le Dendroctonus micans Dégats, moyens préventifs et destructifs. Bulletin de la Société Centrale Forestiére de Belgique 10: 244-261.
Carle, P., 1975. Dendroctonus micans Kug. (Col: Scolytidae), l’hylésine géant où dendroctone de l’épicéa (note bibliographique). Revue Forestière Française 27: 115–128.
Eroğlu, M., 1995. “Dendroctonus micans (Kug.) (Coleoptra, Scolytidae)’ın populasyon dinamiğine etki eden faktörler üzerine araştırmalar, 148-159”. I. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi Bildirileri, (23–25 Ekim 1995, Trabzon), 3. Cilt.
Eroğlu, M., H., Alkan-Akıncı &G.E.,Özcan, 2005. “Ladin ormanlarımızda Kabuk Böceği yıkımlarına karşı izlenebilecek kısa ve uzun dönemli mücadele ve iyileştirme çalışmaları, 184-194”. Ladin Sempozyumu Bildiriler Kitabı, I. Cilt, (20–22 Ekim 2005, Trabzon), 526 s.
Fielding, N.J. & H., Evans, 1997. Biological control of Dendroctonus micans (Scolytidae) in Great Britain. Biocontrol News and Information 18 (2): 51–60.
Fielding, N.J., H.F., Evans, J.M., Williams & B., Evans, 1991. Distribution and spread of the Great European Spruce Bark Beetle, Dendroctonus micans, in Britain–1982 to 1989. Forestry 64 (4): 345–358.
Gilbert, M., N. Fielding, H.F. Evans and J.C. Grégoire, 2003. Spatial pattern of invading Dendroctonus micans (Coleoptera: Scolytidae) populations in the United Kingdom. Can. J. For. Res. 33: 712–725.
Gilbert, M., G., Vouland & J.C., Grégoire, 2001. Past attacks influence host selection by the solitary bark beetle Dendroctonus micans. Ecological Entomology 26: 133–142.
Granet, A.M. & J.M., Perrot, 1977. Dendroctonus micans Kug. dans le sud-est du Massif central. Aires d'extension et premier essai d'interprétation des dommages. Mémoire de 3éme année E.N.I.T.E.F., pp. 1-127. Les Bars, France.
Grégoire, J.C., 1984. “Dendroctonus micans in Belgium: The situation today, 48-62”. Proceedings of the EEC Seminar Biological Control of Bark Beetles (Dendroctonus micans), (3–4 October 1984, Brussels, Belgium), 141 pp.
Grégoire, J.C., 1988. “The Greater European Spruce Beetle, 455-478”. In: Dynamics of Forest InsectsPopulations (Ed: A.A. Berryman). Plenum Press, New York, 624 pp.
Keskinalemdar, E., Y. Aksu and Ş. Alkan, 1986. Rhizophagus grandis Gyll.’in laboratuar şartlarında üretimi ve biyolojik mücadele uygulamalarında kullanılması olanakları üzerine araştırmalar. Türkiye I. Biyolojik Mücadele Kongresi, 12–14 Şubat, Adana, Bildiriler Kitabı, 195–205.
King, C.J. & N.J., Fielding, 1989. Dendroctonus micans, guidelines for forest managers. Forestry Commission Research Information Note 128, 11 pp.
Khobakhidze, D.N., 1967. Der Riesenbastkäfer (Dendroctonus micans Kug.) in Georgien (USSR). Anz. Schädlingsk. 40: 65-68.
Lieutier, F., 2007. “Host Resistance to Bark Beetles and Its Variations, 135-180”. In: Bark and Wood Boring Insects in Living Trees in Europe, a Synthesis (Ed: F. Lieutier, K.R. Day, A. Battisti, J.C. Grégoire & H.F. Evans). Springer, Dordrecht, 569 pp.
Lieutier, F., G., Vouland, M., Pettinetti, J., Garcia, P., Romary & A., Yart, 1992. Defence reactions of Norway spruce (Picea abies Karst.) to artificial insertion of Dendroctonus micans Kug. (Col., Scolytidae). Journal of Applied Entomology114: 174–186.
Özder, M.Z., 1984. Dendroctonus micans Kug. Orman Mühendisliği Dergisi 21: 30–31.
Raffa, K.F. & A.A., Berryman, 1987. Interacting selective pressures in conifer-bark beetle systems: a basis for reciprocal adaptations? The American Naturalist 129: 234–262.
Selmi, E., 1998. Türkiye Kabuk Böcekleri ve Savaşı, İstanbul Üniversitesi Yayın No: 4042, Emek Matbaacılık, İstanbul, 196 s.
Serez, M., 1978. Dendroctonus micans (Kug)’ın Biyolojik Savaşında Rhizophagus grandis (Gyll)’in Önemi. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi 47: 141–143.
Serez, M., 1979. Türkiye’de Dendroctonus micans (Kugelann) Üzerinde Araştırmalar. KTÜ Orman Fakültesi Dergisi 2 (1) 106–134.
Serez, M., 1981. Doğu Karadeniz bölümünde yaşayan Picidae (ağaçkakanlar) türleri, tanımları, yayılışları, biyolojileri ve gıdaları. KTÜ Basımevi. Trabzon 1981.
Severin, G., 1902. L’invasion de l’hylésine géante. Bulletin de la Société Centrale Forestiére de Belgique 9: 145-152.
Storer, A.J. & M.R., Speight, 1996. Relationships between Dendroctonus micans (Kug.) (Coleoptera: Scolytidae) survival and development and biochemical changes in Norway spruce, Picea abies (L.) Karst., phloem caused by mechanical wounding. Journal of Chemical Ecology22: 559–573.
Storer, A.J., D., Wainhouse & M.R., Speight, 1997. The effect of larval aggregation behaviour on larval growth of the spruce bark beetle Dendroctonus micans. Ecological Entomology 22: 109–115.
Tİmmerås, B.A., 1989. Host selection by odorous compounds from host and non-host trees in bark beetles. Fauna Norvegica B, 36: 75–79.
URL Orman Atlası. (Web page: http://web.ogm.gov.tr/Resimler/sanalkutuphane/orman_atlasi.pdf, Date accessed: January 2014).
Vasechko, G.I., 1978. Host selection by some bark beetles (Col., Scolytidae). I. Studies of primary attraction with chemical stimuli. Z. Angew. Entomol. 85: 66–76.
Vouland, G., 1991. Le dendroctone de l'épicéa: Dendroctonus micans(Col. Scolytidae) dans le Massif central. Dissertation, Université d'Aix-Marseille III.