MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUKTA ÖN SORUN

Milletlerarası unsurlu bir olayda, hâkimin kanunlar ihtilâfı kurallarına göre tespit edilen, maddî hukuka göre çözüm bekleyen sorun, “asıl/esas mesele”dir. Bununla birlikte bazı uyuşmazlıklarda, kanunlar ihtilâfı kurallarının uygulama alanı bulduğu bir olayda, esas sorun hakkında verilecek kararı doğrudan etkileyen, esas sorundan daha önce meydana gelmiş olan bazı sorunların çözüme kavuşması gerekebilir. İşte esas sorun hakkında verilecek kararı etkileyecek olan bu sorunlara, “ön sorun” denilmektedir. Bu çalışmada, ön sorunun tanımından başlayarak, ön sorunun çözümüne uygulanacak hukuka dair tartışmalara yer verilmiştir. Ön sorunun çözümüne uygulanacak hukuka dair bazı mahkeme kararları incelenmiştir. Ardından ön soruna ilişkin olarak, özel hüküm içeren bazı milletlerarası/ uluslarüstü sözleşmeler ve düzenlemeler değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Ön sorun, ön mesele, asıl sorun, uluslararası özel incidental question, principal question, hukuk, kanunlar ihtilâfı hukuku

Preliminary Question In Privarte International Law

In a case with international element, principal question is a question that comes up with substantive law which determinated by the conflict of laws of forum. However in some cases, there may be some questions directly affecting the decision and arising before the principal question are required to be solved. At this point the questions that affect decisions on principal question can be regarded as a preliminary question. In this article, starting with the definition of preliminary question, refered the discussions on the law applicable to preliminary question. After this, some international/supranational conventions and regulations that has specific privisions on preliminary question are assessed.

Keywords:

Preliminary question, incidental question, principal question, private international law, conflict of laws.,

PDF

___

AKINCI, Z./DEMİR GÖKYAYLA, C., Milletlerarası Aile Hukuku, İstanbul 2010.
ANTON, A.E./BEAUMONT, P.R./Mc.ELEAVY, P.E., Private International Law, Edinburg 2011.
BAYRAKTAROĞLU ÖZÇELİK, G., “Roma III Tüzüğü Uyarınca Boşanma ve Ayrılığa Uygulanacak Hukukun Tayini ve Uygulanması”, AÜHFD, 61(2), Yıl:2012, s.505- 539.
BAYRAKTAROĞLU-ÖZÇELİK, “Kanunlar İhtilâfı Hukukunda Olumlu Vatandaşlık İhtilâflarının Çözümü ve MÖHUK m.4(1)(b) ve (c) Hükümlerinin Değerlendirilmesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.XIX, Yıl:2015, S. 1, s.111-150.
BERKİ, O.F./ERGÜNEY, H., Yabancılar Hukuku ve Kanun İhtilâfları ile İlgili Yargıtay Kararlarının Tahlil ve İzahları, Ankara 1963.
BRIGGS, A., The Conflict of Laws, 2nd Ed., Oxford 2008.
CHESHIRE, G.C., Private International Law, Oxford 1947.
CORMACK, J., “Renvoi, Characterization, Locazilation and Preliminary Question in the Conflict of Laws”, Southern California Law Review, Vol:XIV, 1941, No.3, s.221-275.
CURRIE, B., Selected Essays on the Conflict of Laws, Durham 1963.
ÇELİKEL, A./ERDEM, B.B, Milletlerarası Özel Hukuk, B.14, İstanbul 2016.
ÇELİKEL,A./NOMER, E./GİRAY, F.K./ESEN, E., Milletlerarası Özel Hukuk, Pratik Çalışma Kitabı, B.13, İstanbul 2016.
DOĞAN, V., Milletlerarası Özel Hukuk, B.4, Ankara 2017.
EHRENZWEIG, A.A., Private International Law, Leyden 1967.
EKŞİ, N., Milletlerarası Özel Hukuk I Pratik Çalışma Kitabı, B.3, İstanbul 2016.
FAWCETT, J./CARRUTHERS, J.M., Cheshire, North & Fawcett Private International Law, Oxford 2008.
GOESSL, S.L., “Preliminary Questions in EU Private International Law”, Journal of Private International Law, Vol:8/1, s.63-76.
GOTLIEB, A.E., “The Incidental Question Revisted Theory and Practice in the Conflict of Laws”, ICLQ, Vol.26, 1977, s.734-798.
GÖĞER, E., “Devletler Hususî Hukuku Yönünden İkametgâh”, AÜHFD, Yıl: 1969, C.26, S.3-4, s.237-252, (İkametgâh).
GÖĞER, E, Devletler Hususî Hukuku, Ankara 1977.
HARTLEY, T.C., “Bigamy in the Conflict of Laws”, International and Comparative Law Quarterly, Vol.16, 1967, s.680-703.
JUENGER, F.K., General Course on Private International Law, Rec. Des. Cours. Vol.193, 1985, s.131-320.
KEGEL, G., “The Crisis of Conclict of Laws”, Rec. Des. Cours. Vol:112, 1964/2, s.1-263.
MORRIS, J.H.C., Dicey and Morris on Conflict of Laws, London 1967.
NOMER, E., “Devletler Hususi Hukukunda Ön Mesele” İÜHFM, C.XXVII, S.1-4, İstanbul 1961, s.340-357, (Ön Mesele).
NOMER, E., Devletler Hususî Hukuku, B.22, İstanbul 2017.
NOMER, Ergin/ÇELİKEL, Aysel, Devletler Hususî Hukuku, Örnek Olaylar Mahkeme Kararları, B.7, İstanbul 2001.
NEELS, J.L., “External Public Policy, the Incidental Question Properly So-called and the Recognition of Foreign Divorce Orders”, Journal of South African Law, 2010, s.671-680.
REESE, W.L.M., “Choice of Law: Rules of Approach”, Cornell Law Review, Vol:57, No.3, 1972, s.315-334.
ROBERTSON, A.H., Characterization in the Conflict of Laws, Cambridge 1940.
SCHMIDT, T.S., “The Preliminary Question and the Question of Substitution in Conflict of Laws”, 12, Scand. St. L., 1968, s.92-119, (The Preliminary Question).
SCMIDT, T.S., “The Incidental Question in Private International Law, Rec. Des. Cours, Vol. 233; 1993-1992, s.305-416, (The Incidental Question).
SEVİĞ, V.R., “Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkındaki Kanun ve Atıf, Önsorun, Niteleme Sorunları Açısından Hakkın Korunması Amacı”, MHB, C.2, S.1-2, 1982, s., 14-16, (Ön Sorun).
SEVİĞ, V.R., Kanunlar İhtilafı (Yasama ve Yargılama Çatışmaları), İstanbul 1971. SİRMEN, K.S., “Eş Cinsel Birliktelikler ve Bunların Kanunlar İhtilâfı Hukukunda Düzenlenişi”, AÜHFD, C.58, S.4, Yıl:2009, s.826-879.
ŞANLI, C./ESEN, E./ATMAN-FİGANMEŞE, İ., Milletlerarası Özel Hukuk, B.5, İstanbul 2016.
ŞENSÖZ, Ebru, “27.11.2007 Tarih ve 5718 Sayılı MÖHUK Uyarınca Yabancılık Unsuru Taşıyan Evlilik Mallarına İlişkin İhtilaflarda Uygulanacak Hukuk”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl:8, S.16, Güz 2009, s.173-211.
TEKİNALP, G./UYANIK, A., Milletlerarası Özel Hukuk, Bağlama Kuralları, B.12, İstanbul 2012.
TÜTÜNCÜBAŞI, U., “Boşanma ve Ayrılığa Uygulanacak Hukuk Hakkında Roma III Tüzüğü (AB 1259/2010), Avrupa Birliği Devletler Özel Hukuku, Ed.ÖZKAN, I/ SÜRAL,C./TÜTÜNCÜBAŞI,U., Ankara 2016, s.428-454.
YASAN, C., Milletlerarası Özel Hukukta Aynı Cinsten Kişilerin Birliktelikleri, İstanbul 2013.
WOLFF, M., Private International Law, Oxford 1950.