Türk ceza yargısında soruşturma ve kovuşturma evresindeki mağdur hakları

Ceza yargılamasında mağdurun bir suje olarak kabul edilişi çok yenidir. Geçmişten günümüze var olan devlet anlayışı, her türlü suç bakımından asıl mağdurun kendisi olduğu şeklindedir. Ne var ki bu anlayış mağduru yargılama sürecinde bir kenara itmiş; adeta unutulmuş insan konumuna getirmiştir. Mağdurun bu durumu karşısında daha fazla sessiz kalamayan modern hukuk, ceza yargılamasında faile tanıdığı hakların yanı sıra mağdura da bir takım haklar tanımıştır. Böylelikle mağdur -tekrar ilkel dönemlerdeki gibi- uyuşmazlıkların çözümünde söz sahibi olmaya başlamıştır. Pek tabi Türkiye de bu gelişmelere duyarsız kalmamıştır. Bu bağlamda mağdura bir takım haklar tanıyarak onu ceza yargılamasında suje konumuna getirmiştir. Mağdur hakları, en açık ifade ile 5271 sayılı yasanın 234. maddesinde düzenlenmiştir. Yine ceza mevzuatının diğer düzenlemelerinden çıkan mağdura tanınmış bir kısım haklar bulunmaktadır. Bununla birlikte gerek uygulama, gerekse bazı hususlardaki yasal düzenlemelerin yetersizliği nedeniyle mağdur haklarının etkin şekilde kullanıldığı söylenilemez. Bu çalışmamızda Türk Ceza yargısı sürecinde mağdura tanınan hakların ne olduğunu anlatacağız. Bu bağlamda hakların önemini, olması gerekenin ne olduğunu yeri geldikçe irdeleyeceğiz.

Rights of the victim in Turkish criminal justice at investigation and prosecution phases

It is recent in criminal procedure that an victim's of crime is accepted as a subject. According to existing state concept from past to present, the victim's of crime is itself in every criminal aspect. However this understanding pushed the victim's of crime aside, almost set him/her as a forgotten person.Modern law which could not kept its silence in that position of the victim's of crime anymore, accorded rights for the victim as well as it did for the perpetrator. Thus the victim – like in primitive era again – had a voice in the settlements of conflicts. Turkey also did not remain intensive to this progress. In this context, Turkey accorded some rights for the victim's of crime, and set it as a subject in criminal procedure. The rights of the victim overtly regulated in the law number 5271, clause 234. Also certain rights are accorded to the victim in the other regulations of penal legislation. On the other hand it cannot be said that the victim rights are efficiently used due to both practice and the legal arrangements in some matters. In this study, we are going to explain the accorded rights for victim's of crime the course of Turkish Criminal Jurisdiction. In this regard we are going to examine the importance of rights and what should be, as the occasion arises.

PDF

___

Akbulut, İlhan; “İslam Hukukunda Suçlar Ve Cezalar”, AÜHFD, C. 52, S. 1, Yıl; 2003.
Akdemir, Süleyman; Ceza Hukukunda Mağdurun Korunması, İzmir 1988.
Akıntürk, Turgut - Karaman, Derya Ateş; Medeni Hukuk, 17. Baskı, Ocak 2012. Armağan, Servet; Temel Hak ve Ödevler, İstanbul 1980.
Artuk, M. Emin - Gökcen, Ahmet - Yenidünya, A. Caner; Ceza Hukuku Özel Hükümler, 11. Baskı, Ankara 2011.
Avcı, Mustafa; Osmanlı Hukukunda Suçlar ve Cezalar, İstanbul 2004.
Bacanlı, Mehmet Rıfat; Ceza Muhakemesinde Mağdurun Korunması, (Danışman; Prof. Dr. Cumhur Şahin) Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, 2007.
Bahar, Halil İbrahim; Suç Mağdurları, Ankara 2006.
Bakıcı, Sedat; "Kamu Davasına Katılma", ANKBD, S. 6, Yıl: 1991.
Centel, Nur - Zafer, Hamide; Ceza Muhakemesi Hukuku El Kitabı, İstanbul 2006.
Centel, Nur - Zafer, Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku, Yenilenmiş ve Gözden Geçirilmiş 8. Baskı, İstanbul 2012.
Demirbaş, Timur; Ceza Hukuku Genel Hükümler, Yeni Türk Ceza Kanunu ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanuna Göre Gözden Geçirilmiş 2. Bası, Ankara 2005.
Değirmenci, Olgun; “Ceza Muhakemesi Hukukunda Mağdur Hakları”, TBBD, S.77, Yıl. 2008.
Demirtaş, Erdoğan; Ceza Muhakemesi Hukukunda Muhakeme Şartı Olarak Şikâyet, (Danışman; Yrd. Doç. Dr. İbrahim Dülger), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, 2008.
Doğan, Fatma Karakaş; “Suçtan Doğan Mağduriyetin Devlet Tarafından Giderilmesi ve Suç Mağdurlarına Yardım Hakkında Kanun Tasarısı”, TBBD, Y. 2011, S. 95.
Donay, Süheyl; Ceza Yargılaması Hukuku, İstanbul 2010.
Donay, Süheyl; Türk Ceza Kanunu Şerhi, 1. Baskı, İstanbul 2007.
Döner, Ayhan; Şeffaf Devlette Bilgi Edinme Hakkı ve Sınırları, 1. Baskı, İstanbul 2010.
Dönmezer, Sulhi; Cezai Mesuliyetin Esası, İstanbul 1949.
Dönmezer, Sulhi - ERMAN, Sahir; Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, Cilt II. 11. Baskı, İstanbul 1997.
Düvenci, Nurdan; Mağdur Hakları Açısından Şiddet Mağduru Kadınların Korunması, ( Danışman: Galma Jahic), İstanbul Bilgi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, 2007.
Erem, Faruk - Danışman, Ahmet - Artuk, Mehmet Emin; Ceza Hukuku Genel Hükümler, Tümüyle Gözden Geçirilmiş Ondördüncü Bası, Ankara 1997.
Ersoy, Yüksel; Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2002.
Gözler, Kemal; Hukuka Giriş, Genişletilmiş 9. Baskı, Eylül 2012.
Gözler, Kemal; Türk Anayasa Hukuku, Bursa 2000.
Gözübüyük, A. Şeref - Gölcüklü, Feyyaz; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, 9 Baskı, Ankara 2011.
Http://www.anayasa.gov.tr/index.phpl=manage_karar&ref=show&action=karar &id=10000244&content= (19.12.2012).
Http://www.avrupakonseyi.org.tr/antlasma/aas187o.htm (16.12.2012).
Http://en.m.wikipedia.org/wiki/kidnapping (25.12.2012).
Http://portal.ubap.org.tr/App_Themes/Dergi/2012-99-1169.pdf (21.02.2013) Moroğlu, Nazan; Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesi, 6284 sayılı yasa ve İstanbul Sözleşmesi, s. 357-380.
Http://www.bayar.edu.tr/cbukam/docs/Siddet_Sunumlari/Seyda_YILDIRIM.p df (21.02.2013).
Http://www.endvawnow.org/en/articles/779-victims-rights.html (21.02.2013). Http://www.ihop.org.tr (25.12.2012).
Http://www.legislature.mi.gov/documents/publications/CrimeVictims.pdf (24.12.2012).
Http://www.ohchr.org/english/law/victims.htm (21.12.2012). Http://www.tdk.gov.tr (17.12.2012).
Jahıc, Galma - Yeşiladalı, Burcu; Onarıcı Adalet Mağdur – Fail Arabuluculuğu ve Uzlaşma Uygulamaları, İstanbul 2008.
Kafes, Veli; “Ceza Hukukunda Mağdurun Zararının Giderilmesi”, AÜHFD, Y: 2011, S. 60(1), (s.83-156).
Kamer, Vehbi Kadri; “Ülkemizde ve Mukayeseli Hukukta Mağdura Yardım”, TBBD, S. 77, Yıl 2008.
Kayançiçek, Murat; Şerefe Karşı Suçlar, Ankara 2008.
Kaymaz, Seydi - Gökcan, Hasan Tahsin, Uzlaşma ve Önödeme, Ankara 2005.
Keser, Ahmet; Ceza Usul Hukukunda Uzlaşma, Ankara 2010.
Koca, Mahmut - Üzülmez, İlhan; “Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukukunda Mağdurun Korunması ve Mağdura Tanınan Haklar”, Hukuki Perspektifler Dergisi, Y. 2004, S. 2, Sonbahar 2004.
Kunter, Nurullah - Yenisey, Feridun - Nuhoğlu, Ayşe; Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, 15. baskı, İstanbul 2006.
Kunter, Nurullah - Yenisey, Feridun; Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku Özet Kitap, İstanbul 2005.
Morgan, Anne M.; “Criminal Law – Victim Rights: Remembering The Forgotten Person In The Criminal Justice System”, Marquette Law Review, Vol. 70, Yıl. 1987, s. 572.
Özbek, Mustafa; Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, Ankara 2004.
Özbek, Veli Özer; CMK İzmir Şerhi Ceza Muhakemesi Hukukunun Anlamı, Ankara 2005.
Özbek, Veli Özer; TCK İzmir Şerhi, Yeni Türk Ceza Kanununun Anlamı, Güncelleştirilmiş Geliştirilmiş 3. Baskı, Ankara 2006.
Özbek, Veli Özer; “Mağduru Koruma ve Mağduriyetin Giderilmesi”, Hukuki Perspektifler Dergisi, Y. 2004, S. 2, Sonbahar 2004.
Özbek, Veli Özer - Kanbur M. Nihat - Pınar Bacaksız - Koray Doğan; Ceza Muhakemesi Hukuku Bilgisi, Ankara 2007.
Öztürk, Bahri - Tezcan, Durmuş - Erdem, Mustafa Ruhan, - Sırma, Özge - Saygılar, Yasemin F. - Alan, Esra; Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku Ders Kitabı, 3. Baskı, Ankara 2010.
Parlar, Ali - Hatipoğlu, Muzaffer; Ceza Muhakemesi Kanunu Yorumu, Cilt. 2, Ankara 2008.
Pazarcıkcı, Nusret Alper; "Ticareti Terk Yükümlülüğüne Aykırılık Suçunun Hukuk Düzenindeki Yeri", Terazi Hukuk Dergisi, Y. 7, S. 65, Ocak 2012.
Romanı, Carlos Fernandez De Casadevante; “International Law Of Victims”, Max Planck Yearbook Of United Nations Law, Vol. 14, Year 2010.
Sadak, Murat; “Mağdurun Kanun Yollarına Başvuru Hakkı”, TAAD, S.1, Yıl 2010.
Sefer, Doğan; “Uzlaşma Kurumu” Adalet Dergisi, Sayı 40, Mayıs 2011.
Sezer, Ahmet; Ceza Usul Hukukunda Uzlaşma, Ankara 2010.
Soysal, Tamer; Türk Ceza Hukukunda Uzlaşma, Ankara 2009.
Şahin, Cumhur - Özgenç, İzzet; Türk Ceza Hukuku Gazi Külliyatı, Ankara 2005.
Şen, Ersan; Yeni Türk Ceza Kanunu Yorumu, Cilt 1, İstanbul 2006.
Taneri, Aydın; Türk Devlet Geleneği, İstanbul 1997.
Topuz, Murat; Maddi Zarar ve Bu Zararın Belirlenmesi, İstanbul 2011.
Toroslu, Nevzat; Ceza Hukuku Genel Kısım, Ankara 2005.
Turhan, Faruk; Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara 2006.
Uğur, Hüsamettin; "Kadın ve Aile Bireylerine Yönelik Şiddete Karşı 6284 Sayılı Kanunun Getirdikleri", TBBD, S. 101, Yıl: 2012.
Ünver, Yener - Hakeri Hakan; Ceza Muhakemesi Hukuku, 4. Baskı, Ankara 2011.
Yaşar, Osman; Uygulamalı ve Yorumlu Ceza Muhakemesi Kanunu, Ankara 2005.
Yıldız, Ali Kemal; Ceza Muhakemesi Hukukunda Mağdur Suçtan Zarar Gören Şikayetçi, Ankara 2008.
Yılmaz, Ejder; Hukuk Sözlüğü, Genişletilmiş 6. Baskı, Ankara 2001.
Yılmaz, Ömer; Onarıcı Adalet Sistemi, Suç Mağdurları, Ankara 2006.
Yılmaz, Zekeriya, Mağdur Hakları Dava Katılma Yargılama Giderleri, Ankara 2007.
Yurtcan, Erdener; Şahsi Dava ve Uygulaması, Ankara 1989.