ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ STATÜSÜ’NDE “DOKUNULMAZLIK” DÜZENLEMESİ

Uluslararası Ceza Mahkemesi Statüsü, dokunulmazlık meselesini, gerek ulusal ceza hukuk düzenlemelerinden gerekse geleneksel uluslararası hukuktan farklı olarak ele almış ve büyük oranda kapsamını kesinliğe kavuşturmuştur. Statü, resmi görev ayrımı yapılmadan, herkese eşit şekilde uygulanır. Statü’nün, resmi unvan ile ilişki kurulmaması başlıklı 27. maddesinde içeriğini bulan husus, uluslararası ceza hukukunun genel kısmının oluşturulmasında önemli eşiklerden biridir. Bununla birlikte Uluslararası Ceza Mahkemesi Statüsü’nün dokunulmazlığı düzenleyen 27. maddesi kapsamının açıklığa kavuşturulması gerekir. Sanık lehine olmak üzere, hangi hallerde dokunulmazlık söz konusu olacaktır? Uluslararası Ceza Mahkemesi, dokunulmazlık koruması altında olan kişiler bakımından ceza yargılaması gerçekleştiremeyecek midir? Diğer taraftan Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin yargı yetkisine dâhil olan uluslararası suçlar bakımından, temel meselelerden biri “kişisel dokunulmazlık, görevle ilgili dokunulmazlık” ayrımının nasıl yapılacağıdır? Statü’ye taraf olan devlet bakımından ilgili maddenin etkisi ne olacaktır? Zira maddede kullanılan kavramlar bir ölçüde tartışmaya açıktır. Roma Statüsü’ne taraf olmayan devletler bakımından “res inter alios acta non” iki kişi arasında anlaşma, üçüncü kişiyi bağlamaz ilkesi geçerli olacaktır. Dolayısıyla Statü’ye taraf olmayan devletler bakımından ilgili maddenin geçerli olması söz konusu olamaz

Anahtar Kelimeler:

Uluslararası Ceza Mahkemesi, Uluslararası hukuk, Dokunulmazlık, Tamamlayıcılık ilkesi, Uluslararası ceza hukuku. Kişisel dokunulmazlık, işlevsel dokunulmazlık.

Immunity in the Statute of the International Criminal Court

The statute of international criminal court discusses the issue of immunity different from the national criminal law regulations and traditional international law, also defines the extent of inefficiency. The statute applies equally to all persons without any distinction based on official capacity. The subject, which is described in article 27 article title, rrrelevance of official capacity of Statute, is one of the important cores to form the general part of the international criminal law. However article 27, which defines the immunity from prosecution of international criminal court, has to be clarified. In which cases, immunity that is in favor of the accused, will be discussed? Isn’t International Criminal Court going to procedure the criminal trial about the people who are under the protection of immunity? On the other hand, one of the issues of international crimes, which are under the judiciary power of International Criminal Court, is that how the personal immunity and functional immunity will be discriminated? What will be the effect of the mentioned article according to the contracting states? This is because the terms, which are used in the article, are controversial. “res inter alios acta non” a contract done between others does not harm or benefit others principle is valid for the states, which are not the part of Rome Statute. Therefore, the mentioned article is not binding for the states, which are not the part of Rome Statute

Keywords:

International Criminal Court International law, Immunity, Principle of complementarity, International criminal law, Personal immunity, Functional immunity,

PDF

___

AKENDE, Dapo. “International Law Immunities and the International Criminal Court”, The American Journal of International Law, Vol. 98, No. 3 (Jul., 2004), s. 407-433.
AKSAR, Yusuf. “Uluslararası Adalet Divanı’nın Belçika Tutuklama Kararı Davası (Belgian Arrest Warrant Case) (14 Şubat 2002) ve Uluslararası Ceza Hukuku”, AÜHFD, Cilt 52, Sayı 4, 2003, s. 131-146.
ARTUK, Mehmet Emin /Ahmet GÖKÇEN/Ahmet Caner YENİDÜNYA. Ceza Hukuku Genel Hükümler, Turhan Kitabevi, 10. Baskı, Ankara 2016.
AZARKAN, Ezeli. Nuremberg’ten La Haye’ye: Uluslararası Ceza Mahkemeleri, Beta Basım A.Ş., İstanbul 2003.
BASSIOUNI, M. Cherif. Crimes Against Humanity in International Criminal Law, Martinus Nijhoff Publishers, Dordrecht/Boston/London 1992.
BASSIOUNI, M. Cherif. Le Fonti e i Contenuti del Diritto Penale Internazionale, Giuffré Editore, Milano 1999.
BAYILLIOĞLU, Uğur. “Uluslararası Adalet Divanı’nın Tutuklama Müzekkeresi Davası Hakkındaki Kararına İlişkin Bir Değerlendirme”, AÜHFD, Cilt: 55, Sayı: 4, 2006, s. 27-63.
BAYILLIOĞLU, Uğur. “Uluslararası Ceza Mahkemesi ve Türkiye”, AÜHFD Yıl 2007, C.56 S.1, s. 51-121.
BRÖHMER, Jürgen. State Immunity and Violation of Human Rights, Martinus Nijhoff Publishers, London 1997.
CATENACCI, Mauro. “Brevi note in Tema di Immunità Penale nell’ICC Statute”, Studi in Onore di Franco Coppi, Volume II, G. Giappichelli Editore, Torino 2011, s. 765- 779.
CENTEL, Nur /Hamide ZAFER/Özlem ÇAKMUT. Türk Ceza Hukukuna Giriş, Beta Basım A.Ş., 9. Baskı, İstanbul 2016.
CORNACCHIA, Luigi. Funzione della Pena nello Statuto della Corte Penale Internazionale, Giuffré Editore, Milano 2009.
ÇINAR, M. Fatih. Uluslararası Ceza Mahkemelerinin Gelişimi Işığında Uluslararası Ceza Divanı, Kazancı Hukuk Yayınevi, İstanbul 2004.
ESER, Albin. (çeviri: Faruk Turhan), “Uluslararası Ceza Mahkemesinin Kurulması: Roma Statüsünün Ortaya Çıkışı ve Temel Özellikleri”, Uluslararası Ceza Divanı (Yayına Hazırlayan: Feridun Yenisey), Arıkan Basım Yayım, İstanbul 2007, s. 3-35.
GAETA, Paola. “Official Capacity and Immunities in The Rome Statute of the International Criminal Court” A Commentary by A. Cassese, P. Gaeta and J. Jones (edit.), vol. 1, Oxford 2002.
GÖZÜBÜYÜK, Abdullah Pulat. Devletlerarası Ceza Hukuku, Türk Hukuk Kurumu Telif ve Tercüme Serisi No: 22, Ankara 1959.
GÜLLER, Nimet /Hamide ZAFER. Uluslararası Ceza Mahkemesi El Kitabı, Information and ratification campaing on the ICC in Turkey- Russia, GustavStresemann Institut, Bonn 2006.
HAFIZOĞULLARI. Zeki/Muharrem ÖZEN. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, US-A Yayıncılık, Ankara 2011.
HALATÇI, Ülkü. “Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Yargı Yetkisini Kullanabilmesinin Önkoşulları”, Uluslararası Hukuk&Politika (Uluslararası Ceza Mahkemesi Özel Sayısı), Yıl:1, Sayı:3, 2005, s. 57-76.
KREICKER, Helmut. (çeviri: Faruk Turhan), “Devletlerarası Ceza Hukukunun Ulusal Hukuk Düzenlerince İktibası, Karşılaştırmalı Hukuk Açısından Durum Tespiti ve Eleştirisel Değerlendirme”, Uluslararası Ceza Divanı (Yayına Hazırlayan: Feridun Yenisey), Arıkan Basım Yayım, İstanbul 2007, s. 335-337.
KURŞUN, Günal. 101 Soruda Uluslararası Ceza Mahkemesi, İnsan Hakları Gündemi Derneği, Ankara 2011.
LANCIOTTI, Alessandra. “Limiti alle Immunita degli Organi nello Statuto della Corte Penale Internazionale” Temi Scelti (a cura di Alessandra Lanciotti-Atilla Tanzi) G. Giappichelli Editore, Torino 2006, s. 55-81.
NUHOĞLU, Ayşe. “Uluslararası Ceza Mahkemesi Tarafından Uygulanabilecek Yaptırımlar”, Uluslararası Ceza Divanı (Yayına Hazırlayan: Feridun Yenisey), Arıkan Basım Yayım, İstanbul 2007, s. 245-253.
ÖNOK, R. Murat. Tarihi Perspektifiyle Uluslararası Ceza Divanı, Turhan Kitabevi, Ankara 2003.
ÖNOK, R. Murat. Uluslararası Ceza Divanı’nı Kuran Roma Statüsü ile Türk Ulusal Mevzuatının Maddi Ceza Hukuku Kuralları Yönünden Uyumuna Dair Rapor, Uluslararası Ceza Mahkemesi Koalisyonu, Ankara 2010.
ÖZGENÇ, İzzet. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 12. Baskı, Ankara 2016.
PANETTA, Antonio. L’Immunità dalla Giurisdizione Penale degli Organi Costituzionali in Carica Accusatı di Crimini Internazionali, Universita di RomaSapienza, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Roma 2012.
ROSCINI, Marco. “La Giurisdizione della Corte Penale Internazionale tra Risoluzioni del Consiglio di Sicurezza e Accordi Bilaterali di Esenzione”, Temi Scelti (a cura di Alessandra Lanciotti-Atilla Tanzi) G. Giappichelli Editore, Torino 2006, s. 83-115.
SPINEDI, Marina. “State Responsibility v. Individual Responsibility for International Crimes: Tertium Non Datur?”, European Journal of International Law, Vol. 13, No 4, 2002, s. 895-899.
ŞEN, Ersan. Uluslararası Ceza Mahkemesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2009.
TANZI, Atilla. “Su Immunita ed Evoluzione della Societa Internazionale”, Le Immunita nel Diritto Internazionale, Temi Scelti (a cura di Alessandra LanciottiAtilla Tanzi) G. Giappichelli Editore, Torino 2006, s. 1-22.
TELLİ, Kutlay. Cezasızlık Olgusuna Karşı Uluslararası Ceza Mahkemesi, XII Levha Yayıncılık, İstanbul 2015.
TEZCAN, Durmuş./Mustafa Ruhan ERDEM/R. Murat ÖNOK, Uluslararası Ceza Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 3. Baskı, Ankara 2015.
TRIFFTERER, Otto. “Article 27. Irrelevance of Official Capacity”, in TRIFFTERER O. Commentary on the Rome Statute of the International Criminal Court, 2. Baskı, Münster/Oxford/Baden-Baden 2008, s. 779-793.
TURHAN, Faruk. “Uluslararası Ceza Mahkemesinin Yargı Yetkisi, Uluslararası Ceza Divanı (Yayına Hazırlayan: Feridun Yenisey), Arıkan Basım Yayım, İstanbul 2007, s. 123-134.
VIVIANA, Zanetti. Lo Statuto della Corte Penale Internazionale Come Problema Costituzionale, Università degli Studi di Ferrara, Yayınlanmamış doktora tezi, Roma 2009.
VIVIANI, Alessandra. Crimini Internazionali e Responsabilità dei Leader Politici e Militari, A. Giuffrè editore, Milano 2005.
YILMAZ, Alia. Uluslararası Ceza Hukuku El Kitabı, Beta, 2. Baskı, İstanbul 2001.
YÜCEL, Bülent. “Westphalia Antlaşmasından Nice Antlaşmasına Egemenlik Kavramının Tarihsel Seyri ve Bir Prototip Olarak Avrupa Birliği”, AÜEHFD, C, X, S. 1-2, 2006, s. 165-202.