Yeni Türk ticaret kanunu ışığında acentelik sözleşmeleri

Günün ihtiyaçlarına cevap vermekte zorlanan 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun yerini alan Yeni Türk Ticaret Kanunu ile acentelik ilişkisi yeni bir boyut kazanmıştır. Eski kanun döneminde ortaya çıkan kanun boşlukları mahkeme kararları ile giderilmeye çalışılmış ancak denkleştirme tazminatı, komisyon alacakları veya sözleşmenin sona ermesinden kaynaklanan sorunlara sınırlı çözümler sunulabilmiştir. Yeni TTK ile özellikle acentenin komisyon (ücret) alacağı, denkleştirme tazminatı, rekabet yasağı anlaşması detayları ile düzenlenmiştir. Genel olarak eski kanun dönemindeki temel mantık yeni kanunda da devam etmekle beraber uygulamada pek çok sorunun net çözümlere kavuşacağı görülmektedir. Yeni kanunun en temel özelliği genellikle ekonomik olarak güçsüz durumda bulunan acenteleri koruyucu hükümlerin emredici olarak düzenleme konusu yapmasıdır. Acenteye hak kaybı yaratacak durumların sınırlı olarak sayılması, girişim özgürlüğünü kısıtlayan kayıtların şekil ve esastan sıkı ölçülere bağlanması, bu yaklaşıma örnek verilebilir. Diğer önemli bir değişiklik ise acentenin yanında müvekkilin hak ve yükümlülüklerin düzenlenmiş olmasıdır. Buna karşın acentenin sır saklama yükümlülüğü ve finansal sorumluluğunu arttıran kayıtlar (del credere clause) açısından herhangi açık bir düzenleme yapılmamıştır. Yeni düzenlemeye büyük ölçüde Alman Ticaret Kanunu ve Avrupa Birliği’nin acenteliğe ilişkin direktifi esin kaynağı olmuş-tur.

International commercial agency agreement under the new Turkish commercial code

The New Turkish Commercial Code which superseded the Turkish commercial code no 6762 had difficulties to respond to the needs of the day has brought a new dimension to the commercial agency relationship. During the gaps of the old law, the problems related to the indemnity of goodwill, commission charge and problems arising from the termination of the contract were resolved limited by court decisions.New commercial law especially regulated commission charge, indemnity of goodwill, agreement about prohibition of competition detaily. Generaly we can say that, the basic logic of old law continues with the new commercial law. On the other hand we can predict that most of the problems will be resolved on practice. One of the basic character of the new law is, laws for protecting commercial agency who has usually economically weak is regulated as imperative provision.

PDF

___

Arkan, Sabih: Ticari İşletme Hukuku, Ankara, 1995.
Bilge, Mehmet Emin: Ticari Sırların Korunması, Ankara, 2005.
Bradgate, Robert / White, Bradgate: Commercial Law, New York, 2007.
Christou, Richard: International Agency, Distribution and Licensing Agreements, London, 2003.
Doğanay İsmail: Türk Ticaret Kanunu Şerhi, C. I, İstanbul, 2004.
Domaniç, Hayri/Ulusoy, Erol: Ticaret Hukukunun Esasları, İstanbul 2007.
Erdem, Ercüment: ICC Model Contracts, Milletlerarası Ticaret Hukuku İle İlgili Makaleler, İstanbul, 2008.
Erdem Ercüment: The provisions of the Draft Commercial Code concerning Commercial Agents, http://www.idiproject.com/news.ucw?id=32&s=UfmDsjOTSPuPgRnlSReEwoaQEzFUNibmUcQUrFmp, 2005.
Erdil, Engin: Karayolu ile Uluslararası Eşya Taşıma Hukuku, İçtihatlı CMR Kon-vansiyonu Şerhi, İstanbul, 2007, s. 443.
Ertaş, Şeref: Yeni Türk Medeni Kanunu Hükümlerine Göre Eşya Hukuku, Ankara, 2006.
Europen Council Directive: 86/653 of 18 December 1986.
Goode, Roy/ Kronke, Herbert/ McKendrick, Ewan/ Wool, Jeffrey: Transnational Commercial Law, İnternal Intruments and commentary, New York, 2004.
İmregün, Oğuz: Kara Ticareti Hukuku Dersleri, İstanbul, 1993.
Kaya, Nebi: Alman Hukukuna Göre Portföy Tazminatından Sözleşme ile Vazgeçi-lebilir mi ?, Prof. Dr. Hüseyin Ülgen’e Armağan, İstanbul, 2007.
Kayıhan, Şaban: Türk Hukukunda Acentelik Sözleşmesi, Ankara, 2008.
Meyveci Kıvılcım, Eda: Acentelik Sözleşmesinden Doğan Hak ve Mükellefiyetler -(yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara, 2006.
Moye, John E.:TheLaw of Business Organizations, Fifth Edition, New York, 2004.
Poroy, Reha/Yasaman, Hamdi: Ticari İşletme Hukuku, İstanbul, 2004.
Schmitthoff, Clive M./D'arcy, Leo/Murray, Carol/Cleave,Barbara: Schmitthoff’s Export Trade, The Law and Practice of International Trade, 10th, London, 2000.
Schmitthoff , Clive Maximilian: Clive M. Schmitthoff's select essays on international trade law, Netherlands, 1988.
Seliçi, Özer: Borçlar Kanununa Göre Sözleşmeden Doğan Sürekli Borç İlişkilerinin Sona Ermesi, İstanbul, 1977.
Study Group on a Europen Civil Code: Principles of European Private Law Long-Term Commercial Contracts: Agency, Franchising, Distribution, 8th Draft, Amster-dam, 2003.
Tandoğan, Haluk: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, C. II, Ankara, 1989.
The ICC Model Commercial Agency Contract: 2th Edition, 2002.
Ülgen, Hüseyin/Teoman, Ömer/Helvacı, Mehmet/Kendigelen, Abuzer/Kaya, Arslan/Nomer Ertan, Füsun: Ticari İşletme Hukuku, İstanbul, 2008.
www.idiproject.com