Vergi hukuku ve yargılamasına Avrupa insan hakları sözleşmesinin uygulanabilirliği: Avrupa insan hakları mahkemesi kararları ışığında bir analiz

Vergilendirmeyi bir vatandaşlık ödevi ve devletlerin mutlak egemenlik alanı için- deki bir husus olarak kabul eden paradigmanın değişmeye ve vergi yükümlülerinin insan haklarına vurgu yapan yeni bir paradigmanın yerleşmeye başladığı bir dönem- deyiz. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi uygulaması buna bir örnek teşkil etmektedir. Bu Sözleşme’deki çeşitli hakların vergilendirme ve vergi yargılaması bağlamında uygu- lanabilme kabiliyeti bulunmaktadır. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihadı uyarınca idari para cezaları, suç isnadıdır ve adil yargılanma hakkı güvenceleri bu cezalar için de geçerlidir. Vergilendirmeden kaynaklanan konut arama, belgelere el koyma ve iletişi- min denetlenmesi gibi önlemler özelinde özel yaşama, konuta ve haberleşmeye saygı hakkı gündeme gelebilmektedir. Vergilendirmenin, inanç özgürlüğünün hem bireysel hem de kolektif boyutuna bir müdahale teşkil ettiği durumlar da söz konusudur. Ver- gi ayrıca, mülkiyet hakkına müdahale teşkil eden bir işlem olması sebebiyle bu hak bağlamında da sıklıkla gündeme gelebilmektedir. Ayrımcılık yasağı, serbest dolaşım hakkı ve aynı suçtan ötürü iki kez yargılanmama ve cezalandırılmama haklarının da vergilendirmeyle doğrudan bir bağlantısı vardır. Ancak, Avrupa İnsan Hakları Sözleş- mesi’nin vergi yükümlülerinin hakları bağlamında daha etkili bir şekilde kullanılması da beklenmektedir. Örneğin, vergi aslına dair uyuşmazlıklar Avrupa İnsan Hakları Söz- leşmesi md.6 anlamında medeni hak ve yükümlülük olarak kabul edilmemektedir ki, bunun izahı son derece güçtür.

The applicability of theeuropean convention on human rights to the tax law and tax proceeding: an analysis in the light of the case law of the european court of human rights

The paradigm which considers taxation as a civic duty and a matter forms part of the hard core of public authority prerogatives has started to shift recently and a new paradigm which focuses on the tax payers’ human rights is visible now. The jurisdic- tion of the European Convention on Human Rights is an example of the new para- digm. Several rights under the European Convention on Human Rights are applicable in the context of the taxation and tax proceeding. European Court of Human Rights recognizes the tax-surcharge as a criminal charge under Article 6 of the European Convention on Human Rights and accordingly all the guarantees of Article 6 are ap- plicable. Search of the premises and seizure of the documents and telephone tapping in a tax audit constitute a interference with the right to respect to private life, home and correspondence. Moreover, taxation constitutes an interference with the individ- ual and collective dimensions of the freedom of religion. Taxation as an interference with the protection of property is proceeded before the European Court of Human Rights frequently. Prohibition of discrimination, freedom of movement and the right not to be tried or punished twice also have a close link with taxation. Still, European Convention on Human Rights needs to be applied more effectively in the context of taxation. For instance, tax assessment is not recognized as a civil right and obligation in the meaning of Article 6 and it is hard to explain the reason for this.

PDF

___

Arslan Öncü, Gülay: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Özel Yaşamın Ko- runması Hakkı, Beta, 2011.
Arslan Öncü, Gülay: “Özel Yaşama ve Aile Yaşamına Saygı Hakkı”, İnsan Hak- ları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme, (Ed.: Sibel İnceoğlu), Beta, 2013.
Baker, Philip: “Should Article 6 ECHR (Civil) Apply to Tax Proceedings?”, INTER- TAX, Volume 29, Issue 6-7, 2001, s. 205-211.
Baker, Philip: “The Decision in Ferrazzini: Time to Reconsider the Application of the European Convention on Human Rights to Tax Matters”, INTERTAX, Vol. 29, Issue 11, 2001, s.360-361.
Demirkol, Selami: “Vergi Türevli Davaların, Avrupa İnsan Hakları Mahkeme- si’nce Kabul Edilebilir Bulunması-Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Vergi Yargılamasında Referans Norm Olarak Alınabilirliği Üzerine Bir Derleme”, İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 1, Yıl: 2012s.33-69.
Frommel, Stefan N.: “The European Court of Human Rights and the right of the accused to remain silent: can it be invoked by taxpayers?”, INTERTAX, Vol. 11, 1993, s.520-549.
Gemalmaz, Haydar Burak: “Mali Güç Ölçütünü Dikkate Almayan Aşırı Vergi Mülkiyet Hakkı İhlalidir: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Macaristan’a Karşı 14 Mayıs 2013 Tarihinde Verdiği N.K.M. Kararının İncelenmesi”, İstanbul Barosu Dergisi, Cilt: 88, Sayı: 2, Yıl: 2014, s. 128-143.
Greggi, Marco: “The Protection of Human Rights and the Right to a Fair Trial in the Light of the Jussila Case”, INTERTAX, Vol.35, Issue 11, 2007, s.610-615.
Harris, David- Michael O’Boyle- Colin Warbrick: Law of the European Conven- tion on Human Rights, Second Edition, Oxford University Press, 2009.
İnceoğlu, Sibel: “Anayasa ve İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi İlişkisi”, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa Anayasa Mahkemesine Bireysel Baş- vuru Kapsamında Bir İnceleme, (Ed. Sibel İnceoğlu), Beta, 2013.
Leijten, Ingrid: “N.K.M. v. Hungary: Heavy Tax Burden Makes Strasbourg Step In”, http://strasbougobservers.com/2013/06/10/n-k-m-hungary-heavy-tax- burden-makes-strasbourg-step-in (erişim tarihi 14/07/2014).
Karan, Ulaş: “Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı”, İnsan Hakları Avrupa Sözleş- mesi ve Anayasa, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme, (Ed.: Sibel İnceoğlu), Beta, 2013.
Karen Reid, A Practitioner’s Guide to the European Convention on Human Rights, Sweet and Maxwell, 2011.
Seara, Alberto Quintas: “The Protection of Taxpayers’ Property Rights in Li- ght of the Recent ECtHR Jurisprudence: Anything New on the Horizon, or Just More of the Same?”, (2014) 42 INTERTAX, Issue 4, s. 218-233.
Tokuzlu, Lami Bertan: “Düşünce, Vicdan ve Din Özgürlüğü”, İnsan Hakları Av- rupa Sözleşmesi ve Anayasa, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kap- samında Bir İnceleme, (Ed.: Sibel İnceoğlu), Beta, 2013
Turhan, Salih: Vergi Teorisi ve Politikası, 5. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1993.
Türk, İsmail: Kamu Maliyesi, Gözden Geçirilmiş 2. Bası, Turhan Kitabevi, An- kara, 1996, s. 98.
Van Dijk, P.- G.J.H. van Hoof: Theory and Practice of the European Convention on Human Rights, Third Edition, Kluwer Law International, 1998.
Yaltı Soydan, Billur “Mülkiyet Hakkı versus Vergilendirme Yetkisi: İnsan Hakları Avrupa Mahkemesine Göre Mülkiyet Hakkına Müdahalenin Sınırı”, Vergi Dün- yası, Sayı 227, Temmuz 2000, s.103-114.
Yaltı Soydan, Billur: “İnsan Hakları Açısından Vergi Yükümlüsünün Adil Yargı- lanma Hakkı – I” Vergi Sorunları Dergisi, S.143, Ağustos 2000, s.151-167.
Yaltı, Billur: “İdari Vergi Cezası Davalarında Duruşmasız Yargılanma: İnsan Hak- ları Avrupa Mahkemesi İçtihadında Bendenoun Kriterlerinden Jussila Kriterle- rine” Vergi Sorunları Dergisi, Sayı: 225, Haziran 2007, s.7-20.
Yaltı, Billur: “İbadethane Bağışlarının Vergi Matrahından İndirimi: Vergide Eşitsizlik Örneği”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmala- rı Dergisi-Özel Sayı-Prof.Dr. Nur Centel’e Armağan, Yıl: 2013, Cilt: 19, Sayı:2, s.429-452
Yaltı, Billur: “İnsan Hakları Avrupa Mahkemesinin Yakın Tarihli İçtihadında Mül- kiyet Hakkı İhlalleri: N.K.M. ve Yehova Şahitleri Kararları: Ağır Vergilendirme ve Ayrımcı Vergilendirme”, Vergi Sorunları Dergisi, Eylül 2013, Yıl:36, s. 63-72.