Zor kullanma yetkisine ilişkin sınırın aşılması suçu

Zor kullanma, kişilerin kendisine ve çevresine zarar vermesini engellemek, kanunların emrettiği kurallara uyulmasını temin etmek, temel hak ve özgürlüklerden herkesin eşit şekilde istifade etmesini sağlamak amacıyla kanunla verilen yetkiye dayanılarak usulüne uygun güç kullanılmasıdır. Kanun koyucu, bu amaçları gerçekleştirmek İçin bazı kamu görevlilerine zor kullanma yetkisi vermiştir. Zor kullanma yetkisine sahip kamu görevlileri görevlerini yaparlarken, zora başvurmadan önce mümkün olduğu kadar şiddet içermeyen araçları kullanmalıdır. Ancak bu araçların etkisiz kalması halinde zor kullanılmalıdır. Görevin yerine getirilmesi sırasında zor kullanmaktan başka bir çözüm yolu kalmamalıdır. Diğer bir ifadeyle zor kullanma, adeta "tek çare" olmalıdır. Kullanılan zor da, hedeflenen amacı gerçekleştirmek için "kesinlikle gerekli olandan daha fazla" olmamalıdır. Orantısız (aşırı) güç kullanılmasının yaptırımı, "zor kullanma yetkisine ilişkin sınırın aşılması" başlıklı TCK'nm 256. maddesinde düzenlenmiştir. Bu suçun oluşabilmesi için; failin zor kullanma yetkisine sahip kamu görevlisi olması, zor kullanma yetkisinin kullanılmasını gerektirecek bir nedenin bulunması, kullanılan zorun kamu görevlisinin görevi sırasında ve görevinin gereği olması, görevin gerektirdiği ölçünün dışında zor kullanılması ve bu zor kullanımının kasta dayanması şartlarının birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir.Bu makalede, öncelikle zor kullanma kavramı ve koşulları incelenmiş, daha sonra TCK'nın 256. maddesinde düzenlen "zor kullanma yetkisine ilişkin sınırın aşılması" suçunun unsurları öğretideki farklı görüşler ve Yargıtay kararları ile birlikte ele alınmıştır. Ayrıca, yeri geldiğinde, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin konuya ilişkin içtihatlarına da değinilmiştir.

Offence of exceeding the limits of authorisation for use of force

Use of force is using force in accordance with the procedure based on the authority given by the law for the purpose of preventing persons to harm themselves and the people around them, securing compliance with the rules ordered by the law, ensuring that the fundamental rights and freedoms are benefited equally. The legislative entrusts some public officials to use force to realise these goals. Before the public officials authorised to use force resort to use of force when performing their duties, they must, as far as possible, use the means that do not contain violence. However, force must be used in the case when these means become ineffective. There must be no other solution than using force during performing the duty. In other words, use of force must become merely the "sole remedy". Used force must be "no more than absolutely necessary" to realise the targeted aim. Sanction of disproportionate (excessive) use of force is regulated under article 256 of the Turkish Criminal Code titled "Exceeding the Limits of Authorisation for Use of Force". In order that this offence to occur, it is necessary for the conditions to take place together that the perpetrator must be a public official having the authority for use of force, there should be a reason necessitating the use of the authority for use of force, the force used must be during the duty and in the line of duty of the public official, force exceeding the measure required by the duty must be used and this use of force must be based on intention.In this article, particularly notion of use of force and its conditions are examined. Then, elements of the offence of "Exceeding the Limits of Authorisation for Use of Force" regulated under article 256 of the Turkish Criminal Code are discussed together with different views in the doctrine and judgments of the Court of Cassation. Furthermore, when appropriate, case law of the European Court of Human Rights with regard to the matter is also mentioned.

PDF

___

Alçalar Mustafa, Kolluğun Zor Kullanma Yetkisi, Yüksek Lisan Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2006
Arttık Mehmet Emim/GÖKCEN Atomet/Yeuidümya Ahmet Camer, Ceza Hukuk Özel Hükümler, Turhan Kitabevi, Ankara 2010, lO.Baskı
Aslara Emim, Silah Kullanılması ile İlgili Uygulamalar ve Değerlendirmeler, Kolluğun Silah Kullanma Yetkisi, Türk Ceza Hukuku Derneği Yayınları, No:6, İstanbul 2005
Crawshaw Ralph, "International Standards on the Right to Life and the Use of Force by Police", The International Journal of Human Right, Vol.3, No.4 (Winter 1999), pp.67-91, Published by Frank Cass, London
Berdfman R. Ceagiz, Polis Yönetimi ve Hukuku, Nobel Yayın Dağıtım, 3. Baskı, Ankara 2007
Dönmezer Sulhi, Kolluğun Zor Kullanma Yetkisi ve İnsan Hakları, Kolluğun Silah Kullanma Yetkisi, Türk Ceza Hukuku Derneği Yayınları, No:6, İstanbul 2005
Dutertre, Gil&es, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarından Örnekler, Avrupa Konseyi Yakınları, Almanya 2003
Elban Hasası Kemal (Çeviren), Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları-20 Seçme Karar, Yüksek Yargı Kurumlarının Avrupa Standartları Bakımından Rollerinin Güçlendirilmesi Ortak Projesi, T.C. Yargıtay Başkanlığı, Şen Matbaa, Ankara 2011
Eryıtaıaz Mesut Bedri, 5681 Sayılı Kanun ile Polis Vazife ve Selahiyet Kanundaki Değişiklikler Sonrası Oluşan Yeni Durum; Bir Adım İleri, İki Adım Geri, Hukuk ve Adalet Eleştirel Hukuk Dergisi, Legal Yayıncılık,İstanbul Yaz 2007, Yıl: 4, Sayı: 11
Eryılmaz Mesut Bedri/Bozlak Ayhan, Hukukumuzda Zor ve Silah Kullanma Yetkisi, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 83, Temmuz-Ağustos 2009
Evliyaoğlu Erkal, Kamu Görevlileri İle İlgili Suçlar, Adalet Yayınevi, Ankara 2012.
Gerçeker Hasan, Yorumlu Uygulamalı Türk Ceza Kanunu, Ankara 2011
Gökcan Hasan Tahsin, Görevi Kötüye Kullanma, Zimmet, Banka Zimmeti, İrtikap, Rüşvet Suçları ve Kamu İdaresine Karşı İşlenen Suçlar, Seçkin Yayınevi, Ankara 2008,
Gözler Kemal, İdare Hukukuna Giriş, Ekin Basın Yayın Dağıtım, Bursa 2011, 13. Baskı
Gündel Ahmet, Türk Ceza Kanunu Açıklaması, Ankara 2009
Harris David/O'boyle Michael/Warbrick Colin, Law of the European Convention on Human Rights, Oxford University Press, New York, 2009
Karagöz Ahmet, Özel Güvenlik Kuruluşları Eğitimi, Görev ve Yetkileri, Kolluğun Silah Kullanma Yetkisi, Türk Ceza Hukuku Derneği Yayınları, No:6, İstanbul 2005
Korff, Douwe, The Right to Life, Council of Europe, Belçika 2006
Kratochvıl Jan, The Right to Life in the Perspective of the Human Rights Comittee and the Europen Court of Human Rights, 2006, s.5, http://papers. ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=951225, Erişim Tarihi: 03.03.2012
Malkoç Ismail, Açıklamalı-Gerekçeli Memur Yargılaması, Malkoç Kitabevi Yayınları, Ankara 2006
Malkoç îsmail, Türk Ceza Kantınu Özel Hükümler, Malkoç Kitabevi Yayınları, Ankara 2006, İkinci Cilt
Meran Necati, Yeni Türk Ceza Kanunu, Seçkin Yayınevi, Ankara 2007
Osmanoğlu M. Kerem, Polisin Zor Kullanma Yetkisi ve İnsan Hakları, Beta Yayınları, İstanbul 2012
Ovey Clare/White Robin, The Europen Convention On Human Rights, Oxford University Press, New York, 2006
Özbek Veli Özer/Kanbur Nihat/Bacaksız Pınar/Doğan Koray/TEPE
İlker, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayınevi, Ankara 2010
Özgenç İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayınevi, Ankara 2007, 2. Bası
Özgenç İzzet; "Kolluk Görevlilerinin Zor ve Silah Kullanma Yetkisi", Polise Görev, Yetki ve Sorumluluk Veren Mevzuat Uygulamaları Eğitim Projesi (MUYEP) Tebliğleri- II, Emniyet Genel Müdürlüğü Eğitim Dairesi Başkanlığı Yayınları, Ankara 2008
Parlar Ali/Hatipoğlu Muzaffer, Türk Ceza Kanunu Yorumu, Seçkin Yayınları, Ankara 2010, 4. Cilt
Reid Karen, A Practitioner's Guide to The Europen Convention on Human Rights, Sweet & Maxwell, London, 2012
Soyaslan Doğan, Ceza Hukuku Özel Hükümler, Yetkin Yayınları, Ankara 2010, 8. Baskı
Şafak Ali, "Polisin Kuvvete Başvurma Yetkisi, Zora Başvurma Türleri ve Sınırı Aşma Sorunu", Polise Görev, Yetki ve Sorumluluk Veren Mevzuat Uygulamaları Eğitim Projesi (MUYEP) Tebliğleri- II, Emniyet Genel Müdürlüğü Eğitim Dairesi Başkanlığı Yayınları, Ankara 2008
Şirin Osman, Silah Kullanan Kolluk Görevlileri Hakkında Verilen Yargıtay Kararları, Kolluğun Silah Kullanma Yetkisi, Türk Ceza Hukuku Derneği Yayınları, No:6, İstanbul 2005
Tezsever Serhat, Polisin Yetkileri, 3. Baskı, İstanbul 1993
Yaşar Osman/Gökcan Hasan Tahsin/Artuç Mustafa, Yorumlu Uygulamalı Türk Ceza Kanunu, Adalet Yayınevi, Ankara 2010, Cilt 5
Yenisey Feridun, Kolluk Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul 2009
Yenisey Feridun, Kolluk Kanunu Nasıl Olmalıdır?, Hukuk ve Adalet Eleştirel Hukuk Dergisi, Legal Yayıncılık, İstanbul Yaz 2007, Yıl: 4, Sayı: 11