Türk idari yargı düzeninde mahkemeye erişim hakkı

Anayasa ve yasalarla güvence altına alınan bir hakkı veya özgürlüğü idarenin yaptığı bir işlem ya da eylem sonucu ihlal edilen kimsenin mahkemeye erişim hakkının varlığı gerekir. Bu hukuk devleti ilkesinin bir gereğidir. Mahkemeye erişim hakkı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin (AİHS) 6. maddesinde düzenlenen adil yargılanma hakkının da unsurları arasında yer alır. Golder v United Kingdom kararında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Sözleşmenin 6. maddesinin 1. fıkrasının açılmış bir davada tarafların yararlandıkları usuli güvenceleri ayrıntılı bir şekilde düzenleyip, bu güvencelerden yararlanmayı mümkün kılan, asıl ve öncelikli olan mahkemeye erişim hakkını korumamasının kabul edilemez olacağı kanaatine varmıştır. Böylece Mahkeme, her ne kadar 6. maddede açık bir şekilde mahkemeye erişim hakkından bahsedilmemekle birlikte madde metninden bu hakkın korunduğu sonucunu çıkarmıştır. Sözleşmeye taraf devletler mahkemeye erişim hakkının kullanılmasını mümkün kılacak tedbirleri alarak ve mahkeme yolunu doğrudan veya dolaylı olarak haksız şekilde tıkayan engelleri kaldırarak bu hakkın etkin kullanımını sağlama yükümlülüğü altına girmişlerdir.

The right of access to a court in the area of administrative jurisdiction in Turkey

There is a need of access to a court for anyone whose rights or freedoms which are guaranteed by the constitution or laws are violated through administrative act or actions. This is a necessity of the principle of the rule of law. The right of access to a court is among the elements of the right to fair trial which is regulated in the 6 th provision of European Convention of Human Rights. In Golder v United Kingdom, the European Court of Human Rights was of the opinion that [i]t would be inconceivable ... that Article 6/1 should describe in detail the procedural guarantees afforded to parties in a pending lawsuit and should not first protect that which alone makes it in fact possible to benefit from such guarantees, that is, access to a court. Therefore the Court held that although there was no express mention of the right of access to a court in Article 6, its protection could be inferred from the text. Contracting states enter into the obligation of ensuring the effective access to court by taking measures to enable the enjoyment of the right of access to a court and eliminating direct or indirect and unfair barriers to judicial proceedings.

PDF

___

Akbal, Mehmet: “Medeni Yargılama Hukukunda Adli Yardım”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Y.2011, S.93, s.147-173.
Akbulut, Emre: “İdarî İşlemlerde Kanun Yolu ve Süresini Gösterme Yükümlülüğünün Yargısal Denetime Etkisi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2009, S.81, s.1-21.
Akıncı, Müslüm: İdarî Yargıda Âdil Yargılanma Hakkı, Birinci Bası, Ankara 2008, XXVI+635 sayfa, Turhan Kitabevi.
Baumgartner, Samuel P.: “Does Access to Justice Improve Countries’ Compliance with Human Rights Norm ? – An Empirical Study”, Cornell International Law Journal, Vol. 44, 2011, s.441-492.
Çiftçi, Erhan: “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığı Altında Âdil Yargılanma İlkesi ve İdarî Yargı”, Danıştay Dergisi, Y.2003, S.106, s.77-97.
Francıonı, Francesco: “The Rights of Access to Justice under Customary International
Law”, s.1-55, (Editör: Francesco FRANCIONI) Access to Justice as a Human Right’ın içinde, New York 2007, XXVIII+244 sayfa, Oxford University Press.
Gözübüyük, A. Şeref - Feyyaz Gölcüklü: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İnceleme ve Yargılama Yöntemi 11. Ek Protokole Göre Hazırlanıp Genişletilmiş 6. Bası, Ankara 2005, XVI+578 sayfa, Turhan Kitbevi.
Gözübüyük, A. Şeref – Güven Dinçer: İdarî Yargılama Usulü Kanun-Açıklama- İçtihat 2.Bası, Ankara 2001, XXIX+1029 sayfa, Turhan Kitabevi.
Gözübüyük, A. Şeref: Yönetsel Yargı 13. Bası, Ankara 2000, XXV+569 sayfa, Turhan Kitabevi.
Gül, Cengiz - Fatih Birtek: “Hak Arama Özgürlüğü ve Türk Pozitif Hukukunda Yargı Yolu Kapalı İşlemler”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.2, 2007, S.1-2, s.3-41. 296
İnceoğlu, Sibel: İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Âdil Yargılanma Hakkı, Kamu ve Özel Hukuk Alanlarında Ortak Yargısal Hak ve İlkeler, İkinci Bası, İstanbul 2005, XV+420 sayfa, Beta Yayınları.
Köksal, Mustafa: “Adlî Yardım (Müzahereti Adliye) Kurumunun İdarî Yargıdaki Uygulaması”, Terazi Hukuk Dergisi, Y.2009, S.40, s.97-112.
Özel, Sadullah: “İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Karaları Işığında Âdil Yargılama Hakkı”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır 2003, 88 sayfa, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Öztürk, Zülal – Alpaslan Azapağası: “Yargı Yolunu Değiştiren Görevsizlik Kararları Nedeniyle Adlî ve İdarî Yargı Mercileri Arasında Yaşanan Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Terazi Hukuk Dergisi, Y.2007, S.5, s. 47-68.
Zupancıc, Bostjan M.: “Access to Court as a Human Right According to the European Convention of Human Rights”, Nottingham Law Journal, Vol. 9(2), 2000, s.1-16.
İNTERNET SİTELERİ
http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/Pages/search.aspx#{“appno”:[“36760/06”],”item id”:[“001-108690”]}, Erişim tarihi: 4.7.2013
https://aihm.anadolu.edu.tr/aihmgoster.asp?id=7936, Erişim tarihi: 4.7.2013
http://www.yargitay.gov.tr/aihm/upload/36533-04.pdf, Erişim tarihi: 10.7.2013