Türk anayasaları ekseninde Türkiye’de temsil olgusu

Temsil olgusu, toplumsal değişime bağlı olarak ortaya çıkmış, gelişmiş ve günü- müz anlamını kazanmıştır. Temsil kavramının niteliği, uygulama alanı bulduğu ülkenin hükümet şeklinin ve yönetim biçiminin de belirleyicisi olmaktadır. Başta orta çağ Avrupa’sında olmak üzere mutlak iktidara sahip olan kralın yetkilerinin tek sınırlayıcısı soylulardı. Avrupa’da yaşanan siyasi ve toplumsal değişimin paralelinde kral yetkilerini zaman içerisinde daha fazla paylaşmaya başlamıştır. Türkiye’de de temsil olgusunun gelişimi tarihsel bir seyir izlemiştir. Önceleri mutlak iktidara sahip olan Osmanlı padişahları, bu yetkilerini dış müdahaleler ve Osmanlı modernleşmesi ile birlikte yaşanan toplumsal değişimin bir sonucu olarak parlamento ile paylaşmak zorunda kalmışlardır. Nihayet Cumhuriyet’in kuruluşu ile parlamento yetkileri kendinde toplamış(1921-1923) ve zamanla kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi, çok partili hayata geçiş gibi demokratik adımlar ile de temsil anlayışı günümüz şeklini almıştır. Bu çalışmanın amacı Türkiye’de temsil olgusunun gelişimini Türk Anayasaları ekseninde incelemektir. Çalışma üç ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde kavram olarak ‘temsil’ olgusu açıklanmıştır. Temsil kavramının özel hukuk kaynaklı oluşu ve çalışmanın Anayasalar ekseninde yapılması, temsil kavramının özel hukukta ve kamu hukukunda ne anlama geldiğinin anlatılmasını zorunlu kılmaktadır. İkinci bölümde günümüz temsil olgusunun anlaşılması açısından İngiltere ve Fransa örneğinde temsil olgusunun tarihsel gelişimi incelenmiştir. Son bölümde tarihsel koşullar ve ağırlıklı olarak hukuksal bir bakış açısı ile Türk Anayasaları ekseninde temsil olgusunun gelişimi incelenmiştir.

The concept of the representation in the context of Turkish constitutions in Turkey

The concept of representation has emerged depending on social change, developed and got current today. The quality of representation identifies the polity and government of the country in which applied. At the middle ages in Europe, the nobles were the only restrictive the king’s- having absolute power- authority. The kings began to share more powers in course of time in parallel with the political and social changes in Europe. The development of the concept of representation has historically trended in Turkey. Previously Ottoman Sultans, having the absolute power, were forced to share this power with the parliament as a result external interventions and Ottoman modernization of social change. Finally, the parliament self-collected(1921-1923) this power with the establishment of the Republic and the understanding of representation has gained current meaning with the democratic attempts such as giving women the right to vote and be elected and transitioning to multi-party democracy. The aim of this paper is to analyze the development of the concept of representation in the context of Turkish constitutions in Turkey. The study consists of three main parts. In the first section the concept of ‘representation’ is described. It’s essential what the concept of representation mean in private and public law because the concept of representation is originated from private law and the debates based on constitutions. In the second part the historical development of the concept is analyzed in England and France in terms of understanding the curent meaning of the concept. In the last section the development of the concept is analyzed in terms of historical circumstances mainly with a legal perspective in the context of the Turkish constitutions.

PDF

___

Abdurrahman Eren, “Türk Anayasa Mahkemesine Göre Siyasi Parti Kapatma Davasının Hukuki Niteliği”, http://istanbuluniversitesi.hukukfakultesi.gen. tr; Erişim Tarihi: 10.11.2013.
Andrew Heywood, Siyaset, Çev. Zeynep Kopuzlu, Liberte Yayınları, Ankara, 2013.
Alev Alatlı, Batıya Yön Veren Metinler III, Aydınlanma/Burjuvazi Yüzyılı/ Bilim Çağının Zaferi (1650-1800), İlke Eğitim ve Sağlık Vakfı, İstanbul, 2010.
Ali Rıza Saklı, “Fransa ve Almanya’da Uluslaşma süreci ve Ulus Bilincinin Oluşumu”, Akademik Bakış Dergisi, Sayı:32, 2012, ss.1-19.
Bülent Tanör, Necmi Yüzbaşıoğlu, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, Beta, 10. Bası, İstanbul, 2011.
Bülent Tanör, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, Yapkın Kredi Yayınları, İstanbul, 14. Baskı, İstanbul, 2006.
Bülent Yavuz, Mahmut Bülbül, “Çift Meclis Sistemi ve Türkiye” Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt16, Sayı 1, 2012, ss.217-260.
Cem Eroğul, “1908 Devrimini İzleyen Anayasa Değişiklikleri” 100. Yılında Jön Türk Devrimi, (Ed. Sina Akşin, Serap Balcı, Barış Ünlü), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2010, ss.85-139.
Emmanuel Sièyes, “Tiers-État Nedir?”, Çev: Süheyp Derbil, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 1-2, 1951, ss. 126-207.
Erdoğan Teziç, Anayasa Hukuku, Genel Esaslar, Beta Basım Yayım Dağıtım 14. Bası, İstanbul, 2013
Ergun Özbudun, “İngiltere’de Parlamento Egemenliği Teorisi”,Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 25, Sayı: 1-2, 1968, ss. 59-80.
Ergun Özbudun, Anayasa Hukuku, (Ed. Ergun Özbudun, Bülent Yücel) Anadolu Üniversitesi Yayınları, No: 2692, Eskişehir, 2012.
Ergun Özbudun, Türk Anayasa Hukuku, Gözden Geçirilmiş 14. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2013.
Ergun Özbudun, Türkiye’de Parti ve Seçim Sistemi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2011.
Erol Tuncer, “Türkiye’de Seçim Uygulamaları/Sorunları Işığında Temsilde Adalet-Yönetimde İstikrar İlkelerinin İşlevselliği” Anayasa Yargısı, 23(2006), ss.167-182
Ersin Kalaycıoğlu, “Türkiye’de Politik Rejim Evrim ve Yasama Sistemi”, Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, (Ed. Ersin Kalaycıoğlu, Ali Yaşar Sarıbay), Dora Yayınları, 4. Basım Bursa, 2009.
Fahir Armağaoğlu, Seçim Sistemleri, Güney Matbaası, Ankara, 1953.
Fatih Türe, “Egemenlik, Temsil Demokrasi ve Ulus Devlet”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Dergisi, Gündem, Nisan 2008, ss.11-13.
Fatih Türe, “Türkiye’de Siysal Egemenlik Kavramının Gelişimi: Osmanlı’dan Cumhuriyete Tarihsel Süreç” Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Sayı:4, 2005, ss.28-51
Fatma Acun, “Değişim ve Süreklilik: Osmanlının Torunları, Cumhuriyetin Çocukları”, Dünden Bugüne Türkiye’nin Toplumsal Yapısı, (Ed. Mehmet Zencirkıran), Dora Yayınları, 3. Basım, Bursa, 2012.
Fehmi Akın, “1924 Anayasasının Modernleşme Açısından Anlamı”, AKÜ Sosyal Bilimler Dergisi-Atatürk Özel Sayısı, Cilt:8, Sayı:3, Aralık 2006, ss.1- 12.
Fikret Eren, Borçlar Hukuku: Genel Hükümler, İstanbul, Beta, 6. Baskı, 1998 H. Birsen Örs, “Siyasal Temsil”, I.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No:35, İstanbul, 2006.
Hana Fenichel Pitkin, The Concept of Representation, University of California Pres, Berkeley, L.A., 1972.
İlknur Türe, Çağdaş Demokrasinin Temel Koşulu: Siyasi Temsil, Balıkesir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:2, Sayı:1, 2005, s.77., ss.68-81.
Jean-Jacques Rousseau, Toplum Sözleşmesi, Çev: Vedat Günyol, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, IX. Basım, İstanbul, 2012
Kemal Gözler, “İngiltere’de Parlamento Neden ve Nasıl Ortaya Çıktı: Malî Hukukun Anayasa Hukukundan Eskiliği Üzerine Bir Deneme”, Prof. Dr. Mualla Öncel’e Armağan, Ankara, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 2009, c.I, ss.365-374.
Kemal Gözler, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Ekin Yayınevi, Bursa, Haziran 2011
Kemal Gözler, Türk Anayasa Hukuku Dersleri, Ekin Yayınevi, 12. Baskı, Bursa, 2011.
Kemal Gözler, Türk Anayasa Hukukunun Genel Esaslarına Giriş, Ekin Yayınevi, 5. Baskı, Bursa, 2011
Kemal Yakut, Çağdaş Dünya Tarihi, Anadolu Üniversitesi Açık öğretim Fakültesi Yayınları,1999.
M. Akif Özer, “Parlamentolar ve Denetim Fonksiyonları” Sayıştay Dergisi, Sayı: 33, ss. 24-61.
M. Emin Ruhi, Fransız Devriminde Bir Başrol Oyuncusu Sieyes, Liberte Yayınları, Ankara, 2002
Mehmet Merdan Hekimoğlu, Anayasa Hukukunda Karşılaştırmalı Demokratik Hükümet Sistemleri ve Türkiye, Detay Yayıncılık, İstanbul, 2009.
Mehmet Kahraman ve Zekeriya Çalışkan, “Türkiye’de Siyasal Partilerin Hukuksal Statüsü Ve Siyasal Partilerin Kapatılması Rejimi”, Doğu Anadolu Araştırmaları, 2007, ss. 122-131.
Murat Sarıca, Fransa ve İngiltere’de Emredici Vekâletten Yeni Temsil Anlayışına Geçiş, İÜHF. Yayını, İstanbul 1969.
Oya Araslı, Adaylık Kavramı ve Türkiye’de Milletvekili Adaylığı Sevinç Matbaası, Ankara, 1972.
Ömer Anayurt, 1924 Anayasasında Temel Hak ve Hürriyetler, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:7, Sayı:1-2, Haziran-Aralık 2003, ss.165- 185.
Robert A. Dahl, “Demokrasi ve Eleştirleri” Çev. Levent Köker, Yetkin Yayınları, Ankara, 1996.
Semra Gökçimen, “Ülkemizde Kadınların Siyasal Hayata Katılım Mücadelesi”, Yasama Dergisi, Sayı:10, 2008, ss.5-59.
Serap Yazıcı, Anayasa-I, Anadolu Üniversitesi Yayınları, No:2572, Eskişehir, 2012.
Sezer Ayan, “Siyasi Yapılanma Sürecinde 1961 ve 1982 Anayasası”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:8, Sayı: 2, 2007, ss.1-24.
Süleyman Güngör, “14 Mayıs 1950 Seçimleri ve CHP’de Bunalım”, SDÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:21, Mayıs 2010, ss.193-208.
Şükrü Hanioğlu, “Siyasi Temsil Olayının Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Yeri” Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, (Ed. Ersin Kalaycıoğlu, Ali Yaşar Sarıbay), Dora Yayınları, 4. Basım Bursa, 2009, ss. 363-364.
Taha Parla, Türkiye’de Anayasalar, İletişim Yayınları, 1. Basım, İstanbul, 2002.
Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük, http://www.tdk.gov.tr, Erişim Tarihi:07.10.2013.
Uğur Yıldırım vd. “Yerel Temsil ve Katılım Bağlamında Belediye Meclisleri: Kahramanmaraş ve Sivas Örnekleri”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl:2011, Cilt:8, Sayı: 15, ss.507-530.
Ülkü Varlık, Banu Ören, “Demokrasi ve Siyasi Temsil” SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, http://www.iibf.selcuk.edu.tr/iibf_dergi/dosyalar/161347914778.pdf, Erişim Tarihi: 12.10.2013.
Yavuz Atar, Türk Anayasa Hukuku, Mimoza Basım Yayım ve Dağıtım, 3. Baskı, Konya, 2005.
Yılmaz Aliefendioğlu, “Siyasi Partiler ve Sivil Toplum Örgütleri” Anayasa Yargısı, Cilt:16, 1999, ss.95-115
Yılmaz Aliefendioğlu, Temsili Demokrasinin “Seçim” Ayağı, TBBD, Sayı: 60, 2005, s. 85., ss. 71-96
Yusuf Şevki Hakyemez, “Çoğunlukçu Demokrasi Anlayışı, Rousseau ve Türk Anayasaları Üzerindeki Etkisi”, AÜHFD, Cilt:52, Sayı:4, ss.69-92.
Yusuf Tekin, Sabri Çiftçi, “Temsil Krizi Tartışmalarına Bir Katkı: 22. Dönem TBMM’nde Yapılan Bir Alan Araştırmasının Sonuçları Işığında Türk Siyasal Yaşamında Demokratik Temsil İlkesinin Görünümü”, SÜ, İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, ss. 69-90.
6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu, Kabul Tarihi:11.01.2011, Resmi Gazete(RG), Sayı:27836, 04.02.2011