2012

Karşılaştırmalı olarak Türk anayasa mahkemesine bireysel başvuru hakkı (Anayasa şikayeti)

Avrupa’nın çok sayıda ülkesinde, Latin Amerika’da, Güney Asya’da ve sair kırktan fazla ülkede kabul edilmiş olan Anayasa Şikâyeti veya Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkı kurumu; ülkemizde 2000li yıllardaki yoğun çabalar sonucunda, 12 Eylül 2010 tarihli halk oylamasında kabul edilen 5982 sayılı Anayasa değişikliği ile getirile- bilmiştir. Bunda doktrin ve özellikle 2000li yıllarda hazırlanan Anayasa önerilerinin ol- duğu kadar; belki daha fazla, ülkemiz aleyhine AİHM’ne yapılan başvuruların ve endişe verici mahkûmiyet kararlarının azaltılması amaç ve istekleri etkili olmuştur. Anayasa şikâyeti veya Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkı; belli kişile- rin, belli temel haklarının, kamu gücünü kullanan organların işlemleri ve eylemleri so- nucu ihlallerine karşı; iç hukukta öngörülmüş tüm başvuru yollarım tükettikten sonra, ikincil nitelikte ve son çare olarak yaptıkları olağan dışı bir başvuru hakkıdır. Karşılaştırmalı Anayasa Hukuku’nda, bu başvuru yolu; Anayasa Mahkemelerinin, objektif Anayasal düzenin korunması işlevinin yanma eklenen ve sübjektif temel hak- ların etkili şekilde korunması işlevi; aynı zamanda Hukuka bağlı Devlet’in en ileri aşa- ması ve insan haklarının korunmasının son halkası olarak algılanmalıdır. Bu kurumu kabul etmiş ülkelerin neredeyse her birinde; kimlerin, hangi kamu gücü işlemlerinden doğan, hangi nitelikteki, hangi temel hakların ihlaline karşı; iç hukukta öngörülmüş tüm başvuru yollarını tüketmiş olmak şartıyla, hangi süreler ve koşullarla Anayasa Şikâyetinde ya da AYM’ne bireysel başvuruda bulunabilecekleri farklı içerikli düzenlenmişlerdir. Birinci bölümde, karşılaştırmalı olarak bu düzenlemeler incelen- miştir. İkinci bölümde ise, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru ile Anayasa Şikaye- ti, Mutlak ve Nisbi Anayasa Şikayeti, Popüler Dava (ActioPopularis) kurumları ve kav- ramları karşılaştırmalı olarak ve bu mütevazi makalenin sınırlı niteliği de düşünülerek ortaya konulmaya çalışılmıştır. Elbette bu makale, her yönü ile konuyu inceleyip ve konuya ilişkin sorunların tü- münü tüketmiş olmak iddiasında değildir

Individual application to constitutional court of republic of Turkey in comparative law (Constitutional complaint)

ConstitutionalComplaint, as known as Individual Application toConstitutional Court, whichestablished in manycountries of Europe, Latin America, South Asiaand- morethan 40 countriesaroundtheworld; has beenfoundwithconstitutionalamend- ment No. 5982 at Referandum 12.09.2010; bythehelpof intensework in 20002s. Applications towards ECHR againstourcountryandfrowningverdicts of convictions has influencedthisamendment, as well as doctrinesandproposalsforConstitutional in 2000’s. ConstitutionalComplaint, as known as Individual Application toConstitutional Court is an extraordinaryway of applicationwhich can be used as lastresort; again- stadministrativecustomsandactions, bycertainindividualsforcertainrights. Thisapplicationprocess in comparativeconstitutionallaw; should be seen as last- stage of humanrightsprotectionandState of law; as well as intensiveprotectionSubjec- tiverights, beenposteriortoprotection of objectiverights in constitutionalorder. Almosteveryeach of thecountrieswhoestablishedthisauthority; determineddiffer- entlytheapplicants, acts of administration, qualifıcations, violatedrights, time period, conditioıısforconstitutionalcomplaintorapplicationtotheConstitutional Court. Infırst- section, theseregulatioıısexaminedwithcomparison. Insecondsection, applicationto- theConstitutional Court andconstitutionalcomplaint, absoluteandrelativecomplaint, ActioPopularisinstitutionsandconceptswithcomparison; regardingtothelimitedchar- acteristic of thishumblearticle. Precisely, thisarticledoes not claimtohaveexaminedallaspectsandresolvedques- tions in thissubject.

PDF

___

ALİYEV, Cabir, Anayasa Şikâyeti, Beta 1.Baskı, İstanbul 2010.
ANAYASA MAHKEMESİ/EKİNCİ, Hüseyin/ SAĞLAM, Musa, 66 Soruda Anaya- sa Mahkemesine Bireysel Başvuru,2012
Anayasa. gov. tr.
ANAYASA MAHKEMESİ İÇTÜZÜĞÜ (Yeni), İn 2012 Tarih ve 28351 Saylı Resmi Gazete (R.G)
ATAR, Yavuz, Anayasa Mahkemesinin Yeniden Yapılandırılması, İn Anayasa Yargısı 25
ATAY, Ender Ethem, Makale: Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuruları Değer- lendirebilir mi? İn HUKAB Sempozyum Serisi 1, Bireysel Başvuru(Anayasa Şikâ- yeti) Editör, Musa SAĞLAM.
BAAMONDE, Maria Casas (İspanya AYM Başkanı) , İspanya Örneğinde Anaya- sa Şikâyeti, İn Anayasa Yargısı 26
BAYSAL, Mustafa, Makale: Güney Kore Cumhuriyeti Anayasa Şikâyeti Uygula- ması, İn HUKAB Sempozyum Serisi 1.
ÇOBAN, Ali Rıza, Makale: Yeni Anayasa Mahkemesi Kanunu’nun Mahkemesin İş Yüküne Etkisi Açısından Değerlendirilmesi, İn HUKAB Sempozyum Serisi 1,
ÇOBAN, Ali Rıza: Bireysel Başvuru: Türk Anayasa Mahkemesi İçin Ağır İş Yükü Sorunu (Konuşma- Tebliğ) İn, AİHM Ve Türkiye- II, Anayasa Şikâyeti Ve AİHM
DEBRE, Jean-Louis , (Fransa Anayasa Konseyi Başkanı) Anayasa Yargısı 26’ da İkinci Oturum Başkanı Olarak Açış Konuşması.
DEYNEKLİ, Adnan, Tebliğ: Dünyada Anayasa Şikâyeti Uygulamaları, İn HUKAB Sempozyum Serisi 1.
EKİNCİ, Hüseyin, Makale: Anayasa Mahkemesi Kanunu Çerçevesinde Bireysel Başvuruların İncelenmesi Usulü, İn HUKAB Sempozyum Serisi 1.
ERDİNÇ, Tahsin, İnsan Odaklı Devlet, Özgürlük Öncelikli Anayasa, XII Levha Yayım, Ekim 2010 -İstanbul.
GÖLCÜKLÜ, Feyyaz/ GÖZÜBUYUK, A. Şeref, Avrupa İnsan Haklan Sözleşmesi Ve Uygulaması, 7. Baskı, Anakara-2007.
GÖREN, Zafer, Anayasa Hukuku, Seçkin, Anakara -2006.
GÖZDER, Kemal, Türk Anayasa Hukuku Dersleri, 12.Baskı, Bursa.
GUERRA, Luis Lopez, İspanya Uygulaması: Amparo Başvurusu (Konuşma) İn, AİHM Ve Türkiye II, Anayasa Şikâyeti, Ankara-2010
HALLER, H, Anayasa Şikâyeti ve Buna İlişkin Sorunlar, Anayasa Yargısı 21
HAS SEMER, Winfried, Anayasa Şikâyeti ve Buna İlişkin Sorunlar (Almanya’da Temel Hak Şikâyeti Hakkında Rapor), Anayasa Yargısı 21
HOLZİNGER, Gerhart (Avusturya AYM Başkanı), Avusturya Anayasa Hukukun- da Anayasa Şikâyeti Ve Bireysel Başvuru, İn Anayasa Yargısı 26.
JONG-DAE, Kim (Kore Anayasa Mahkemesi Üyesi), Anayasa Şikâyeti Sistemi, Kore’nin Tecrübeleri, İn Anayasa Yargısı 26.
KABOĞLU, İbrahim Özden, Anayasa Hukuku Dersleri, Legal, İstanbul-2011
KABOĞLU, İbrahim Özden, Anayasa Yargısı, İstanbul-1997.
KANADOĞLU, Korkut, Yeni Anayasa Arayışları ve Karşılaştırmalı Hukuk Bağla- mında Anayasa Mahkemesi, İn Anayasa Yargısı 25.
KANADOĞU, Korkut, Anayasa Şikâyeti, İn HUKAB Sempozyum Serisi 1,Anka- ra-2011
KARAKAŞ, IŞIL, Süre Giden Sorunlara Yeni Cevaplar(Konuşma) İn AİHM Ve Tür- kiye II.
KILIÇ, Haşim, (AYM Başkanı) Anayasa Yargısı 26 (AYM’nin 47.Kuruluş Yıldönü- mü Nedeni İle Düzenlenen Sempozyumu Açış Konuşması.
KILINÇ, Bahadır, Karşılaştırmalı Anayasa Yargısında Bireysel Başvuru (Anayasa Şikâyeti) Kurumu ve Türkiye Açısından Uygulanabilirliği, İn Anayasa Yargısı 25.
KUNİG, Philip, Türkiye İçin Bir Örnek: F. Almanya’da Bireysel Başvuru, İn HU- KAB Sempozyum Serisi 1.
MAVCİC, ArneMarjan, (Venedik Komisyonu Üyesi), Bireysel Başvuruya Özel Referans İle Anayasa Mahkemesi Önündeki Başvurucu (Makale ve Konuşma) İn, AİHM Ve Türkiye II.
MELLİNGHOFF, Rudolf, (F. Almanya AYM Üyesi), F. Almanya Cumhuriyeti’nde Anayasa Şikâyeti, İn, Anayasa Yargısı 26.
NALBANT, Atilla, AİHM İçtihadına Göre Anayasa Şikâyetinin Etkinliği (Konuş- ma ve Makale) İn, AİHM Ve Türkiye II.
ODER, Emrah, Betül, Tebliğ: Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda (Ana- yasa Şikâyeti) Etkin ve Etkili Kullanım Sorunları, İn HUKAB Sempozyum Serisi 1.
PİMENTEL, Genaro, David Gongora, (Meksika F. Yüksek Mahkemesi Üyesi), “Amparo Ne İçindir ?”(Tebliğ) İn, Anayasa Yargısı 26.
PİMENTEL, Genaro, David Gongora, (Meksika F. Yüksek Mahkemesi Üyesi), Dünyada Anayasa Şikâyeti Uygulamaları (Tebliğ) İn, HUKAB Sempozyum Serisi 1.
PACZOLAY, Peter, (Venedik Komisyonu Temsilcisi, Macaristan AYM Başkanı), Anayasa Şikâyeti, Karışık Bir İyilik (Tebliğ) İn, Anayasa Yargısı 26.
SABUNCU, Yavuz/ ARNWINE, Selin Esen, Türkiye için Anayasa Şikâyeti modeli (Türkiye’de Bireysel Başvuru Yolu), Anayasa Yargısı 21
TRAJKOVSKA, Mariana, Lazarova (AİHM Hâkimi), Balkanlarda Anayasa Şika- yeti Uygulamaları ve Makedonya Örneği, (Makale ve Konuşma) İn, AİHM VE Türkiye II.
TURHAN, Mehmet, Anayasa Yargısı 25
TÜRK, H. Sami, “Türkiye İçin Anayasa Şikâyeti Modeli”, in Anayasa Yargısı 21
URAL, S. SEZAİ, “Hak ve Özgürlüklerin Korunması Bağlamında Bireysel Başvu- ru” (Seçkin Hukuk) Ankara 2013
YAZICI, Serap, Yeni Bir Uygulama Olarak Anayasa Şikâyeti: Umutlar, Beklentiler ve Gerçekler (Konuşma ve Makale),İn, AİHM Ve Türkiye II.
ZABUNOĞLU, Yahya, Makale: Bireysel Başvuru Yolunun Açılması: Türkiye’de Yargı Kollarının Ayrılmasında Ortaya Çıkan Sorunlar, İn, HUKAB Sempozyum Serisi 1.
ZORKİN, Valery (Rusya Federasyonu AYM Başkanı), Rusya Federasyonu Ana- yasa Mahkemesinin Uygulamasında Bireysel Başvuru, İn, Anayasa Yargısı 26.