ULAŞIM DIŞI AMAÇLARLA KULLANILAN ULUSLARARASI SUYOLLARININ HAKÇA VE MAKUL KULLANIMI VE TÜRKİYE'NİN SINIR AŞAN SULARI

Uygarlık tarihi boyunca su, yalnızca yaşamın temel unsuru değil ulusların refahdüzeyi ve geleceği ile de yakından ilgilidir. Su kaynaklarına sahip olmanın getirdiği stra- tejik üstünlük, birbirleri ile söz konusu kaynaklara düzenli olarak ulaşabilme ve kont- rol edebilme mücadelesini beraberinde getirmektedir. Suyun bu denli önemli olması,diğer doğal kaynaklara nazaran alternatifsiz olmasından kaynaklanmaktadır. Dünyanüfusunun hızla artması, kullanılabilir su kaynaklarının yetersizliği ve çevre kirliliğinedeniyle ulaşım dışı suyollarına olan bağımlılık giderek artmaktadır. Uluslararası hu- kukta suyollarının ulaşım dışı kullanımını düzenleyen kurallar bakımından en önemlikaynak, 1997 tarihli Birleşmiş Milletler Uluslararası Suyollarının Ulaşım Dışı KullanımıHukukuna İlişkin Sözleşmedir. Söz konusu Sözleşme, bu alanda evrensel olarak kabulgörmüş, genel ve yerleşik kurallar getirmek amacıyla paylaşılan tatlı su kaynaklarınınyönetilmesine ilişkin bir çerçeve sözleşme niteliğindedir. Bu bakımdan uluslararası su- yollarının hakça ve makul kullanımı, önemli zarar vermeme, alınacak önlemleri önce- den haber verme gibi çok önemli rehber ilkeler kabul edilmiştir. Bu çalışmada, ulaşımdışı amaçlarla kullanılan uluslararası suyolları ve önemine ilişkin genel kavramlar ile enönemli ilkelerden biri olan hakça ve makul kullanım ilkesi incelenerek uygulama alanıortaya konulmaktadır. Ayrıca Türkiyenin önemli bir gündemini oluşturan sınır aşansular sorunu, Fırat ve Dicle nehirleri gibi stratejik suyollarından bilgiler aktarılarak ir- delenmek istenmektedir

The Equitable and Reasonable Utilization of the Non-Navigational Uses of International Watercourses and the Transboundary Waters of Turkey

Water is not only basic element of human life, closely related to the welfare and fu- ture of the nations throughout the history of civilization. Strategic advantage broughtby having water resources, brings the struggling to control and regular access to theseresources with each other. Water is such an important that there is no another alter- native due to compared to other natural resources. The addiction of non-navigational watercourses is increasing gradually because of the lack of utilizable water resources,rapid increase in the world population and environmental pollution. The 1997 UnitedNations Convention on the Law of the Non-Navigational Uses of International Water- courses is primary instrument in terms of rules governing utilization of the non-nav- igational uses of watercourses in international law. It is a framework convention, inthe sense that it provides a framework of principles and rules that may be appliedand adjusted to suit the characteristics of particular international watercourses. Somekey guiding principles set out in the document include: the equitable and reasonableutilization of international watercourses; the application of appropriate measures toprevent harm to other States sharing an international watercourse; and the principleof prior notification of planned measures. It is examined general concepts and theprinciple of equitable and reasonable utilization related to the non-navigational usesof international watercourses in this study. It is also intented to examine significantagenda of Turkey about transboundary waters problem with giving detailed informa- tion from its strategic watercourses such as the Euphrates and Tigris Rivers.

PDF

___

Acabey Münevver A., Sınıraşan Sular (Hukuki Rejim Dicle-Fırat ve Türkiyenin Diğer Sınıraşan Suları) İstanbul, Beta Yayınları, 2006. Acar Eray, Avrupa Birliğinin GAP ve Su Sorununa Yaklaşımı Çerçevesinde Fırat ve Dicle Nehirlerinin Yönetimi Üzerine Tartışmalar Stratejik Araştırmalar Ens- titüsü Güvenlik Stratejileri Dergisi, Sayı 4, 2006, http://dergipark.ulakbim.gov. tr/guvenlikstrtj/article/view/5000098941/5000092197, 10.03.2015. Akmandor M. Neşet, Su Kaynaklarımız ve Sınır Aşan Akarsuların Yeri ve Önemi Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi, Türkiye 10. Enerji Kongre- si, 2006, http://www.dektmk.org.tr/pdf/enerji_kongresi_10/nesetakmandor. pdf, 11.03.2015. Aydoğdu M. Hakkı-Yenigün Kasım, Sınır Aşan Sularda Su Politikalarının Değer- lendirilmesi ve Türkiyedeki Durum: GAP Bölgesi Örneklemesi Harran Üniver- sitesi 5. GAP Mühendislik Kongresi Bildiriler Kitabı, Şanlıurfa, 2006, http://eng. harran.edu.tr/~kyenigun/Yayinlar/C12-GAP5.pdf, 11.03.2015. Aytemiz Levent-Kodaman Timuçin, Sınıraşan Sular Kullanımı ve Türkiye-Su- riye ilişkileri, TMMOB Su Politikaları Kongresi, 7. Oturum, 21-23 Mart 2006, http://topraksuenerji.org/tmmob_su_politikalari_kongresi/Bildiriler/51.pdf, 10.03.2015. Birleşmiş Milletler Resmi Web Sitesi, http://untreaty.un.org/, 13.04.2015. Can Hasan H., Türkiyenin Sınır Aşan Suları Çağdaş Yerel Yönetimler Dergi- si TODAİE, Cilt 12, Sayı 27, 2003, ss.62-74, http://www.todaie.edu.tr/resim- ler/ekler/be06fc47d258de0_ek.pdf?dergi=Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 08.03.2015. Dalyan Ö. Dolunay, BM Uluslararası Su Yollarının Ulaşım Dışı Kullanımı Huku- kuna İlişkin Sözleşmenin Türkçe Çevirisi İÜHFM, Cilt 54, Sayı 4, 1997. Denk Erdem, Uluslararası Akarsulardan Yararlanmada Minimum Akış Doktri- ni Uluslararası Hukuk ve Politika, Cilt 4, Sayı 16, 2008, ss.79-96. Erhan Çağrı, Türk-Suriye İlişkilerinde Fırat Suyunun Paylaşım Sorunu, Mül- kiyeliler Birliği Dergisi, Cilt 21, Sayı 199, 1997, http://mulkiyedergi.org/index. php?option=com_rokdownloads&view=file&Itemid=63&id=457:tuerk-suri- ye-ilikilerinde-frat-suyunun-paylam-sorunu-car-erhan, 09.03.2015. Evsahibioğlu A. Nejat-Aküzüm Turhan-Çakmak Belgin, Su Yönetimi, Su Kul- lanım Stratejileri ve Sınıraşan Sular, Türkiye Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, Ankara, 11-15 Ocak 2010, http://www.zmo.org.tr/resimler/ek- ler/7ab1aac36b6428d_ek.pdf, 09.03.2015. Hakgüden Fikret-Önem Semih-Caşın Mesut H., Sınıraşan Sular, Nautical Tra- de Company, http://ntcshipping.com/article_en.asp, 10.03.2015. İnan Yüksel, Sınır Aşan Suların Hukuksal Boyutları (Fırat ve Dicle) AÜSBFD, Cilt 4, No:1-2, 1994, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/42/462/5271.pdf, 09.03.2015. Karadağ Ayfer A.-Uzun Osman, Havza Yönetimi ve Türkiyenin Sınıraşan Su Po- litikalarına Etkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fa- kültesi Uluslararası Davraz Kongresi, http://akademikpersonel.duzce.edu.tr/ osmanuzun/bildiri/osmanuzun22.02.2010_10.42.54bildiri.pdf, 10.03.2015. Karakılçık Yusuf., Bölgesel Su Anlaşmazlıklarının Küresel Çatışmaya Dönüşme Riski: Fırat ve Dicle Örneği, Uluslararası Hukuk ve Politika, Cilt:4, No:16, 2008. Öktem O., Türkiyenin Sınıraşan Sular Politikasında Karşılaştığı Kısıtlar: Dic- le-Fırat Örneğinde Yeni Bir Hidro-Strateji TMMOB Su Politikaları Kongresi, 8. Oturum, 21-23 Mart 2006, http://topraksuenerji.org/tmmob_su_politikala- ri_kongresi/Bildiriler/54.pdf, 10.03.2015. Öziş Ünal-Baran Türkay-Fıstıkoğlu Okan-Özdemir Yalçın-Demirci Nurhan, Sı- nıraşan Fırat-Dicle Havzasının Su Potansiyeli ve Yararlanılması, TMMOB Su Politikaları Kongresi, 8. Oturum, 21-23 Mart 2006, http://topraksuenerji.org/ tmmob_su_politikalari_kongresi/Bildiriler/49.pdf, 10.03.2015. Pazarcı Hüseyin, Uluslararası Hukuk 8. Bası, Ankara, Turhan Kitabevi, 2009. Saltürk Metin, Ortadoğuda Su Sorunu ve Türkiye Açısından İncelenmesi Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Güvenlik Stratejileri Dergisi, Sayı 3, 2006, http://www.harpak.edu.tr/saren2/files/GSD/guv_str_sayi_3_haziran2006. pdf, 10.03.2015. Sandıklı Atilla, Sınır Aşan Sular ve Türkiye Türk Asya Stratejik araştırmalar Merkezi, 2004, http://www.tasam.org/tr-TR/Icerik/160/sinir_asan_sular_ve_ turkiye, 17.03.2015. Sur Melda, Uluslararası Hukukun Esasları 4. Bası, İstanbul, Beta Yayınları, 2010. Tacar Pulat, Türkiyenin Sınır Aşan Sularla İlgili Sorunları Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt 14, Sayı 42, 1998, http://www.atam.gov.tr/dergi/sayi-42/ ataturkumuz-panelinde-yaptigi-konusma-turkiyenin-sinir-asan-sularla-ilgi- li-sorunlari, 09.03.2015. Toluner Sevin, Milletlerarası Hukuk Açısından Türkiyenin Bazı Dış Politika So- runları 2. Bası, İstanbul, Beta Yayınları, 2004. Turgay Salih, Su Sorunu Ekseninde Türkiye Suriye İlişkileri Çağın Polisi Dergi- si, Sayı 59, 2009, http://www.caginpolisi.com.tr/eski_sitemiz/85/70-71.htm, 17.03.2015. Üste A. Nazmi, Uluslararası Politika ve Türk Dış Politikası Açısından Sınıraşan Sularımız, DEÜİİBF Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, 1998, ss.231-246. Yalçın Ersin, Ortadoğuyu Bekleyen Tehlike, Stratejik Düşünce Enstitüsü, 2010, http://www.sde.org.tr/tr/haberler/823/ortadoguyu-bekleyen-tehlike. aspx, 17.03.2015. Yavuz Bige, 1921 tarihli Ankara Anlaşması, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yük- sek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, http://www.atam.gov.tr/dergi/sa- yi-23/1921-tarihli-turk-fransiz-anlasmasinin-hazirlik-asamalari, 21.10.2015.