Karşılıksız çek suçunda etkin pişmanlık

3167 sayılı Çek Kanunu m. 16c/1-a hükmünde, aynı kanunun 8. maddesi gereğince hamilin zararını karşılamak suretiyle “düzeltme hakkı”nı kullanan keşideciye yargı-lamadan kurtulma olanağı sağlanmış, 4814 s. Kanun’la eklenen 16c maddesiyle, bu hakkın yanı sıra kamu davasının açılmasını engelleyen, düşüren ve cezayı ortadan kaldıran bir neden olarak etkin “pişmanlık hâli” hükme bağlanmıştı. 5941 sayılı Çek Kanunu’nun 5/1. maddesinde tarif edilen karşılıksız çek suçuna özgü olarak, 6. maddenin birinci fıkrasında, failin karşılıksız kalan çek bedelini yasal faiziyle birlik-te ödeyerek “etkin pişmanlık” göstermesi durumunda hakkında yargılamanın bulun-duğu aşamaya göre kamu davasının açılmayacağı, açılmış kamu davasının düşürüle-ceği veya mahkûm olunan cezanın tüm sonuçları ile ortadan kaldırılacağı hüküm altına alınmıştır. Böylelikle her iki kanun ile tanınan bir olanak olarak etkin pişman-lığın gösterilmesi, -müşteki şikayetinden vazgeçmese bile- karşılıksız çek suçunun failinin cezadan kurtulması sonucunu doğurmaktadır. 5941 sayılı Çek Kanunu m. 6/1 hükmüne göre, etkin pişmanlıktan söz edilebilmesi için, karşılıksız kalan çek bedelinin, 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun gereğince ticarî işlerde temerrüt faiz oranı üzerinden hesaplanacak olan faizi ile birlikte tama-men ödenmiş olması gerekmektedir. Çalışmamızda, eski çekler açısından 3167 sayılı Çek Kanunu’nun uygulanmasına devam ediliyor olması nedeniyle, bu kanunda düzenlenen “düzeltme hakkının kulla-nılması” (m. 16c/1-a) ve “etkin pişmanlık” (16c) hükümleri de irdelenmiş; 5941 s. Çek K’nın 6/1. maddesinde kaleme alınan “etkin pişmanlık” kurumuna ilişkin “genel açıklamalar”dan sonra “kanundaki düzenleniş şekli” ve “amacı”na yer verilmiş; ardından “kapsamı” geniş yelpazede ele alınmış, daha sonra aşamalarına göre “so-nuçları” ayrıntılı olarak incelenmiştir. Genel bir değerlendirme niteliğindeki “sonuç” kısmıyla çalışmamız noktalanmıştır.

Effective remorse in crime of bad check

In our study, the concept of effective remorse, which is arranged in articles 8, and 16c/1-a Check Law No. 3167, and article 6/1 Check Law No. 5941 in relation to bad check crime, is examined in detail. In general, effective remorse is voluntary behaviors of the perpetrator of the crime in order to compensate the results of the crime carried out by him after the completion of the crime. According to Check Act No. 5941, in order to make (speak of) effective remorse, in accordance with the Law on Interest No.3095 the remaining unpaid portion of the check must be paid in full together with the default interest. If effective remorse is demonstrated as stipulated in the law, about the defendant, it is decided not to prosecute during the investigation stage, abatement of the case during the prosecution phase, to eliminate the decision with all of its consequences after the finalization of the decision phase.

___

  • Alacakaptan, Uğur, Suçun Unsurları, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayın-ları No: 263, Ankara 1970.
  • Arıcan, Yavuz, Ceza Yargılaması Hukukunda İtiraz Yolu, SÜSBE, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya 2006.
  • Arslan, Çetin/ Kayançiçek, Murat, 5941 Sayılı Çek Kanunu Şerhi, Sözkesen Mat-baacılık Tic. Ltd. Şti., Ankara Temmuz 2010.
  • Artuk, Mehmet Emin/ Gökcen, Ahmet/ Yenidünya, A. Caner, 5237 Sayılı Yeni TCK’ya Göre Hazırlanmış Ceza Hukuku Genel Hükümler C: I, 2. Baskı, Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara Nisan 2006.
  • Başal, Koparan, 3167 Sayılı Kanun Uygulamasında Ceza Hukuku Açısından Ortaya Çıkan Sorunlar, (in: 3167 Sayılı Çek Kanunu Sempozyumu), BATİDER, C: XV, S: 2 (Özel Sayı), Aralık 1989.
  • Bayraktar, Köksal, Faal Nedamet, İÜHFM, C: 33, S: 3-4, İstanbul 1968.
  • Bıçak, Vahit, Suç Muhakemesi Hukuku, 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2010.
  • Centel, Nur/ Zafer, Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku, 7. Bası, Beta Yayınevi, İstanbul 2010.
  • Demirbaş, Timur, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 6. Baskı, Seçkin Yayınevi, Anka-ra Kasım 2009.
  • Donay, Süheyl, Gerekçeli ve Açıklamalı Çek Kanunu, 1. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul Nisan 2010.
  • Donay, Süheyl, Son Değişiklikler Açısından Çek, 1. Bası, Beta Yayınları, İstanbul Ocak 1986.
  • Eriş, Gönen, Açıklamalı- İçtihatlı Uygulamalı Çek Hukuku, 3. Baskı, Seçkin Yayı-nevi, Ankara Eylül 2000.
  • Erra, Carlo, Teşebbüste İhtiyarıyla Vazgeçme, Çev: Sahir Erman, İÜHFM, C: X, S: 1-2, İstanbul 1944.
  • Göle, Celâl, Çek Hukuku, Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara 1989.
  • Hacıoğlu, Burhan Caner, Son Yasal Değişiklikler Açısından Karşılıksız Çek Keşide Etme Suçunun Soruşturma ve Kovuşturma Usulü, AÜEHFD, C: VII, S: 3-4, Aralık 2003.
  • Hakeri, Hakan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 8. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara Ekim 2009.
  • Helvacı, Mehmet, Çek Kanunu Tasarısı’nın Genel Olarak Değerlendirilmesi, BATİDER, (Prof. Dr. Reha Poroy’un Anısına Armağan), C: XXV, S: 4, Aralık 2009.
  • Karakehya, Hakan, Türk Ceza Muhakemesinde Kanun Yolu Olarak İtiraz, AÜSBE, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Eskişehir Temmuz 2002.
  • Kendigelen, Abuzer, Çek Hukuku, Gözden Geçirilmiş Güncelleştirilmiş 4. Bası, Arıkan Yayınları, İstanbul Ekim 2007.
  • Kırca, İsmail, 5941 Sayılı Çek Kanunu - Bir Değerlendirme, in: 5941 Sayılı Çek Kanunu - Konferans (22 Ocak 2010), Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayını, Ankara 2010.
  • Koca, Mahmut/ Üzülmez, İlhan, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 3. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara Ağustos 2010.
  • Özbek, Veli Özer, Türk Ceza Kanununu Anlamı (Açıklamalı-Gerekçeli-İçtihatlı, Cilt I, Genel Hükümler (Madde 1-75), 4. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara Ocak 2010.
  • Özgen, Eralp, 3167 Sayılı Yasa’nın Uygulanmasında Ceza Hukuku Açısından Orta-ya Çıkan Sorunlar ve Öneriler, (in: 3167 Sayılı Çek Kanunu Sempozyumu), BATİDER, C: XV, S: 2 (Özel Sayı), Aralık 1989.
  • Özgenç, İzzet, Çek Kanunu, 1. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara Ocak 2010.
  • Özgenç, İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 5. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara Ağustos 2010.
  • Özgenç, İzzet, Türk Ceza Kanunu Gazi Şerhi (Genel Hükümler), 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara Eylül 2005.
  • Öztan, Fırat, Kıymetli Evrak Hukuku, 2. Bası, Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara Temmuz 1997.
  • Öztürk, Bahri/ Erdem, Mustafa Ruhan, Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, 10. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara Mayıs 2008.
  • Poroy, Reha/ Tekinalp, Ünal, Kıymetli Evrak Hukuku Esasları - 5941 Sayılı Çek Kanununun Yorumu İle, 19. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2010.
  • Pulaşlı, Hasan, Çek Hukuku ve İlgili Mevzuat, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara Mart 2010.
  • Saka, Güngör, Fikri İçtima, İhtiyarıyla Vazgeçme ve Faal Nedamet, AD, S: 5, Ey-lül-Ekim 1988.
  • Sandal, Asiye Evrim, Karşılıksız Çek Keşide Etme Suçu, AÜSBE, (Yayımlanma-mış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2009.
  • Soydal, Osman, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu ve Yeni Çek Kanunu Işığında Kar-şılıksız Çek Keşide Etme Suçu, Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara Ocak 2010.
  • Sözüer, Adem, Suça Teşebbüs, Kazancı Hukuk Yayınları, İstanbul 1994.
  • Toroslu, Nevzat, Ceza Hukuku, 7. Baskı, Savaş Yayınları, Ankara Şubat 2005.
  • Yüce, Turhan Tufan, Türk Hukuku ile Mukayeseli Olarak İsviçre Ceza Hukukunda Teşebbüs, AD., S: 5, Mayıs 1957.
  • Zafer, Hamide, Ceza Hukuku Genel Hükümler TCK m. 1-75, Ders Kitabı, 1. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul Haziran 2010.