ONARICI ADALET VE UZLAŞTIRMA KURUMU BAĞLAMINDA CEZA ADALET SİSTEMİNDE MAĞDURUN KONUMU
Bu çalışmada genel olarak, ceza adalet sistemlerinde fail odaklı geleneksel yakla- şımdan mağdur ve çözüm odaklı yeni yaklaşıma geçiş şeklindeki paradigma değişimiele alınmaktadır. Mağdurun bu evrilme sürecindeki konumunu belirlemek çalışmanıntemel amaçlarından birisidir. Türk ceza adalet sisteminde bir onarıcı adalet kurumuolan uzlaştırma, bu yeni yaklaşımın temel argümanları dikkate alınarak mağdur öznesibağlamında değerlendirilmiş ve bazı önerilerde bulunulmuştur.
Victim Status in Criminal Justice System in the Context of Restorative Justice and Victim-Offender Mediation
In this study, the paradigm shift from the offender-oriented traditional approachto the victim and resolution-oriented new approach in criminal justice systems is gen- erally discussed. One of the main objectives of the study is to elucidate of the victim sposition in this evolving process. Victim-offender mediation is regulated in Turkishcriminal justice system as an institution of restorative justice. This institution is eval- uated considering the main arguments of this new approach and some suggestionsis made
___
- AKINCI SOKULLU, Füsun, Viktimoloji, İstanbul 1990. AERTSEN, Ivo, Türkiyede Mağdur Haklarının ve Mağdurlara Verilen Hizmet- lerin Güçlendirilmesi: Etkin Uygulamaya Doğru UNDP Türkiyenin katkılarıyla hazırlanan rapor, Mayıs 2014. AERTSEN, Ivo MACKAY, Robert PELIKAN, Christa WILLEMSENS, Jolien WRIGHT, Martin, Rebuilding Community Connections, Mediatio nand Res- torative Justice in Europa, Germany 2004. ARSLAN, Çetin, Türk Hukukunda Suç Mağdurunun Zararın Tazmini, Dünyada ve Türkiyede Ceza Hukuku Reformları Kongresi (26 Mayıs 4 Haziran 2010 İstanbul ve Ankara) Tebliği, Sempozyum Kitabı, C. 2, İstanbul 2013, s. 2337- 2356. AYTEKİN İNCEOĞLU, Asuman - KARAN, Ulaş, Türkiyede Ceza Davalarında Uzlaşma Uygulamaları: Hukuki Çerçevenin Değerlendirilmesi, Onarıcı Ada- let-Mağdur Fail Arabuluculuğu ve Uzlaşma Uygulamaları: Türkiye ve Avrupa Bakışı, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2008, s. 45-83. AZEVEDO, Andre Gomma De, Çalıştay Sunumu, UNDP ve Adalet Bakanlığı or- taklığında düzenlenen Ceza Adalet Sisteminde Mağdur-Fail Uzlaştırma Uygu- lamaları Uluslararası Çalıştayı, UNDP Yayını, İstanbul Mart 2012, s. 51-53. BECCARİA, Cesare, Suçlar ve Cezalar Hakkında (Çeviren: Sami SELÇUK), Anka- ra 2004. BIÇAK, Vahit, Suç Muhakemesi Hukuku, Ankara 2010. BLOOM, Sandra L., Restorative vs. Retributive Justice, E-Mail From America, The Psychoterapy Review 1(6), November 1999, s. 259-260. CHAMPION, Dean John, The American Dictionary of Criminal Justice: Key Ter- ms and Major Court Cases, USA 2004. ÇETİNTÜRK, Ekrem, Ceza Adalet Sisteminde Uzlaştırma, Ankara Şubat 2009. ÇETİNTÜRK, Ekrem, Onarıcı Adalet, Ankara 2008. DEĞİRMENCİ, Olgun, Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukukunda Mağdur Hakla- rı, TBB Dergisi, S. 77, 2008, s. 33-86. DOĞAN, Fatma Karakaş, Suçtan Doğan Mağduriyetin Devlet Tarafından Gi- derilmesi Ve Suç Mağdurlarına Yardım Hakkında Kanun Tasarısı, Türkiye Baro- lar Birliği Dergisi, S. 95, Y. 2011, s. 197-2014. DOLU, Osman - BÜKER, Hasan - ULUDAĞ, Şener, Türk Ceza Adalet Sisteminin Caydırıcılık Kapasitesine İlişkin Eleştirel Bir Değerlendirme, Ankara Ünv. Hu- kuk Fakültesi Dergisi, C. 61, S. 1, Y. 2012, s. 69 106. DÖNMEZER, Sulhi - ERMAN, Sahir, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, Genel Kısım Cilt II, İstanbul 1994. DÖNMEZER, Sulhi, Devlet ve Suç Mağduru İlişkisi, Onar Armağanı, İstanbul, Fakülteler Matbaası, 1977, s. 179-193. EREZ, Edna, Victim Participation in Sentencing: Rhetoric and Reality, Journal of Criminal Justice, Vol. 18, 1990, s. 19-31. ERYILMAZ, M. Bedri, Bir İnsan Hakkı Olarak Türkiye ve Diğer Avrupa Konseyi Üyesi Ülkelerinde Mağdurun Bilgilendirilme Hakkı, Polis Dergisi, Y. 4, S. 15, 1998, s. 45-52. ERZURUMLUOĞLU, Bayram, Türkiyede Şiddet Suçu Mağduriyetinin Sosyal Boyutları, Mağdur Hakları ve Hizmetlerine Toplumsal Bakış, Uluslararası Mağ- dur Hakları Sempozyumu (30-31 Ekim, Ankara) Tebliği, Sempozyum Kitabı, Adalet Bakanlığı Yayını, Ankara Mayıs 2015, s. 139-163. FOGLESONG, Todd, Mağdur Haklarının Korunmasında Ampirik ve Etik İkilem- ler, Uluslararası Mağdur Hakları Sempozyumu (30-31 Ekim, Ankara) Tebliği, Sempozyum Kitabı, Adalet Bakanlığı Yayını, Ankara Mayıs 2015, s. 319-324. GÖKULU, Gökhan, Onarıcı Adalet Kavramı ve Uygulamaları, Suçun Sosyolo- jisi Cezanın Felsefesi (Editörler: Güncel ÖNKAL Özgür SARI), Ankara 2013, s. 79-99. İNCEOĞLU, Asuman, Ulusal Düzenlemeler Işığında Türk Hukukunda Mağdur Hakları, Uluslararası Mağdur Hakları Sempozyumu (30-31 Ekim, Ankara) Teb- liği, Sempozyum Kitabı, Adalet Bakanlığı Yayını, Mayıs 2015, Ankara s. 57-75. JAHİC, Galma YEŞİLDAĞLI, Burcu, Onarıcı Adalet: Yeni Bir Yaklaşım, Onarıcı Adalet, Mağdur-Fail Arabuluculuğu ve Uzlaşma Uygulamaları: Türkiye ve Avru- pa Bakışı, Ankara 2008, s. 15-21. JAKOPS, Pauline KAMPEN, Petra Van, Dutch ZSM Settlements in the Face of Procedural Justice: The Sooner the Better?, Utrecht Law Review, Vol. 10, No. 4, November 2014, s. 73-85. KAFES, Veli, Ceza Hukukunda Mağdurun Zararının Giderilmesi Ankara Üniver- sitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 60 (1), Y. 2011, s. 83-156. KALEM, Seda JAHİC, Galma ELVERİŞ, İdil, Adalet Barometresi: Vatandaş- ların Mahkemeler Hakkındaki Görüşleri ve Değerlendirmeleri, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2008. KALEM, Seda, Ceza Davalarında Uzlaşma: Uygulayıcı Görüşü, Onarıcı Adalet, Mağdur-Fail Arabuluculuğu ve Uzlaşma Uygulamaları: Türkiye ve Avrupa Bakı- şı, Ankara 2008, s. 83-108. MADEN, Mehmet, Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar, Ankara 2012. MARSHALL, Tony F., Restorative Justice An Overwiew, Research Development and Statistics Directorate, Home Office, London 1995. NUHOĞLU, Ayşe, Uzlaşma Bakımından Şikâyete Bağlı Suçlar, Kazancı Hukuk Dergisi Uzlaşma Özel Sayısı, 2010, s. 86-93. ÖNDER, Ayhan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Cilt I, İstanbul 1991. ÖZBEK, Mustafa, Çağdaş Ceza Adalet Sistemlerinde Alternatif Çözüm Arayış- ları ve Arabuluculuk Uygulaması, Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaştırma, İstanbul 2005. ÖZBEK, Veli Özer, Ceza Hukukunda Suçtan Doğan Mağduriyetin Giderilmesi, Ankara 1999. ÖZEK, Çetin, Suç Mağdurunun Korunması İle İlgili Bazı Sorunlar, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, S. 1-4, 1984, s. 13-67. ÖZGENÇ, İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 7. Bası, Ankara 2012. PELIKAN, Christa, Onarıcı Adalet Üzerine, Onarıcı Adalet, Mağdur-Fail Ara- buluculuğu ve Uzlaşma Uygulamaları: Türkiye ve Avrupa Bakışı, Ankara 2008, s. 21-29. POLAT, Ahmet, Polisin Mağdura Yaklaşımı ve Eğitimi, Uluslararası Mağdur Hakları Sempozyumu (30-31 Ekim, Ankara) Tebliği, Sempozyum Kitabı, Adalet Bakanlığı Yayını, Ankara Mayıs 2015, s. 359-367. RAYNOR, Peter, Is Probation Still Possible?, The Howard Journal, Vol 51, No 2, May 2012, s. 173189. Makalenin Türkçe tercümesi için ayrıca bkz.: De- netimli Serbestlik Hala Mümkün müdür?, Tercüme eden: Hakan A. YAVUZ - Süleyman ÖZAR, Küresel Bakış Çeviri Dergisi, Yıl 4, S. 12, Ocak 2014, s. 11-39. REDEKOP, Paul, Changing Paradigms, Punishment and Restorative Discipline, Herald Press, USA-Canada 2008. ROACH, Kent, Changing Punishment at the Turn of the Centry: Restorative Justive, Canadian Journal of Criminology, Volume 42, Issue 3, July 2000, s. 249-480. SELÇUK, Sami, Hukukun Terörle Sınavı, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, C. 1, Y. 2, S. 5, Nisan 2011, s. 57-92. SEVDİREN, Öznur, Cezalandırmada Bir Paradigma Değişikliği Olarak Onarıcı Adalet Felsefesi: Bir Sentez Denemesi-I, Ceza Hukuku Dergisi, Yıl 6, Sayı 15, Nisan 2011, s. 103-131. SOYGÜT ASLAN, Mualla Buket, Ceza Hukukunda Mağdurun Korunması ve Onarıcı Adalet Anlayışı, Kazancı Hukuk Dergisi Uzlaşma Özel Sayısı, 2010, s. 283-311. SÜMER, Osman, Suç Önleme İşlevi Açısından Uzlaşma, Suçun Sosyolojisi Ce- zanın Felsefesi (Editörler: Güncel ÖNKAL Özgür SARI), Ankara 2013, s. 45-79. ŞAFAK, Ali, Suç (Ceza) Muhakemesi Hukuku Kısa Temel Konuları, Güncelleştiril- miş Ders Notu, Polis Akademisi, Ankara, Şubat 2015. İnternet erişimi için bkz: http://www.pa.edu.tr/Project%5CFiles%5CNews%5C2015%5C02%5C12% Ch1%5CCMH%20VE%20POLIS%20%20FYO%20OGRNC%20icin%2015. pdf,14.08.2015. ŞAHİN, Cumhur, Ceza Muhakemesi Kanunu Gazi Şerhi, 1. Baskı, Ankara 2005. TARHANLI, Turgut, Onarıcı Adalet, Onarıcı Adalet, Mağdur-Fail Arabuluculu- ğu ve Uzlaşma Uygulamaları: Türkiye ve Avrupa Bakışı, Ankara 2008, s. 9-15. TOSUN, Öztekin, Suç Hukuku El Kitabı, İstanbul, 1979. ULUDAĞ, Şener, Onarıcı ve Cezalandırıcı Adalet: Paradigma Değişikliğini Te- tikleyen Şartlar, Polis Bilimleri Dergisi, Cilt 13(4), 2011, s. 127-151. UMBREIT, Mark S., Restorative Justice Through Victim-Offender Mediation: A Multi-Site Assesment, Western Criminal Review 1, 1998, s. 1-28. USLU, Ferhat, Çağdaş Ceza Adaleti İçinde Mağdur, Ankara Barosu Dergisi, 2013/4, s. 241-260. YILDIZ, Ali Kemal, Uzlaşma Şikâyet İlişkisi, Kazancı Hukuk Dergisi Uzlaşma Özel Sayısı, 2010, s. 93 115. ZEDNER, L. P., Criminal Justice, Clarendon Law Series, Oxford UniversityPress, New York 2004. ZEHR, Howard, Changing Lenses, A New Focus On Crime and Justice, Herald Press, USA-Canada 2005. Ceza Adalet Sisteminde Mağdur Hakları İnceleme Raporu, Adalet Bakanlığı İç Denetim Birimi Başkanlığı, Rapor Tarihi: 10 Temmuz 2013, Raporun dijital for- matına erişim için bkz.:http://www.icdenetim.adalet.gov.tr/raporlar/yayinla- nanrapor/2013-3.pdf, 15.12.2014. Onarıcı Adalet Programları El Kitabı, United Nations of Drugs on and Crimes, New York 2006.